مقایسه وضعیت ریاض و تهران در خاورمیانه

یک روزنامه غربی با پرداختن به اختلافات میان ایران و عربستان سعودی و دعوت از وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی برای سفر به ریاض، ابراز عقیده کرد تمایل برای دیدار به معنای تمایل برای بهبود روابط نیست.

به گزارش خبرگزاری مهر، نیویورک تایمز در تحلیل خود به قلم "بن هوبارد" می نویسد : کشمکش میان ایران و عربستان برای سیطره بر منطقه را می توان در اغلب درگیری های خاورمیانه مشاهده کرد از همین رو برای اغلب کارشناسان منطقه جای تعجب دارد که خبرهایی در مورد تمایل و تصمیم دو کشور برای کاهش تنش ها بشنوند.

تقریبا تمامی کارشناسان حوزه خاورمیانه چه در عربستان و چه در ایران، ضمن آنکه بر رقابت میان دو کشور اذعان دارند متفق القول هستند که در شرایط فعلی ایران دست بالاتر را در مقایسه با عربستان در خاورمیانه دارد. مواردی همچون تقویت موضع بشار اسد در تحولات سوریه و مذاکره با آمریکا برای حل موضوع هسته ای موجب شده تا موقعیت ایران در خاورمیانه بهتر از عربستان باشد.

در همین رابطه یکی از مشاوران خاندان سلطنتی عربستان که خواسته نامش فاش نشود به نیویورک تایمز گفت : هم اکنون موقعیت ایران قویتر از عربستان است و تهران کارت های بسیاری برای استفاده دارد. در حال حاضر و در اغلب مناطقی که ایران و عربستان با یکدیگر رقابت دارند موضع تهران قویتر از ریاض است و حتی در مورد آمریکا نیز می توان گفت که مجموع تحولات ماه های اخیر موجب شده دیدگاه واشنگتن به تهران مثبت تر از دیدگاه کاخ سفید به ریاض باشد.

علاوه بر این موارد، موضع ایران در عراق نیز قویتر شده و حتی اتحاد میان تهران و کشورهایی که با اسرائیل مخالف بوده و با گسترش نفوذ آمریکا در خارومیانه مقابله می کنند نیز افزایش یافته است.

این جریان همچنین موجب شده تا ایران به دنبال تقویت روابط اقتصادی خود با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس باشد؛ کشورهایی که البته به طور سنتی در اردوگاه عربستان حضور دارند اما شرایط منطقه موجب شده تا آنها نیز به دنبال روابط بیشتر با تهران باشند.

مجموع این تحولات موجب شده تا مقامات عربستان در این اندیشه باشند که چگونه می توانند بر رقیب دیرینه خود پیروز شوند. علاوه بر آن عربستان هم اکنون خود را به سبب عقب نشینی قویترین متحدش یعنی امریکا از خاورمیانه در خطر می بیند و این در حالی است که شورشیان سوری در جنگ با نیروهای دولتی سوریه مواضع زیادی را از دست داده اند.

نیویورک تایمز در ادامه می نویسد : عربستان برای آنکه موضع خود در برابر ایران را قویتر کند به سراغ مصر رفت و میلیاردها دلار به این کشور کمک کرد اما مشکلات داخلی این کشور موجب شد تا مقامات قاهره به دنبال حل و فصل مشکلات داخلی باشند و همین امر موجب شده تا نقش مصر در خاورمیانه در مقایسه با سال های گذشته کاهش بیابد اما همزمان با این جریان موقعیت ایران در عراق، سوریه، لبنان و سایر نقاط خاورمیانه بهبود یافته و همین امر موجب شده تا جمهوری اسلامی در مقایسه با عربستان از وضعیت بهتری در خاورمیانه بهره ببرد.

بر همین اساس برخی کارشناسان معتقدند که تمایل برای دیدار میان مقامات دو کشور به معنای تمایل آنها برای کنار گذاشتن اختلافات عمیق نیست. "کریم سجادپور" از کارشناسان ارشد موسسه کارنگی در این رابطه گفت : وقتی ما به ماهیت رقابت میان دو کشور نگاه می کنیم متوجه می شوم که دلیل این کشمکش ها به دلیل نبود گفتگو میان ایران و عربستان نیست. بلکه دو کشور اختلافاتی جدی در حوزه های ژئوپلیتکی، مذهبی، ایدئولوژی و حتی فرقه ای دارند.

ایران موضع خود را در مورد این اختلافات در سفر اخیر امیر کویت به تهران اعلام کرد و رهبر جمهوری اسلامی ایران نیز به صراحت از حمایت عربستان از گروه های تکفیری حاضر در سوریه انتقاد کرد.

نیویوریک تایمز در ادامه به منابع غنی نفت و گاز ایران و عربستان اشاره کرده و این موضوع را نیز یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار در شدت یافتن اختلافات دو کشور دانسته و به تلاش های ایران بعد از روی کار آمدن "حسن روحانی" به عنوان رئیس جمهور، برای بهبود روابط با کشورهای منطقه اشاره کرده و می نویسد : اغلب کشورهای خاورمیانه از بهبود روابط با ایران سود می برند. یکی از این کشورها کویت است به طوریکه پادشاه این کشور در سفر به تهران به دنبال مهیا کردن شرایط واردات گاز از ایران بود.

علاوه بر کویت، در ژانویه سال جاری میلادی نیز "شیخ محمد بن رشید آل مکتوم" امیر دبی، در مصاحبه با بی بی سی خواستار کاهش تحریم های ایران شده و عنوان داشته بود که همه کشورها از کاهش تحریم های ایران سود خواهند برد.

اما با وجود این موضع کشورهای منطقه، عربستان با بدگمانی نسبت به این تلاش های جدید ایران نگاه می کند هر چند که وزیر خارجه عربستان همتای ایرانی خود را به ریاض دعوت کرده اما با این وجود نمی توان این دعوت را به عنوان تمایل عربستان برای حل اختلافات خود با تهران تعبیر کرد زیرا عربستان در تلاش برای تقابل با نفوذ ایران در منطقه اقدام به برگزاری رزمایش و به نمایش گذاشتن جنگ افزارهای خود کرد.

"رابرت جردن" سفیر سابق آمریکا در عربستان، در مورد این رویکرد ریاض می گوید : عربستان باید این نکته را بداند که نمی تواند انتظار داشته باشد آمریکا در تمام لحظات درکنار ریاض باشد، این کشور باید بداند که خودش به تنهایی باید مسئولیت حفظ امنیت و حفظ نفوذ در منطقه را به دوش بکشد.

در این میان به جای آنکه عربستان از تغییر ایجاد شده در خاورمیانه استفاده کرده و همانند دیگر کشورهای عربی به دنبال گسترش روابط با ایران باشد همچنان با بدگمانی به اقدامات تهران نگاه می کند. مقامات ریاض معتقدند در عراق به کلی میدان را به ایران باخته اند و از همین رو نمی خواهند به هیچ وجه حمایت خود از شورشیان حاضر در سوریه را قطع کنند تا شاید ایران در نهایت مجبور به معامله با ریاض در مورد سوریه شود.

اما کریم سجاد پور در این رابطه می گوید : دو سال قبل وضعیت سوریه به طوری بود که گمان می شد سقوط بشار اسد اجتناب ناپذیر است اما اکنون هیچ کسی چنین نظری ندارد پس چرا باید ایران در شرایطی که همه چیز به نفعش است بخواهد در مورد سوریه با عربستان معامله کند؟

گزارش خطا