توفیقی: مسیرمجوز دادن به دانشگاه ایرانیان غیر قانونی بود

 آسمان: دانشگاه غیر‌انتفاعی در سال‌های پس از انقلاب با رشد زیادی روبه‌رو شدند. به گفته وزیر سابق علوم، دکتر جعفر توفیقی، در هشت سال اخیر، تعداد این دانشگاه‌ها حدود 7 تا 8 برابر شده است. با توفیقی درباره دانشگاه‌های غیر‌انتفاعی، مشکلات عمده این دانشگاه در نهایت، درباره دانشگاهی که رئیس دولت سابق مجوز گرفته است، گفت‌وگو کرده‌ایم.

آقای دکتر بحث را تاریخی شروع کنیم؛ چه شد که مدیران آموزش عالی کشور به این نتیجه رسیدند که دانشگاه‌های غیر‌انتفاعی را ایجاد کنند؟ چه ضرورتی برای اجازه دادن به تأسیس این دانشگاه وجود داشت؟

موسات آموزش عالی غیر دولتی و غیر انتفاعی در قبل از انقلاب ریشه داشتند و مواردی بود که قبل از انقلاب این موسسات با سهم 20 درصدی هم به صورت غیر‌انتفاعی کار می‌کردند. اما بعد انقلاب، به دلیل متفاوت و متنوعی، ضرورت وجود موسسات غیر‌انتفاعی و غیر دولتی بیشتر شد. چند تا از این عوامل را می‌شود برشمرد که مهم‌ترین آنها پاسخگویی به تقاضای اجتماعی بود. ما بعد از انقلاب شاهد بودیم که کشور با یک موج جمعیتی روبه‌رو شد و دانشگاه‌های دولتی قادر نبودند که به این موج تقاضا پاسخ بدهند. به نظر من، ما یک کشور فرهنگی داریم و قبل از اینکه دانشگاه به عنوان بحث اشتغال مطرح شود، تحصیل در دانشگاه برای مردم یک جنبه ارزشی مثبت پیدا کرده بود. کشور با تقاضای فزآینده‌ای در خصوص ورود به دانشگاه رو‌به‌رو بود. این رشد فزآینده به دلیل جمعیت جوان کشور و ارزشی بودن اجتماعی و فرهنگی تحصیلات ایجاد شده بود. بنابراین بحث توسعه آمو‌زشگاه‌های عالی غیر‌دولتی در دستور کار وارد شد و در سال 64 شورای عالی انقلاب فرهنگی آیین ‌نامه تأسیس موسسات غیر‌انتفاعی و غیر‌دولتی را به تصویب رساند. ابته این موضوع از دانشگاه‌های آزاد اسلامی مجزا و مستثنی است. دانشگاه آزاد در سال 61 بنیان‌گذاری شد و تبدیل به جریانی شد که حقیقتاً اهداف اولیه دانشگاه آزاد با آن چیزی که امروز مشاهده می‌کنیم، تفاوت داشت و فلسفه دیگری هم داشت اما تدریجا به جریان کامل آموزش عالی تبدیل شد. در هر حال، در سال 64 هم شورای انقلاب فرهنگی آئین‌نامه تأسیس موسسات غیر‌انتفاعی و غیر‌دولتی، پاسخگو‌یی به تقاضای اجتماعی و ضعف دانشگاه‌های دولتی در پاسخگویی به این تقاضاً بود. در واقع، ظرفیت دانشگاه‌های دولتی جوابگوی این تقاضا نبود. از طرف دیگر، بحث محدودیت منابع مطرح بود؛ یعنی حتی اگر دانشگاه‌های دولتی ظرفیت هم داشتند، توان مالی نداشتند که بتوانند هزینه‌های دانشجویان دولتی را تأمین کنند. دانشگاه‌های دولتی با‌‌بودجه دولت اداره می‌شوند بنابراین اگر قرار بود همه این دانشجویان در دانشگاه‌های دولتی جذب شوند،‌ اعتبارات دولتی پاسخگو نبودند. بنابراین یکی از آن دلایل محدودیت‌های منابع مالی دولت است؛ یک عامل مهم دیگر هم مسائل مربوط به اصل 44 قانون اساسی است؛ به این معنا که کار‌ها باید به مردم سپرده شود.

در آخرین مورد تأسیس دانشگاه‌های غیر‌انتفاعی، رئیس دولت سابق مجوزی از شورای انقلاب فرهنگی گرفت که در تهران دانشگاهی را تأسیس کند. انتقادات زیادی به این ماجرا شد و البته از سمت دوستان ایشان دفاع‌هایی هم صورت گرفت. آیا شما در این ماجرا ایرادی می‌بینید؟

ایراد از باب روش اخذ مجوز است؛ طبق قانون تنها مرجعی که می‌تواند مجوز تأسیس دانشگاه دولتی و غیر‌دولتی را بدهد، شورای گسترش آموزش عالی است. طبق قانونی که در سال 83 مصوب مجلس شده، شورای گسترش تنها مرجعی است که می‌تواند مجوز تأسیس دانشگاه بدهد. شورای عالی انقلاب فرهنگی برای موسسات غیر‌دولتی و غیر‌انتفاعی فقط می‌تواند مجوز در تهران بودنش را بدهد. یعنی اگر دوستان می‌خواستند مسیر صحیح را بروند، در ابتدا باید تقاضایشان را به وزارت علوم می‌دانند تا در شورای گسترش تصویب می‌شد. اگر اصرار داشتند که مؤسسه‌ای در تهران باشد، شورای گسترش باید به شورای انقلاب فرهنگی ارجاع می‌داد که در تهران بودنش را تصویب کند. اگر در تهران نبود؛ آن هم الزامی نبود. باید گفت که شورای انقلاب فرهنگی خودش مجوز تأسیس دانشگاه را هیچ وقت نمی‌دهد. نه در بخش دولتی و نه در بخش غیر‌دولتی به نظر من اشکالی که به این مورد وارد است، این است که مستقیماً موسس تقاضایش را به شورای انقلاب فرهنگی برده است بدون اینکه شورای گسترش در جریان باشد و این خلاف قانون است. به نظر من اگر دنبال این کار هستند باید بروند و مسیر‌شان را کامل کنند. یعنی تقاضایشان را به شورای گسترش بدهند، شورای گسترش بررسی‌هایی دارد و اگر آن را تصویب کرد، آن را به شورای انقلاب فرهنگی برای در تهران بودنش می‌برد. این مسیر می‌تواند مسیر قانونی باشد.