روابط ایران و آمریکا: گذشته، حال و آینده

کارشناسان ایرانی و آمریکایی در نشستی با عنوان «روابط ایران و آمریکا: گذشته، حال و آینده» در اندیشکده «شورای آتلانتیک»، تلاش واشنگتن و تهران با هدف همکاری برای تامین منافع مشترک، پرهیز از تمرکز بر اختلافات را برای بهبود روابط دوجانبه ضروری دانستند.

به گزارش ایرنا، در این نشست سید حسین موسویان، سخنگوی سابق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی، «جان مارکس»، رییس و بنیانگذار موسسه آمریکایی Search for Common Ground و «باربارا اسلاوین»، کارشناس ارشد مسائل ایران و خاور میانه و خبرنگار «المانیتور» در واشنگتن حضور داشتند.

این نشست از سوی Iran Task Force،یکی از پروژه های تعریف شده اندیشکده شورای آتلانتیک در خصوص مسائل ایران و موسسه آمریکایی Search for Common Ground برگزار شد.

موسویان در سخنان خود تاریخ روابط ایران و آمریکا را به سه برهه زمانی با ویژگی های خاص خود تقسیم کرد. برهه اول از سال 1235 تا 1332 خورشیدی که روابط دوستانه ای بین دو کشور حاکم بود و «آمریکا از استقلال ایرانی ها و دموکراسی حمایت می کرد.»

دوره دوم از سال 1332 و با کودتای 28 مرداد با حمایت آمریکایی ها شروع شد و با پیروزی انقلاب در 1357 خورشیدی به پایان رسید. موسویان این دوره را «دوران غالب» نامید که آمریکایی ها شاه را به عنوان یک دیکتاتور به قدرت برگرداندند و دولت دکتر محمد مصدق را ساقط کردند.

به عقیده موسویان دوران سوم که از انقلاب اسلامی سال 1357 خورشیدی (1979 میلادی) تاکنون را در بر می گیرد، نمایانگر «خصمانه ترین نوع رابطه» بین دو کشور بوده است؛ به گونه ای که شدت تیرگی روابط بین تهران و واشنگتن از کدورت روابط بین آمریکا و اتحاد شوروی سابق نیز بیشتر بوده است.

این دیپلمات سابق ایرانی، علت حاکمیت چنین فضایی بر روابط دوجانبه را «قطع ارتباط کارشناسان سیاست خارجی در ایران و آمریکا و سوء تفاهم متقابل متعاقب آن» توصیف کرد.

وی در عین حال خاطر نشان کرد که برغم این خصومت، تمامی دولت هایی که در ایران بر سر کار آمدند به نوعی سعی در عادی سازی روابط با آمریکا داشتند، اما تلاش های آنها در این خصوص ناکام مانده است.

وی همچنین تاکید کرد که وضعیت کنونی روابط تهران واشنگتن نیز نمی تواند به همین صورت باقی بماند و در «خاور میانه ای که روی آتش است همکاری ایران و آمریکا ضروری است.»

موسویان پیشنهاد کرد که مذاکرات جامع باید گستره وسیعی از موضوعات را برگیرد و روند تدریجی و نامنظم کنونی تغییر کند.

وی که اکنون به عنوان محقق در اندیشکده آمریکایی «ویلسون» مشغول به فعالیت است، تصریح کرد که آمریکا در گفت و گو با ایران نباید صرفا بر موضوع هسته ای تمرکز کند، بلکه باید برای بحث بر سر سایر مسائل نیز تمایل نشان دهد.

موسویان رویکرد مناسب برای بهبود روابط بین ایران و آمریکا و برقراری روابط حسنه را تمرکز بر حوزه هایی دانست که طرفین در خصوص آنها اشتراک منافع دارند.

به عقیده وی آمریکا اشتباه می کند که مدام به حوزه های مورد اختلاف می پردازد و در تایید سخن خود به گفته «هنری کسینجر»، وزیر خارجه اسبق آمریکا اشاره کرد که منافع مشترک ایران و آمریکا را بیشتر از هر دو کشور دیگری در جهان دانسته بود.

به نظر وی ,جرایم سازمان یافته، مبارزه با مواد مخدر و حمایت از دولت های عراق و افغانستان را حوزه هایی دانست که واشنگتن و تهران در آنها دارای منافع مشترک هستند.

به عقیده وی مباحثه همراه با انعطاف پذیری راه حل تعامل بر سر موارد مورد اختلاف است.

سخنران بعدی این نشست «جان مارکس» بود. وی که مستندساز و فعال عرصه رسانه معرفی می شود و درباره خاور میانه و اراضی اشغالی برنامه های تلویزیونی و رادیویی تولید کرده است، درباره تجربه 18 ساله خود در حوزه «دیپلماسی مدنی» و تبادلات فرهنگی با ایران صحبت کرد.

وی که دانش آموخته دانشکده علوم سیاسی دانشگاه هاروارد و محقق دانشکده حقوق این دانشگاه است، دیپلماسی مدنی را دیپلماسی مردم با مردم توصیف کرد و توضیح داد که این روش تلاش دارد از طریق دسترسی عادی مردمان کشورها به کشورهای یکدیگر روابط فی مابین را عادی سازد.

ˈباربارا اسلاوینˈ در اولین سوال پنل پرسش و پاسخ از موسویان پرسید که جامعه بین الملل چگونه می تواند اطمینان حاصل کند که برخی در ایران مذاکرات آتی ایران و آمریکا را برهم نخواهند زد؟

موسویان در پاسخ با اشاره به تلاش مستمر تندروهای دولت آمریکا برای اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران برغم تعهد تهران در همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی، همین سوال را در مورد موضع آینده واشنگتن مطرح کرد.

وی تاکید کرد که هیچ یک از طرفین نخواهند توانست در جامعه سیاسی داخلی خود اجماع نظر ایجاد کنند. در واقع، این مقام های دو کشور هستند که باید ˈاراده سیاسیˈ را در همکاران و همراهان خود ایجاد کنند تا در حوزه هایی که هر دو طرف درباره آن نگرانی دارند، وارد عمل شوند.

مارکس در تکمیل پاسخ موسویان افزود که طرفین باید اظهارات تندورهای طرف دیگر را نادیده بگیرد و در عوض اقدام بر بستری از بی اعتمادی، راه همکاری را در پیش گیرند.

گزارش خطا