عکس جنجالی سفرای روس و انگلیس در تهران؛ ممنونیم که به یادمان آوردید!

نواندیش- پرهام غنی: انتشار عکس سفرای روس و انگلیس در محل تاریخی برگزاری کنفرانس تهران در خلال جنگ جهانی دوم به نوعی یادآور تحقیر تاریخی اشغال ایران توسط متفقین بود؛ تحقیری که حتی محمدرضا پهلوی هم به آن اشاره کرده و در موارد مختلفی از آن ابراز ناراحتی می کرد؛ البته که شاه مخلوع حق هم داشت بالاخره چه تحقیری بالاتر از اینکه رهبران انگلیس و آمریکا او را در کشورش برای دیدار به سفارت خود فرا بخوانند!

ما مردم ایران به شدت نسبت به ملیت خود حداقل در موارد این چنینی حساس هستیم و بر نمی تابیم که کسی حتی تصور تحقیر ما را در سرش بپروراند؛ اما به نظرم این عکس بیش از آنکه باعث ناراحتی شود باید ما را به تفکری عمیق فرو برد تا بار دیگر در مورد ذات روابط بین الملل و حتی اصول سیاست خارجی خود بیشتر بیاندیشیم؛ نباید در این باره مساله را سطحی ببینیم، بنابراین ضروری است تا یکبار هم که شده به جای فحاشی و واکنش های احساسی در این حوزه آسیب شناسی کنیم؛ اصلا با خود بیاندیشیم که چطور شد در خلال جنگ جهانی دوم شوروی با بریتانیا و آمریکا دست به ایجاد ائتلاف زد در حالی که بیشترین تعارض فکری را با آنها داشت؛ آیا چیزی جز آن بود که در آن مقطع منافع ملی روس ها یا به نوعی حکمت و مصلحت شان چنین ایجاب می کرد؟ پر بیراه نیست بگوییم اگر شوروی در آن مقطع این تصمیم را نمی گرفت احتمالا نه فقط نسخه نظام سیاسی این کشور که نسخه ملت اسلاو پیچیده می شد! حالا اما چطور می شود که سفرای روس و انگلیس باز هم با وجود همه رقابت هایی که با یکدیگر دارند ۸۰ سال بعد دوباره کنار یکدیگر روزهای خوش همراهی را یادآور می شوند و حتی جای آمریکایی ها را نیز خالی می گذارند، اگر واقعا به این واقعیات بیاندیشیم باید ممنون آقایان جاگاریان و سایمون شرکلیف هم باشیم که به ما یادآوری کردند نباید به هیچ طرفی چه غربی و چه شرقی دل ببندیم و در عین حال باید سعی کنیم از هر دو طرف به نفع منافع ملی خود بهره بگیریم، کاری که اتفاقا قدرت های بزرگ به ویژه روس ها در آن بی نهایت تبحر دارند!

تصویر فوق می تواند درس خوبی هم برای غرب گرایان و هم روس دوست های افراطی باشد، کسانی که تصور می کنند نزدیکی افراطی به هر یک از این طرف ها منافع ما را تامین می کند؛ دانشجویان روابط بین الملل بهتر می دانند که روسیه؛ بریتانیا یا هر کشور دیگری در نظام بین الملل به دنبال تامین منافع خود است؛ در این عرصه مفاهیمی مثل دوستی و دشمنی عملا بی معنی است و کشوری موفق خواهد بود که بتواند در سیاست خارجی خود توازن لازم را برقرار سازد؛ بدون شک کلید اصلی تامین منافع ملی ما نیز در برقراری همین توازن است؛ شعار نه شرقی نه غربی به عنوان یکی از بهترین و بنیانی ترین شعارهای انقلاب اسلامی خود بهترین مثال برای این متوازن سازی است؛ بر خلاف آنچه برخ سعی دارند بگویند نه شرقی نه غربی نه به معنای عدم ارتباط با این دو بلکه به معنای عدم وابستگی است و عدم وابستگی جز با ایجاد توازن میسر نمی شود.

غرب پرستان و شرق دوستان که سال ها است کشور را درگیر نزاع های سیاسی بی فایده خود کردند با دیدن این عکس باید متوجه شوند که عرصه هنوز همان عرصه ۸۰ سال قبل و حتی پیش از آن است؛ قدرت های بزرگ فارغ از اینکه چه کسی بر مسند حکمرانی ایران تکیه زده همواره تمایل دارند نگاهی بالا به پایین بر ما داشته و منافع خود را تامین کنند، بنابراین این ما هستیم که با برقراری توازن خارجی و توانمندسازی داخلی نباید اجازه چنین سو استفاده ای را در عرصه خارجی به دولت های دیگر بدهیم.

در پایان باید اشاره کنم اگرچه این کشورها با توجه به سابقه خود اقدام دور از انتظاری انجام نداده اند اما می توان این اقدام را تصمیمی خارج از عرف دیپلماتیک قلمداد کرد، بنابراین انتظار می رود که سریعا مراتب اعتراض رسمی به سفرای دو کشور روس و انگلیس ابلاغ شود تا عزت ایران و ایرانی به عنوان یکی از سه اصل اساسی سیاست خارجی ما که همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز می باشد، حفظ شود؛ عزت؛ حکمت و مصلحت باید همواره در سرلوحه سیاست خارجی ما قرار داشته باشد و حالا اگر واکنش مناسبی به این تصویر صورت نگیرد عزت ما در خطر خواهد بود.