ارتقای تاریخی و عدم پایان ظریف

عصر ایران؛ اکبرمختاری*- تاریخ نگاه های کوتاه مدت را ثبت و ضبط نمی کند بلکه به عملکردهایی توجه خواهد کرد که اثرات بلند مدت دارند.

در روزهایی که سخنان جواد ظریف در فایل سه ساعته پخش شده است هرکدام از تحلیلگران نیز به ظن خویش به پیامدهای انتشار این فایل صوتی پرداخته اند.

بسیاری براین باورند که انتشار فایل فوق الذکر سبب ساز پایان ارتقای سیاسی ظریف در ساخت سیاسی فعلی ایران شد و برخی دیگر با نگاه کاملا مشکوک به فایل نگاه کردند و آن را بازی انتخاباتی دیدند و در برابر برای بسیاری دیگر کاراکتر ظریف ارتقا یافت

 چراکه آنها خود بارها شبیه این سخنان و تضادهای درونی در روند تصمیم سازی سیاست خارجی را بیان می کردند و بارها در مقالات خویش به نگرانی سیاسی اقتصادی روس‌ها و سنگ اندازی آنها در نزدیکی روابط ایران و غرب اشاره می کردند  اما چندان مورد توجه واقع نمی شد اما حالا در بالاترین سطح رسمی سیاست خارجی مقامی این سخنان را بیان می کند و مورد توجه نیز قرار گرفته است.

واقعیت این است که جواد ظریف بارها در برابر پرسش های مبنی بر کاندیداتوریش برای ریاست جمهوری ۱۴۰۰ اعلام کرد که قصد کاندیداتوری ندارد، اگرچه همچنان به عنوان یکی از مهم ترین گزینه های ائتلاف اصلاح طلبان و میانه روها برای ریاست جمهوری مطرح بوده و خواهد بود.

نشر فایل صوتی اخیر اگرچه چالش های پیرامون ظریف را افزایش داد  لیکن صرف تضعیف احتمال رییس جمهور شدن او پس از نشر این فایل نه تنها او را پایان نداد بلکه او را ارتقا داد.

واقعیت تلخ سیاسی کشور در این روزهای سرنوشت ساز این است که با فرض رییس جمهوری ظریف نیز تضادهای ساختاری قانونی در حوزه سیاست داخلی و خارجی تغییر چندانی نمی کند.

همان شرایطی که در دوران وزارت ظریف سبب ساز افشای آنها توسط او بعنوان موانع شد، در دوران ریاست جمهوری فراتر نیز خواهد رفت.

برای درک فشارهای درونی و بیرونی روی عملکرد رییس جمهور در ساخت سیاسی ایران کارنامه هشت سال ریاست جمهوری حسن روحانی پیش روی ماست.

روحانی که در دور دوم با بالاترین اجماع  درون مردمی و با رأیی کوبنده به ریاست جمهوری رسید بهنگام پایان هشت سال کار، با شرایط بسیار متفاوت از اوایل دوران ریاست جمهوری در دور اول و دوم می رود که این مقام را ترک کند.

ظریف در حوزه سیاست خارجی سختی های بسیاری را متحمل گشت اما این سختی ها برای فرد رییس جمهور آنهم رییس جمهوری نزدیک به مردم سخت تر و سخت تر نیز خواهد بود.

امروز پس از افشای سخنان ظریف جایگاه مردمی او در کنار  پایگاه اجتماعی - سیاسی ارتقا یافته است.

پایگاهی که حامی تنش زدایی با غرب و توافق هسته ای بود؛ پایگاهی که زخم خورده از تحریم است و دوست دارد تحریم‌ها هرچه زودتر از ایران رخت بر بندد. پایگاهی که از دوگانگی در تصمیمات سیاسی چه در داخل و چه در خارج ناراضیست.

افشای سخنان ظریف شاید به تعبیر برخی تحلیلگران او را تاحدودی از ریاست جمهوری دور ساخت ولی به همان اندازه او را ارتقای تاریخی بخشید.

او دیگر یک وزیرخارجه معمولی نیست؛ گرچه پیش از این نیز دیپلمات ترین وزیرخارجه پس از انقلاب نام داشت؛  وزیری که رشته اش هم کاملا با مسوولیتش هم خوانی داشت.

او به قول خویش در تحلیل خودسانسوری نکرد همان کاری که همه وزرای توانمند باید برای درست انجام دادن مسوولیت خویش انجام دهند.

ظریف به قول خویش یک واقع گرای کلاسیک و ساختاری در حوزه نظری نیست ولی می توان او را یک واقع گرا در عمل دانست واقع گرایی که به خوبی درک کرد که تحریم چه هزینه انسانی اقتصادی و سیاسی بزرگی را برای کشور آفریده است و تمام تلاش خویش را معطوف به رفع آن کرد.

شاید از ظن افرادی چون عطاا... مهاجرانی ظریف تمام شد اما بنظرم ظریف نه تنها تمام نشد بلکه تازه شروع شد

 شروعی با تاباندن نور به ضعف های ساختاری در تصمیم گیری های سیاسی داخلی و خارجی در کشور، همانی که طی سالهای اخیر هزینه های بسیاری را به کشور تحمیل کرده است.

ظریف ارتقا تاریخی یافت چراکه نشان داد چه اتحاد ناهمگونی در درون و بیرون کشور علیه یک توافق سرنوشت ساز شکل گرفته است.

ظریف رییس جمهور شود یا نشود وزیر باشد یا  نباشد با یک توافق نامش گره خورده است و خواهد خورد توافقی که با فقدانش دیدیم که چه بر سر اقتصاد کشور آمد و با شنیدن زمزمه احیایش می بینیم که چه انتظارات اقتصادی جدیدی درحال شکل گرفتن است.

* مدرس علوم سیاسی