تصمیم مشخص ایران؛ مماشات یا مقابله با طالبان؟

ایمان احمدوند - کارشناس مسائل خاورمیانه

طالبان 2021 نشان داده که با طالبان سال 2000 فرقی اساسی دارد،در بحث بین الملل شرکت در مذاکرات صلح قطر و استامبول نشان داد چهره طالبان کاملا تغییر کرده است.

در حوزه داخلی در والی های و ولسوالی‌ها پایگاه اجتماعی پیدا کردند، امروزه دیگر تنها پایگاه اجتماعی طالبان پشتوها نبوده و در کسوت رهبری طالبان امروز مولوی‌های تاجیک و ازبک را نیز مشاهده می‌کنیم. انتخاب رهبرانی از میان ازبک‌ها و تاجیک‌ها سبب شده تا نفوذ طالبان در شمال افغانستان تسهیل شود.

مدت‌هاست که دیگر منطقه شمال افغانستان از نظر قومیتی یکدست نیست و این نیز سبب شده تا طالبان راحت‌تر در آن مناطق حاضر شود.

طالبان به نظر می‌رسد به دنبال تطهیر چهره خود در اقوام و مذاهب دیگر نیز هست، اینبار طالبان با دشمنی و تنفر گذشته نسبت به شیعیان سخن نمی گوید و حتی در همین راستا سخنگوی طالبان نیز در اظهاراتی به شیعیان افغانستان وعده داده بود که علیه آنها اقدامی انجام نخواهند داد و به نظر می‌رسد علاوه بر تحرکات نظامی به فکر بستر اجتماعی و سیاسی نیز افتاده‌اند تا به قدرت در افغانستان دست یابندو همچنین در دولت آینده به سایر گروه‌های افغان نیز سهمی خواهند داد اما همچنان بر این امر نیز تاکید دارند که دولتی کاملا اسلامی تشکیل دهند.

ولی آنچه طالبان شاید پیش بینی نمیکرد پس از افزایش حملات و پیشروی‌های در نقاط مختلف افغانستان، صدها نفر در ولایات مختلف، تحت نام نیروهای «خیزش مردمی» در کنار نیروهای امنیتی افغان قرار گرفتند و علیه طالبان «قیام عمومی» اعلام کردند.

در رأس این نیروهای «خیزش مردمی» شماری از فرماندهان جهادی، نمایندگان مردم در شورای ملی، فرماندهان محلی و «بزرگان قوم» هستند و مقداری از سلاح‌ها توسط فرماندهان محلی توزیع شده است.

گروه طالبان با انتشار اعلامیه‌ای در بارۀ خیزش‌های مردمی هشدار داد که وقتی قدرت به دست طالبان بیفتد، سازمان‌دهندگان این خیزش‌ها مورد عفو قرار نخواهند گرفت.

آنچه امروز برای کشورمان بسیار مهم است بیدار شدن این غول خفته طالبان است،پالس های مثبتی که از داخل مجلس شورای اسلامی به این گروه داده میشود مانند احمد نادری، نماینده مردم تهران در مجلس در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «طالبان یکی از جنبش های اصیل منطقه و با زمینه قوم پشتون است.

حضور در سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوحه را بایستی به فال نیک گرفت. همکاری با آنان می تواند به گسترش ثبات در جامعه افغانستان و جلوگیری از نفوذ گروه هایی همچون داعش منجر شود. نباید دردام بازنمایی های اشتباه رسانه های آمریکایی از آنان بیفتیم مناسب بنظر نمی رسد.

البته این اظهار نظر را نمیتوان نگاه کشور به این ماجرا دانست ولی بنظر می رسد تصمیمگیران در حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی باید تصمیمی مشخص در قبال افغانستان بگیرد. کشوری که عملا در سال‌های اخیر یکی از عوامل ایجاد ناامنی در ایران بوده و به علت تنوع قومیتی، عدم وجود دولت مرکزی قدرتمند و نفوذ گسترده کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای همواره درگیر تنش است.

در این میان تسلط طالبان بر اکثر مناطق مرزی افغانستان با ایران و انتشار تصاویری مبنی بر گسیل عداوت سنگین نظامی ایران به سوی مرز با افغانستان، نگرانی‌ها را در این خصوص دوچندان کرده است و به نظر می‌رسد کمی پس از فارغ شدن از بحران قره باغ، این مرتبه ایران با بحرانی به مراتب بزرگتر در شرق خود رو به رو است. جایی که عملا ایران را تهدید به حمله نظامی می‌کنند و مسئولیت برخی خرابکاری‌ها در ایران را نیز به عهده می‌گیرند. همه این اتفاقات ذیل عدم توجه به مرزهای شرقی کشور قطعا منجر به چالشی خواهد شد که بارها و بارها آن را تجربه کرده‌ایم.