هدایت مردم با زور هیچ حجیت شرعی، عقلی و اخلاقی ندارد

معاون بین الملل موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) که وظیفه حکومت اسلامی برای ارشاد مردم را فراتر از قانون و با زور و اجبار نمی داند، معتقد است که نباید برخورد سلیقه ای داشت و برخوردهای سلیقه ای هستند که در جامعه، چالش و بحران ایجاد می کنند. او با توجه دادن به گروه های افراط گرا و فضا و نگرشی که نسبت به اسلام در جهان به وجود آورده اند، بیان جملات و کلمات خشنی که نگاه رحمانی اسلام را به نگاهی خشن و سخت تبدیل می کند، بزرگترین ظلم به اسلام و بانی اسلام می خواند.

حجت الالسلام والملسلمین دکتر محمد مقدم در گفت وگو با شفقنا با اشاره به جملاتی که به تازگی در ارتباط با به بهشت و جهنم بردن مردم گفته شده است، اظهار کرد: من در تعجبم که یک عالم دینی با شناختی که از متن آیات قرآن دارد، چگونه جملاتی با این تعبیر مطرح می کند که ما باید با زور مردم را به بهشت بفرستیم یا با زور از جهنم رفتن آنها جلوگیری کنیم. مگر در جای جای قرآن با این مضمون گفته نشده است که اگر ما می خواستیم همه مردم را مومن بیافرینیم، خود می توانستیم؟ اصلا بعثت پیامبران برای چه بوده است؟

او با بیان اینکه دو نگاه در این زمینه وجود دارد، توضیح داد: آیا باید جامعه انسانی را به گونه ای تربیت کرد که به تعبیر آنها سعادتمندی و بهروزی اخروی برای آنها حتمی و قطعی شود؟ یا خیر! عرصه زندگی عرصه یک مسابقه است و دنیا به عنوان میدانی است برای این که انسان ها خود را بسازند و شخصیت وجودی خود را بپردازند؟ تمام آیات قران همین است؛ اسامی پیامبران، مبشر و منذر و وظیفه آنها طبق آیه قرآن، تنها تبلیغ و ابلاغ کردن است. در آیه ای دیگر گفته شده است که «انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا» و آیاتی دیگر، همینطور عملکرد این بزرگان نشان می دهد که پیامبران تنها وظیفه ابلاغ دارند. در هیچ کجای قرآن و حدیث مطرح نشده است که با زور و بستن فضا انسان ها را هدایت کرد بلکه این است که انسان، موجودی دارای اراده و اختیار و لازمه این اراده و اختیار این است که انسان ها در این میدان وارد و عده ای بهشتی و عده ای دیگر جهنمی شوند. در غیر این صورت بهشت و جهنم و ثواب و عقاب برای چه بود؟

مقدم گفت: متاسفانه فضا به گونه ای شده است که گاهی افراد برای از پای درآوردن رقیب سیاسی خود، بسیار ساده بر باورهای خود نیز خط می کشند. چنین نگاه و نگرش هایی جز بدنامی، روسیاهی و گریز برای نسل جوان، حاصل دیگری به ارمغان نخواهد آورد. این عزیزان کارنامه سی و چند ساله را مشاهده و بررسی کنند که آیا در این مدت در عرصه هایی که خواستیم با زور و فشار کاری انجام دهیم، موفق بوده ایم یا در زمان هایی که با فرهنگ سازی، منطق، دلیل درست و خلق نیکو با مردم برخورد کردیم؟ آخرین سوال من از این بزرگواران این است که زور و اجبار در خانه و محیط زندگی ایشان تا چه اندازه ای توانسته پاسخگو باشد؟ به طور مثال اگر فرزند من نماز نمی خواند، اینکه صبح با زور و برخورد فیزیکی از خواب بیدارش کنم تا سر سجاده رود، درست است؟ آیا این نماز است؟

او با ابراز تاسف گفت: من به عنوان یک روحانی با شنیدن این حرف ها تنها احساس شرم می کنم. عرصه زندگی، عرصه زمینه سازی برای سعادت انسان هاست. اجازه بده هر کس حرف خود را مطرح کند؛ تمام هنر قرآن این است که «فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون أحسنه» به این معنا که حرف های مختلف را مطرح کن، به انسان ها شخصیت بده تا خود آنها انتخاب کنند. شخصیت معنوی انسان و ارزش و تحقق آن در سایه اراده و انتخاب اوست. اراده و انتخاب نیز به این معناست که نباید پشت قضیه زور، اجبار، فشار، تهدید و خشونت باشد.

مقدم با تاکید بر اینکه هرگز چنین نیست که حکومت وظیفه ای فراتر از قانون برای رعایت موازین اسلامی یا هدایت مردم به بهشت داشته باشد، اظهار کرد: حتی آن قوانین برگرفته از مر و بنیه دینی نیز قابل تجدیدنظر هستند. به طور مثال در زمانی در جامعه ما به سادگی سنگسار می کردند اما امروزه مشاهده می شود که خود جلوی آن را می گیرند و انجام نمی شود. مجمع تشخیص مصلحت نظامی که امام(ره)، بنیان گذاشت، چه بود؟ یکسری از قوانین ممکن است در مقطعی از زمان و مقطعی از جوامع پاسخ ندهد که در آن زمان قابل بازنگری و تغییر خواهد بود، چه رسد به این که بخواهد فراتر از قانون رفتار کند. نمی توان برخورد سلیقه ای داشت.

او برخوردهای سلیقه ای را از مشکلات امروز جامعه دانست و افزود: این برخوردها همواره چالش های مختلفی در جامعه ایجاد کرده است. بیایید در فضای بیرونی، ببینید چقدر می توان با زور به بچه ها گفت روسری یا چادرت را به این شکل سر کن! اگر به جای این اندازه اهمیت که برای این مسایل قایل شده ایم، به اخلاق، برخورد نیک، شخصیت دادن به نسل جوان و کرامت دادن به انسان ها فکر کنیم، حتی آن مسایل ظاهری ساده تر درست نمی شد؟ هیچ جامعه ای روی سعادت را ندید، مگر این که به چارچوب هایی قانونی پایبند بود. سلیقه ای عمل کردن یعنی یک جامعه را همواره در بحران نگه داشتن و بحران نیز به معنای عدم امنیت و آرامش در جامعه است.

معاون بین الملل موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) با طرح این پرسش که «مگر در زمان حضور معصوم با جامعه برخورد اجباری می شده است؟» اظهار کرد: اشکال ما این است که بر آن زمان شناخت نداریم. پیامبر(ص) و ائمه(ع) با جامعه چگونه برخورد می کردند؟ حتی اگر افرادی گناه خود را نزد معصوم عرضه می کردند، ایشان به نوعی توجیه می کردند تا دیگر بر این این مساله اصرار نکنند، این قضیه ثابت نشود و به دنبال زندگی خود روند. به این شکل نبوده که در زمان معصوم با ضرب و زور مردم را ارشاد کنند، اصلا چنین حالتی نبوده است. در متن تعالیم ما که اصلی ترین آنها قرآن است و دوم در سیره معصومان مشاهده می شود که وظیفه آنها ارشاد جامعه بوده است و تنها مبلغ، هشدار دهنده و نصیحت گر بودند. آیا خداوند نمی توانست همه انسان ها را مثل فرشته ها بیافریند که هیچگونه آلودگی به دامن نداشته باشند؟

او با بیان اینکه خداوند انسان را آفریده و در وجود او قوای خاکی و نیز الهی قرار داده است، تصریح کرد: این انسان است که باید با ایجاد یک تعادل، شخصیت خود را بنا کند. بله! مسایلی هستند که ممکن است آثار آن به دیگران بازگردد و در هر جامعه ای از آن جلوگیری می شود. هر انسانی آزاد است اما آزادی هر انسان با انسان دیگر محدود می شود. در زمان خود امامان معصوم نیز هیچ گونه برخورد اجباری برای هدایت مردم به سوی بهشت مشاهده نمی شود.

مقدم در پایان با تاکید بر اینکه هدایت مردم با زور و شلاق هیچ حجیت شرعی، عقلی و اخلاقی در اسلام ندارد، گفت: نه تنها حجیت ندارد بلکه استفاده از کلمات خشونت زا در دنیای امروز که به نام اسلام آدم می کشند، آدم می دزدند و بمب منفجر می کنند، جز آب ریختن به آسیاب دشمن یا حداقل گروه های سلفی، تندرو و افراطی نیست. اسلام دینی است که هر سوره کتابش با «بسم الله الرّحمن الرّحیم» آغاز می شود و خدایی دارد که رحمتش دیگر صفات او را در بر می گیرد؛ «یا من سبقت رحمته غضبه». این نگاه از اسلام و تبدیل کردن نگاه رحمانی به نگاهی خشن توام با سختی، بزرگترین ظلم به اسلام و بانی اسلام خواهد بود.

گزارش خطا