تحقق یکی از مهم ترین وعده های دولت تدبیر و امید؛ "دریاچه ارومیه" در مسیر احیا!

نواندیش: تماشای نابودی محل زندگی برای مردم هر منطقه‌ای تلخ و دردناک است، در کنار آن تماشای فروپاشی اقتصاد منطقه‌ای که پنج میلیون نفر به واسطه آن امرار معاش می‌کنند نیز یک خود اساسا یک فاجعه ملی است.

به گزارش آریا سعادتمند از سرویس بین الملل نواندیش، سرویس جهانی "بی بی سی" در مطلبی مفصل به روند خشک شدن و احیای دریاچه ارومیه پرداخته است، این وبسایت در گزارش فوق عملکرد دولت روحانی در تحقق این وعده مهم را قابل ستایش توصیف کرده است، در ادامه بخشی از این مقاله را می خوانید:

از برخی جهات، اتفاق رخ داده برای دریاچه ارومیه روایتگر داستانی کاملاً آشنا است. پس از دهه‌ها توسعه بی وقفه که در آن نگرانی‌های زیست محیطی نادیده گرفته شده، سرنوشت ارومیه هم می‌تواند کاملاً شبیه سرنوشت دریای آرال، دریاچه پوپو بولیوی یا مجموعه‌ای از آبهای دیگری باشد که اکنون به سطح بسیار بی سابقه‌ای کاهش یافته‌اند.

علی میرچی، استادیار گروه بیوسیستم‌ها و مهندسی کشاورزی در دانشگاه ایالتی اوکلاهما می‌گوید: این یک مساله ساده است. در کمال ناراحتی و تاسف خشکسالی طولانی به اضافه افزایش دستکاری‌ها و برداشت آب از سوی انسان‌ مقدمه نابودی دریاچه را فراهم کرد.

داستان ارومیه بار دیگر متفاوت شده است، امروز با وجود همه مشکلات، دریاچه بار دیگر نشانه‌هایی از حیات را نشان می‌دهد.

دریاچه که در حال خشک شدن کامل بود، سرانجام در سال 2013 به یک اولویت مهم تبدیل شد. حسن روحانی با هدف حل این شرمساری ملی در زمان تبلیغات ریاست جمهوری متعهد شد که دریاچه را پس از پیروزی احیا کند.

بیشتر برنامه‌های احیای دریاچه با هدف اصلاح کشاورزی محلی انجام شده است چرا که طبق گزارش برنامه عمران ملل متحد حدود 85٪ از آب ارومیه صرف همین زمین‌های کشاورزی می‌شود. مقامات امیدوارند بدون اینکه امنیت غذایی ایران آسیب ببیند برخی از زمین‌های کشاورزی اطراف دریاچه مثل مزرعه‌های هندوانه را تعطیل کنند. دولت همچنین در تلاش است تا با تغییر رویه‌های آبیاری مثل آبیاری شبانه محصولات سالم‌تری تولید و تشنگی کمتری را هم به دریاچه تحمیل کنند. در شب آب فرصت بیشتری برای فرو رفتن در زمین دارد.
نتایج اولیه کار مثبت بوده است. حدود سال 2000، مهدی میرزایی، کارشناس سابق آب در سازمان برنامه و بودجه دولت، در یک طرح آزمایشی هلندی به دنبال تغییر الگوی آبیاری برآمد. او با این طرح ضمن اینکه تولید را برای روستاییان 50 درصد افزایش می‌داد همزمان 30 درصد آب کمتری هم استفاده می‌کرد. وی می‌گوید: این موضوع به تغییر فرهنگ مردم برمی‌گردد. اگر ما بتوانیم آن را تغییر دهیم، دیگر مهم نیست که دولت چه نگرشی داشته باشد.

متقاعد كردن كشاورزان به محاسن اين اصلاحات براي آينده درياچه بسيار مهم است چرا که آنها پيشگام احیا دریاچه هستند. محسن سلیمانی روزبهانی، مقام ارشد پیشین محیط زیست و تحلیلگر کنونی برنامه توسعه سازمان ملل که از مشاوران فنی دولت ایران برای احیای دریاچه است، می‌گوید: اگر به مردم برداشت غلط بدهید، آنها احساس می‌کنند که احیای دریاچه به قیمت نابودی معیشت و زندگی آنها تمام خواهد شد، بنابراین اعتمادسازی خیلی مهم است. با استفاده از این روش، روزبهانی و همکارانش اطمینان دارند که می‌توانند هدف خود را که کاهش 40 درصدی مصرف آب است برآورده کنند.

در کنار تمرکز بر ایجاد کشاورزی پایدار، دولت طرح‌های دیگری را نیز در دست اجرا دارد. به عنوان مثال کار حفر تونلی به طول 35 کیلومتر برای انتقال آب از حوضه آبخیز همسایه به دریاچه در مراحل پایانی است.

این روزها، وسعت دریاچه به 2800 کیلومتر مربع افزایش یافته است، رقمی که البته هنوز تقریباً نیمی از اندازه تاریخی آن است. اکنون پروژه احیای دریاچه به مرحله مهمی رسیده است. از آنجایی که سطح آب دریاچه در حال حاضر 3 متر (10 فوت) زیر سطح آب هدف قرار دارد، علی میرچی معتقد است هنوز راه زیادی برای رفتن وجود دارد. اگر آنها هر آنچه را که در برنامه احیای دریاچه گفته‌اند دنبال کنند و اگر شرایط مساعد باشد، از نظر تئوری می‌توان در یک بازه زمانی سه ساله به سطح اکولوژیکی تعیین شده رسید، اما اگر به شرایط عادی برگردیم این روند ممکن است تا 16 سال هم طول بکشد.

محسن سلیمانی روزبهانی متذکر می شود: شما نمی‌توانید با فشردن یک دکمه دریاچه را احیا کنید چرا که این اقدام یک روند زمان‌بر است. وضعیت کنونی دریاچه ارومیه نتیجه حداقل 20-25 سال توسعه ناپایدار حوضه‌های اطراف آن است.

در حال حاضر مردم ایران نسبت به احیای دریاچه خوشبین هستند. آب اکنون به سطح خوبی رسیده است و این خود نقطه امیدی است. امروز سطح دریاچه بیشتر از هر زمان دیگری طی دو دهه گذشته رو به افزایش است، با این اوصاف به نظر می رسد دولت روحانی در حال عمل به یکی از مهمترین وعده های خودش است.