در ديدار روحانى و خاتمى چه گذشته است؟

اعتماد: روز شنبه همين هفته حسن روحاني رييس‌جمهوري و سيدمحمد خاتمي رييس دولت اصلاحات با يكديگر ديدار كرده‌اند. اين اولين ديدار اين دو چهره شاخص و موثر سياست ايراني در سال 1399 بوده است. البته پيش از اين نيز روحاني ديدارهاي متعددي با خاتمي داشته اما گويا در سال جاري به‌ خاطر شرايط خاص ناشي از همه‌گيري ويروس كرونا تا به حال برگزاري اين نشست ميسر نشده است. خاتمي از جمله مهم‌ترين حاميان حسن روحاني در انتخابات رياست‌جمهوري سال‌هاي 92 و 96 بوده است با اين حال به ‌تازگي برخي چهره‌هاي نزديك به روحاني با ادبياتي متفاوت و بعضا بحث‌انگيز منكر تاثير حمايت خاتمي بر پيروزي او در انتخابات دوره‌هاي يازدهم و دوازدهم رياست‌جمهوري شده‌اند. اين در حالي است كه برخي مي‌گويند اگر اصلاح‌طلبان كانديداي مورد نظر خود را در انتخابات پيش‌رو نداشته باشند، بار ديگر ناچار به اتخاذ راهبرد ائتلافي خواهند بود اما در واكنش به اين گمانه‌زني انتخاباتي، بسياري از اصلاح‌طلبان تاكيد مي‌كنند كه اين تجربه، به‌ خصوص در دولت دوازدهم چندان موفق نبوده و قصد تكرار دوباره آن را ندارند.

طي سال‌هاي گذشته كه حسن روحاني به عنوان رييس‌جمهوري در مسند قدرت بوده، معمولا هر سال ديداري با سيدمحمد خاتمي و ديگر چهره‌هاي موثر سياسي انجام مي‌داده است. زماني كه مرحوم آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در قيد حيات بود، اين ديدارها معمولا در حضور او انجام مي‌شد. البته آن‌گونه كه رسانه‌ها گزارش داده‌اند در چنين جلساتي معمولا علي‌اكبر ناطق‌نوري هم حاضر بوده است. سال 98 نيز اين سه چهره يعني خاتمي، روحاني و ناطق‌نوري ديداري با يكديگر داشتند كه برخي از آن به عنوان بخشي از تحركات انتخاباتي جريان اصلاحات ياد كردند. هر چند در ادامه اين خبر از سوي دفتر ناطق‌نوري تكذيب شد. البته اصل ديدار تكذيب نشد و اتفاقا تاكيد شد كه طرفين حاضر در اين نشست، علاوه بر تجديد ديدار، حوادث روز كشور را مورد بحث و بررسي قرار داده‌اند. هر چه بود ظاهرا ابتداي هفته جاري روحاني و خاتمي براي نخستين‌بار از ابتداي سال جاري با يكديگر ديدار كرده‌اند. جواد امام، مديرعامل بنياد باران و از چهره‌هاي نزديك به سيدمحمد خاتمي در اين باره به خبرنگار «اعتماد» توضيح داد كه اين ديدار روز شنبه و براي اولين‌بار در سال 1399 انجام شده است. امام گفته است: «در سال 1399 به ‌خاطر وجود شرايط كرونا بين آنان ديداري انجام نشده بود و اين اولين ديدار بود كه صورت گرفت. به‌ هر حال جلسات اينچنيني بين آقايان خاتمي و روحاني مرسوم بوده و اين‌گونه نيست كه اين يك اتفاق خاص و تازه‌اي باشد.»

امام البته از جزييات موضوعات مطرح شده در نشست اخير روساي جمهوري فعلي و دولت اصلاحات ابراز بي‌اطلاعي كرده اما در عين حال به «اعتماد» گفته است: «فكر مي‌كنم احتمالا آقايان خاتمي و روحاني هم تجديد ديدار كرده‌اند و هم در خلال آن، به بحث و بررسي موضوعات روز كشور پرداخته‌اند.» او همچنين مي‌گويد: «احتمالا آقاي خاتمي مشورت‌هايي كه احساس مي‌كرده درباره موضوعات مختلف لازم است در اختيار آقاي روحاني قرار دهد، منتقل كرده است.» اين در حالي است كه پيش از اين و در گزارش‌هايي كه از برخي جلسات گذشته منتشر شد، برخي منابع گزارش داده بودند كه خاتمي از برخي تصميمات و حوادث كشور از روحاني انتقاد كرده است.

امام همچنين در پاسخ به اين پرسش كه آيا ممكن است نامه اخير خاتمي به رهبري مورد بحث‌شان قرار گرفته باشد، مي‌گويد: «آن نامه مربوط به اول آبان‌ماه است. اين نامه توسط دفتر آقاي خاتمي يا اطرافيان باز نشده، بلكه نامه‌اي بوده كه ايشان نوشته و به دفتر رهبري تحويل داده شده است. از اين‌رو بعيد است كه محل بحث در نشست اخير باشد.»

ديدار خاتمي و روحاني اما در حالي انجام مي‌شود كه فضاي كشور به ‌سمت انتخاباتي شدن و رقابت سياسي پيش مي‌رود و اين روزها دستوركار و بحث بسياري از محافل سياسي، انتخابات رياست‌جمهوري 1400 است. در اين ميان برخي مي‌گويند ممكن است باتوجه به نزديك شدن به انتخابات، روحاني بار ديگر قصد آن كرده كه به خاتمي نزديك شود تا گامي در راستاي جلب حمايت جريان اصلاحات از نزديكان و همفكرانش كه همان اعتداليون باشد، بردارد. جواد امام در اين باره مي‌گويد: «آقاي روحاني كه نمي‌تواند كانديدا شود كه بخواهد درباره انتخابات با آقاي خاتمي به گفت‌وگو بنشيند. اما به ‌هر حال بايد توجه كرد كه سهم جدي از پشتوانه اجتماعي كه دنبال ايشان بود، به اصلاحات اختصاص داشت. اكنون هم به دليل موانع مختلف، ديگر آن پشتوانه مستحكم سال‌هاي 92و 96 براي ايشان وجود ندارد. به ‌هر حال ديدار ايشان احتمالا بيشتر به ‌دليل دريافت مشورت درباره مسائل و مشكلات مختلف كشور بوده است. به ‌هر حال هم‌اكنون براي همه روشن است كه كشور با مشكلات و مسائل پيچيده فراواني دست به گريبان است و احتمالا آقاي روحاني مي‌خواسته براي عبوراز اين مشكلات و حل مسائل كشور از آقاي خاتمي مشورت بگيرد.» او با اشاره به «فشارهاي فراواني كه در ماه‌هاي پايان دولت روحاني به شهروندان وارد شده، مي‌گويد: «مهم اين است كه آقاي روحاني بتواند اين مشكل را حل كند و از فشارها بكاهد.»

هر چه باشد با انجام اين ديدار ممكن است برخي اين گمانه را مطرح كنند كه احتمال دارد اصلاح‌طلبان دوباره به فكر راهبرد ائتلاف باشند و بعيد نيست كه روحاني و خاتمي درباره موفقيت و ضرورت اين ائتلاف صحبت كرده باشند. اما در اين حال امام اين گمانه‌زني را رد مي‌كند. جواد امام كه مسوول كميته استان‌هاي «جبهه اصلاحات ايران» نيز هست، در اين باره توضيح مي‌دهد: «جريان اصلاحات به‌طور مستقل براي خود تصميم مي‌گيرد. اگر قرار باشد كه هر برنامه يا شخصي را خارج از جريان اصلاحات بپذيرد، لازم است كه آنها بيايند و خودشان را در ذيل برنامه‌هاي اصلاحات قرار دهند و تعريف كنند تا به اين ترتيب جريان اصلاحات بتواند نسبت به انتخاب و ارزيابي آنها اظهارنظر كند.» او مي‌گويد: «امروز به‌رغم تمام آسيب‌هايي كه تا به امروز به جريان اصلاحات وارد شده، اسامي افرادي به عنوان ائتلاف مطرح مي‌شود و عمدتا هم افرادي از جانب اصولگراها آن را مطرح مي‌كنند و مي‌گويند كه اصلاح‌طلبان دنبال اين اشخاص هستند اما من فكر مي‌كنم كه اين حركت تخريبي است و مي‌خواهند افكار عمومي را نسبت به جريان اصلاحات تحريك كنند.» امام گفته است: «به صراحت مي‌گويم كه برنامه‌اي براي حمايت از يك گزينه اصولگرا يا هر كسي كه خارج از جريان اصلاحات باشد، نداريم و به همين جهت فكر مي‌كنم بسياري از امروز دنبال اين افتاده‌اند كه بدنه جريان اصلاحات و مردم را نسبت به اين مساله تحريك كنند. تاكيد مي‌كنم كه تا امروز نام هيچ اصولگرايي در مباحث انتخاباتي جريان اصلاحات مطرح نشده است.»