لغو کدام تحریم‌های غیربرجامی؟

محسن جلیلوند، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل در روزنامه جهان صنعت نوشت:

این روزها در نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، از لغو تحریم‌های غیربرجامی آمریکا در صورت بازگشت ایران به تعهدات برجامی صحبت به میان می‌آید. آمریکا حدود ۱۵۰۰ تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرده است که بخشی از این تحریم‌ها برجامی و بخش دیگر غیربرجامی و در سه حوزه مختلف است. بخشی از آن در حوزه برجامی و موضوعات هسته‌ای ایران دسته‌بندی می‌شود. بخش دیگر درباره تروریسم و دخالت‌های منطقه‌ای ایران است و بخش سوم تحریم‌های ضد ایرانی هم مربوط به گذشته است و آمریکا در سال ۱۹۸۰ و در زمان جیمی کارتر تحریم‌های اقتصادی وسیعی را در واکنش به تصرف سفارت آمریکا در تهران علیه ایران وضع کرد که هر ساله تمدید می‌شوند.

یکسری تحریم‌ها را هم کنگره در اختیار دارد مثل قانون دوماتو- کندی و تحریم‌های هدفمند و تحریم‌های ایسا که روی صنایع نفت ایران است. در سال ۱۹۹۵، بیل کلینتون رییس‌جمهور وقت آمریکا اقدام به وضع تحریم‌هایی کرد که به موجب آن شرکت‌های نفتی آمریکایی از سرمایه‌گذاری در طرح‌های نفت و گاز ایران منع شده بودند. همچنین روابط بازرگانی با ایران نیز یک‌جانبه قطع شد.

بنابراین صحبت از لغو تحریم‌های غیربرجامی شفاف نیست و مشخص نشده که لغو تحریم‌های ترامپ مدنظر است یا هدف لغو تحریم‌های غیرترامپی است. البته تحریم‌های ترامپ بسیار زیاد است و علاوه بر آن تحریم‌های دیگر را تشدید و تقویت کرده است. مثلا کارتر اشخاص را تحریم نکرده بود، اما تحریم‌های ترامپی تحریم‌های اشخاص، شرکت‌ها و سازمان‌ها را در بر می‌گیرد. البته در کنار این موارد، تحریم‌های ثانویه هم نباید فراموش شوند. مثلا تحریم قانون ایسا تحریم ثانویه بود اما این شدت را نداشت. قانون دوماتو کندی و ایسا می‌گوید هر کسی که در سایه نفت و گاز ایران و لیبی- لیبی زمان قزافی- سرمایه‌گذاری سالانه بیش از ۴۰ میلیون دلار داشته باشد شامل تحریم می‌شود.

علاوه بر این موارد، تحریم‌های غیربرجامی تحریم‌های گروه تروریستی را شامل می‌شود. این هفته سالروز قرار دادن سپاه در تحریم‌های گروه تروریستی است. البته پیش از این گروه‌های برون‌مرزی سپاه قدس جزو گروه‌های تروریستی حساب می‌شد، اما مایک پمپئو، وزیر خارجه سابق آمریکا، سپاه پاسداران را در تحریم گروه تروریستی قرار داد. این تحریم غیربرجامی است. همچنین برخی تحریم‌ها را برای دخالت منطقه‌ای و حمایت ایران از حوثی‌ها شامل می‌شود که ارتباطی به برجام ندارد.

تحریم‌های حوزه برجام ادامه تحریم‌های شورای امنیت با سطح گسترده‌تر است. در واقع آمریکایی‌ها دنبال این هستند چیزی را که به عنوان حق از ما گرفته‌اند را به عنوان امتیاز به ما برگردانند در حالی که این کار منطقی نیست.

بنابراین در نشست وین صحبت‌هایی که درباره لغو تحریم‌های غیربرجامی مطرح می‌شود، اما مشخص نیست کدام تحریم‌ها را شامل می‌شود و نه ایران و نه آمریکا در این باره توضیح نمی‌دهند که کدام تحریم‌ها را در بر می‌گیرد. در حالی که باید این موارد شفاف شود که بدانیم لغو کدام تحریم‌ها مدنظر است.