کد خبر: ۱۲۳۴۶۲
تاریخ انتشار: ۲۷ فروردين ۱۴۰۰ - ۱۰:۲۵
ساعت بزرگ کاخ گلستان که به تازگی صدای ناقوسش در قلب پایتخت شنیده می‌شود، شاید برای اغلب مردم با ساعت‌های دیگر فرقی نداشته باشد، اما داستان پشت این ساعت از آن اثری خاص ساخته است.

ساعت بزرگ کاخ گلستان که به تازگی صدای ناقوسش در قلب پایتخت شنیده می‌شود، شاید برای اغلب مردم با ساعت‌های دیگر فرقی نداشته باشد، اما داستان پشت این ساعت از آن اثری خاص ساخته است.

 

به گزارش ایسنا، داستان‌های عجیب از ساعت شمس‌العماره کم گفته نشده، مثلا جعفر شهری در کتاب «تهران قدیم» روایت کرده است: «زنگ این ساعت صدایی داشته که افراد در چهار فرسخی (۲۴ کیلومتری) آن، به وضوح می‌شنیدند و بیمار با شنیدن صدای آن قالب تهی می‌کرده است. اگرچه این اغراق و مبالغه‌ای بیش نبود و آن را بیش از حد بزرگ کرده، اما می‌گفتند بر اثر شکایت مکرر اهالی، شاه را مکلف می‌کند که دستور کم کردن صدای ساعت را داد تا با نمد صدای آن را خفیف کنند.»

 

داستان ساعت تاریخی تهران چیست؟(عکس)

 

داستان دیگر که در همان کتاب آمده به یک جفت جغد مربوط می‌شود که در کلاه‌فرنگی شمس‌العماره، جایی که ساعت نصب شده لانه کرده بودند. نوشته شده که «دو جغد نر و ماده بودند که در محفظه این ساعت لانه داشتند و شایع بود هر بار ظاهر شوند، سلطنت تغییر می‌کند. می‌گفتند در موقع کشته شدن ناصرالدین شاه، سه روز از لانه بیرون آمده بودند که روز سوم شاه تیر خورده و تاج و تخت به مظفر الدین شاه می‌رسد. آن‌چه این شایعه یا حقیقت را بر سر زبان‌ها انداخت، بیرون آمدن و ظاهر شدن این دو جغد در روزهای ۱۶ تا ۱۹ شهریور ۱۳۲۰ بود. جغدها که بیرون آمدند مردم می‌گفتند خدا عاقبت پیداشدن جغدها را به خیر کند، که متفقین به ایران حمله کردند، قحطی، کشتار و ناامنی همه جا را گرفت و شد آن‌چه قلم از بیانش عاجز است.»

 

از این روایت‌ها که بگذریم، قصه «محمد ساعتچی»، تعمیرکار معاصر ساعت شمس‌العماره هم شنیدنی است. ساعتچی از قدیمی‌ترین ساعت‌سازان تهران است که برای اولین‌بار سال ۱۳۸۶ خبر می‌شود ساعت پیشکشی ملکه ویکتوریا به ناصرالدین‌شاه قاجار را ببیند تا شاید سکوت طولانی آن شکسته شود. ساعت وضعیت خوبی نداشته و ساعتچی دست به تعمیر آن نمی‌برد؛ قصه آن روزها را برای ایسنا این‌طور روایت می‌کند: تازه ساعت مسجد سپهسالار ـ مدرسه شهید مطهری ـ را تعمیر کرده بودم که خانم ثقه‌الاسلام ـ مدیر وقت کاخ گلستان ـ ما را برای تعمیر ساعت شمس‌العماره خبر می‌کند. به کاخ آمدم و ساعت را بررسی کردم و متوجه شدم ساعت تعمیرشدنی نیست و قبول نکردم. سال ۱۳۸۹ دوباره دعوت شدم. آن زمان ساعت فقط دو چرخ‌دنده سالم داشت و ناقوس هم شکسته بود.

 

ساعتچی به همراه شاگردش «جمشید غیب‌زاده» تصمیم می‌گیرند ساعت تازه‌ای برای شمس‌العماره بسازند. در طبقه زیرین کاخ اتاقی به آن‌ها می‌دهند. ساعتچی تعریف می‌کند: در یکی از روزهای سرد پاییزی پیرمردی بالای ۹۰ سال که نای نفس کشیدن نداشت، آمد سراغم و گفت پیرترین کارمند کاخ گلستان است و پرسید که قرار است ساعت را تعمیر کنیم و بعد هم گفت ده‌ها نفر تا حالا آمده‌اند و نتوانسته‌اند این ساعت را درست کنند. گفتم که اطلاع دارم و حتی می‌دانم چرخ‌دنده‌های آن که از جنس برنج بوده اسباب‌بازی بچه‌ها شده است و ساعت هیچی ندارد. پیرمرد تعریف کرد که از خارج آمده‌اند ایران و این ساعت را طلب کرده‌اند. تاریخِ آن را نگفت و آن‌قدر کم‌جان بود که جرأت نکردم سوال کنم. قرار بود جریان را مفصل تعریف کند که دیگر از او خبری نشد.

 

او ادامه می‌دهد: برایم سوال شد چرا دنبال این ساعت آمده بودند. یاد تجربه و خاطره‌ای از سفرم به کشورهای اسکاندیناوی افتادم. در نروژ کلیسایی مفرغی را دیدم که داخل آن یک موزه کوچک بود، در آن تابلویی قرار داشت که میخ کجی را روی آن نصب کرده و حسابی نورافشانی کرده بودند و به سه زبان انگلیسی، فرانسه و آلمانی کنار آن نوشته بودند «ما گمان می‌کنیم که وایکینگ‌ها از این میخ‌ها برای کشتی‌های‌شان استفاده می‌کردند.» خیلی عجیب بود، این همه تشریفات فقط برای یک گمان! درحالی که در کشور ما کلی از این آثار ریخته. متوجه شدم چرا خارجی‌ها دنبال این ساعت هستند، حتما می‌خواستند آن را در موزه بریتانیا به نمایش بگذارند و توضیح دهند که این ساعت هدیه ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه ایران بوده و این هم جنازه‌اش است. درمانده بودم و نمی‌دانستم با این ساعت که چیزی از آن نمانده، چه کنم. تصمیم گرفتم آن را درست کنم. ۱۸ ماه تمام به همراه شاگرم (جمشید غیب‌زاده) در گرما و سرما روی آن وقت گذاشتیم تا عاقبت درست شد. سال ۱۳۹۱ ساعت را تحویل کاخ گلستان دادم و یک روز ساعت ۱۲ ظهر زنگ آن به صدا درآمد.

 

ساعت تعمیرشده فقط ۱۰ ماه کار می‌کند و بعد، تا همین فروردین ۱۴۰۰ خاموش می‌ماند. ساعتچی برای سومین‌بار به کاخ گلستان دعوت می‌شود، او حالا ۸۵ سال دارد و این بار کار را کامل به شاگردش می‌سپارد، وقتی هم که می‌خواهد از حق و حسابی که از سال‌های پیش صاف نشده حرف بزند، شاگردش رضایت نمی‌دهد و ترجیح می‌دهند سکوت کنند.

 


ناقوس ساعت شمس‌العماره از روز ۲۳ فروردین‌ماه ۱۴۰۰، پس از حدود هشت سال خاموشی دوباره به صدا درآمد.


او درباره علت از کار افتادن ساعت بعد از سال ۹۱ توضیح می‌دهد: ساعت‌های بزرگ به یک خادم دائمی نیاز دارند، چون هفته‌ای دو دفعه کوک می‌شوند، هر ۱۵ روز باید روغن‌کاری شوند. هر سه ماه باید شست‌وشو شوند. هر شش ماه باید باز شوند و چرخ‌دنده‌های‌شان بررسی و بازبینی شود تا ساعت همیشه کار کند. این ساعت در زمان قاجار کار می‌کرد، چون مسؤول ثابت داشت که البته بعدها از ایران رفت. یک شخص یهودی بود که زن ایرانی گرفت و بعدا مسلمان شد. وقتی ساعت خوابید کسی نتوانست آن را احیا کند. ساعت مسجد سپهسالار هم همین‌طوری کار می‌کند، ۱۴ سال است زیر نظر آقای جشمید غیب‌زاده است و تمام این سال‌ها مطابق «بیگ‌بن» لندن کار می‌کند، چون هفته‌ای دو بار کوک می‌شود و تنظیمات آن زیرنظر است. این‌جا (کاخ گلستان) با ما راه نیامد و ساعت خوابید.

 

ساعتچی به طنین خوش ناقوس ساعت که چند روزی است در حوالی بازار تهران شنیده می‌شود، اشاره می‌کند و می‌گوید: سال ۸۹ وقتی برای تعمیر آمدیم متوجه شدیم ناقوس شکسته است. ناقوس قدیمی را جوش داده بودند و صدای بدی داشت. به این نتیجه رسیدیم آن را عوض کنیم. آن زمان می‌گفتند از طرف میراث فرهنگی به فرانسه و ایتالیا رفته بودند تا مشابه آن را پیدا کنند که گفته بودند نداریم. از ارمنستان هم خواسته بودند آن‌ها هم گفتند نداریم. وقتی ما تعمیر را شروع کردیم به یکی از دوستانم که ریخته‌گر است، سفارش دادم. ناقوس را آنالیز کردیم و آن‌چه ساخته شد ترکیبی از هشت فلز از جمله برنج، مس، فولاد و روی است تا صدا طنین داشته باشد.

 

جشمید غیب‌زاده، شاگردش، وسط مصاحبه پیشنهاد می‌دهد ناقوس قدیمی را در موزه بگذارند و یادآوری می‌کند: ناقوسی که حالا صدایش شنیده می‌شود به دست ایرانی‌ها ساخته شده است.

 

از قدمت ساعت می‌پرسم، حدس می‌زند ۱۷۰ ساله باشد. شاگردش اِن قلت می‌آورد که عمر کاخ این‌قدر است. ساعتچی هم می‌گوید: ۱۰ سال پیش که برای تعمیر خبرم کردند قدیمی‌های کاخ گفتند قدمت ساعت به ۱۶۰ سال می‌رسد. به هر حال فکر می‌کنم سن ساعت بیشتر از ۱۵۰ سال باشد. او تا به حال هیچ سند و شناسنامه‌ای از ساعت ندیده و حتی روی ناقوس یا موتور آن هم هیچ شماره و تاریخی ندیده است. تعریف می‌کند که این کنجکاوی را درباره ساعت پیشکشی داشته‌، اما چیزی ندیده است. راغب می‌شود دوباره موتور و ناقوس قدیمی ساعت را ببیند.

 

ساعتچی که به همراه شاگردش تجربه بررسی دیگر ساعت‌های تاریخی تهران از جمله مسجد سپهسالار و مسجد مشیرالسلطنه را دارند، درباره آموزش افراد دیگری که بتوانند کوک این ساعت را دست بگیرند، می‌گوید: حتما آموزش می‌دهیم. الان آقای غیب‌زاده (شاگردش) مسؤول است، وقتی خسته شد یکی از کارمندان کاخ را آموزش می‌دهیم.

 

او یک ساعت اتوماتیک هم ساخته و می‌گوید: اگر جایی مثل شهرداری که تصمیم دارد روی عمارت بلدیه ساعت نصب کند، از ما بخواهد حتما برای آن صفحه ساعت باارزش و زیبایی نصب می‌کنیم. قصه ساعت‌سازها همین است، آن‌ها نهایت تا ۶۰ سالگی کار کنند، حالا عده‌ای که مثل من عاشق این کارند، در طول عمر حرفه‌ای خود یک ساعت هم می‌سازند که معمولا هفت هشت سالی زمان می‌برد، همین ساعت‌های بزرگ در رشت، تبریز، ساری، تهران، یزد و کرمان مشابهش را می‌بینید از دل زندگی حرفه‌ای ساعت‌سازها بیرون آمده است.

 

ساعتچی یادی هم می‌کند از ساعت مسجد مشیرالسلطنه (مسجد ساعت) و آن را یکی از قشنگ‌ترین و باارزش‌ترین ساعت‌های جهان می‌داند و می‌گوید: این ساعت ربع می‌زند، نیم می‌زند؛ یک ساعت بسیار باارزش است. زمانی که دیدمش اتاقش کبوترخانه شده بود. الان را خبر ندادم. پیشنهاد دادم تعمیر کنید، کسی محل نداد. اگر بخواهند آن ساعت ارزنده را هم به کار می‌اندازیم.

 

نظر شما
* کد کپچا:
captcha

مطالب خبرگزاری نزدیک به دولت علیه کاظم صدیقی

سوت و تشویق برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه ! (ویدئو)

رسانه صداوسیما: قاتل داریوش مهرجویی اعترافاتش را انکار کرد / تحت فشار بازجویی بودم!

انتقاد عباس عبدی از دولت؛ این شعارش را فراموش کرده!

رونمایی کنعانی زادگان از عیدی اش به هواداران پرسپولیس (تصویر)

واکنش معنادار ستاره پرسپولیس به حضور نداشتن در لیست تیم ملی (تصویر)

موسوی: حقوق همه بازنشستگان تا قبل از نوروز باید پرداخت شود / مبادا داستان سال گذشته فرهنگیان برای بازنشستگان کشوری هم تکرار شود

از خدا و دین و کربلا برای زمین زدن برجام استفاده کردند اما حالا برای همان برجام با آمریکایی ها مذاکره می کنند!

با بازشماری آرا، نماینده منتخب مسجدسلیمان تغییر کرد / رضا جباری به مجلس رفت / جزئیات کامل آرا انتخابات مجلس در مسجد سلیمان

صلاحیت مهدی زمانی افشار، منتخب مردم ورامین در انتخابات مجلس رد شد!

جدیدترین خبر درباره جلسه تعیین دستمزد ۱۴۰۳ کارگران/ حقوق ۱۵ میلیون تومانی قطعی است؟

خبر درویش از نقل و انتقالات پرسپولیس / دسیسه نکنند قهرمان می‌شویم!

زمان پخش مردان آهنین در نوروز ۱۴۰۳ مشخص شد

نوبخت خطاب به رئیسی: آیا زمان عذرخواهی از مردم نرسیده است؟

اولین تصویر از مجری صداوسیما در کانادا / محمدرضا احمدی هم از ایران رفت؟!

سوت و تشویق برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه ! (ویدئو)

واکنش معنادار ستاره پرسپولیس به حضور نداشتن در لیست تیم ملی (تصویر)

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

اولین جلسه دادگاه تتلو برگزار شد (تصاویر)

واکنش انتقادی محسن چاوشی به سیل در جنوب بلوچستان (تصویر)

واکنش محسنی اژه‌ای به حکمی درباره «شروین حاجی پور» (ویدیو)

تصاویری تازه از پسر رهبر انقلاب و لاریجانی در یک مراسم

واکنش تحریک‌آمیز مهدی طارمی پس از پیروزی عجیب پورتو برابر بنفیکا + عکس

اقامه نماز بر پیکر آیت الله امامی کاشانی توسط رهبر انقلاب (عکس)

شلوار عجیب و غریب فرشته حسینی سوژه شد (تصویر)

استوری جواد نکونام برای مردم سیستان و بلوچستان (تصویر)

تصویری از بگ پرسپولیس در میان وسایل رونالدو (ویدئو)

هادی چوپان قهرمان آرنولد کلاسیک شد + عکس

تمجید آرنولد شوارتزنگر از هادی چوپان (ویدئو)

استایل جذاب و صورتی بهنوش طباطبایی در 42 سالگی‌اش (عکس)

قائدی از همسرش جدا شد + تصویر

محسن افشانی و همسرش با این تیپ و حجاب رای دادند (عکس)

حمایت سنگک پزان از قالیباف (عکس)

تیپ زمستانی جالب بهنوش طباطبایی (عکس)

این حجاب دختر هوادار رائفی پور را فقط در ایام انتخابات می توانید ببینید! (عکس)

آئین هزار ساله هزار دف، این بار بر فراز بام های روستای هشمیز در کردستان (ویدئو)

مراسم بزرگداشت آیت الله موسوی بجنوردی (تصاویر)

حرکت جالب روزبه چشمی مقابل هواداران استقلال پس از سوپرگل‌اش به سپاهان (عکس)

سلفی عجیب و ترسناک یک زن با سیل (ویدئو)

یک زن ایرانی، «دختر شایسته» آلمان شد (عکس)

عکس وایرال شده از مصطفی زمانی و بازیگر زن عراقی

اقامه نماز میت بر پیکر آیت الله موسوی بجنوردی توسط سيد محمد خاتمی (عکس)

مراسم تشییع و خاکسپاری آیت‌الله موسوی بجنوردی با حضور سید حسن خمینی، خاتمی و ناطق نوری (تصاویر)

مراسم تشییع و تدفین پردیس افکاری (عکس)

تصویر خوش آب و رنگ از سام درخشانی و همسرش در سوئد / عکس

تصویری عاشقانه از ازدواج دو دانشجو (عکس)

استوری جنجالی پیشکسوت استقلال درباره پرسپولیس (تصویر)

انگلیسی صحبت کردن یک کاندیدای انتخابات مجلس برای هوادارانش! (ویدئو)

تصویر عاشقانه و برفی همایون شجریان و سحر دولتشاهی (عکس)

بازیگر نقشِ اوشین در آستانه 70 سالگی (عکس)

پرطرفدارترین