امیدواری های تازه برای مقابله با مرموزترین ویروس تاریخ؛ دو واکسن "اچ آی وی" در مرحله آزمایش بالینی!

نواندیش: مدرنا از پیشگامان تولید واکسن کرونا بود و و امیدوار است فناوری (mRNA) این شرکت بار دیگر در غلبه بر یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های علم به کار آید.

به گزارش زهرا حسین زاده از سرویس سلامت نواندیش، نشریه ساینس در مورد تلاش های تازه برای ساخت واکسن اچ آی وی نوشت: کارآزمایی‌های بالینی دو واکسن جدید اچ‌آی‌وی که شرکت آمریکایی زیست‌فناوری مدرنا تولید کرده، قرار است پنجشنبه  ۴ شهریور آغاز شود‌، لحظه‌ای که «اولین قدم احتمالی رو به جلو» در محافظت از افراد در مقابل این ویروس مرگبار خوانده شده است.

شرکت سازنده این واکسن‌ها سال گذشته نیز از اولین شرکت‌هایی بود که واکسنی برای کووید‌ـ‌۱۹ تولید کرد، و امیدوار است فناوری پیشگامانه آر‌ان‌ای پیام‌رسان (mRNA) این شرکت بار دیگر در غلبه بر یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های علم به کار آید.

مدرنا قرار است از ۵۶ فرد سالم بین ۱۸ تا ۵۰ سال در مرحله اول آزمایش استفاده کند که بی‌خطری واکسن‌ها و قابلیت آن‌ها در تولید دامنه وسیعی از پادتن‌های خنثی‌کننده اچ‌آی‌وی را ارزیابی خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود این پژوهش تا مه ۲۰۲۳ ادامه داشته باشد.

تصور بر این است که در نهایت، به واکسن‌های متعددی نیاز خواهد بود تا بدن واکنش ایمنی کافی برای محافظت در مقابل این ویروس را داشته باشد، ویروسی که در فرار از سیستم دفاعی بدن بسیار ماهرتر از کووید است.

پروتئین تاج‌مانندی که به ویروس اچ‌آی‌وی امکان می‌دهد وارد سلول‌های بدن انسان شود پوشیده از رسوب قند است و از پادتن‌های بدن پنهان می‌ماند که خنثی‌سازی این ویروس را دشوار می‌‌کند.

اچ‌آی‌وی پیش از اینکه به‌صورت ایدز بروز کند، می‌تواند تا سال‌ها در بدن باقی بماند. در این مدت، تاج پروتئینی ویروس به‌کرات جهش پیدا می‌کند تا جایی که تقریبا دیگر برای پادتن‌ها قابل‌شناسایی نیستند.

دو واکسن مدرنا، که ام‌آر‌ان‌ای‌ـ۱۶۴۴ و ام‌آر‌ان‌ای‌ـ۱۵۷۴ نامیده شده‌اند، قرار است با ایجاد مقادیری از پادتن‌های خنثی‌کننده‌ (bnABs) که پیش‌تر در واکسن‌ها دیگر گزارش نشده است، بر این چالش‌ها غلبه کنند.

این پادتن‌ها می‌توانند گونه‌های جهش‌یافته متعدد اچ‌آی‌وی را هدف قرار دهند، و قادرند بخش‌های پایدار ویروس را که هنگام جهش‌ها تغییر نمی‌کند خنثی کنند.

پژوهشگران همچنین واکنش ایمنی سلولی داوطلبان را بررسی می‌کنند، به‌ویژه در سلول‌های بی، که عامل تولید و حفظ پادتن در بدن‌اند.

با استفاده از فناوری آر‌ان‌ای پیام‌رسان در واکسن کووید مدرنا، میزان پادتنی که برای مقابله با سارس‌‌ـ‌کوو‌ـ۲ تولید شد بسیار بالاتر از معمول بود، اما با توجه به پیچیدگی اچ‌آی‌وی، دانشمندان تصور نمی‌کنند واکسیناسیون در مقابل این ویروس به روشنی و سادگی کووید باشد.

پروفسور رابین شتوک، متخصص ایمنی‌شناسی در امپریال کالج لندن، در این زمینه گفت: «مدرنا مشغول آزمایش موضوع پیچیده‌ای است که از واکنش ایمنی به اچ‌آی‌وی آغاز می‌شود.»

شما را به اصل مسئله برمی‌گرداند اما بازگشت به خانه اول نیست. در اصل، می‌دانیم برای ایجاد واکنشی که وسعت لازم برای خنثی‌سازی اچ‌آی‌وی را داشته باشد، به مجموعه‌ای از واکسن‌ها نیاز است.

احتمالش زیاد است که این فناوری به آن‌ها امکان بدهد آن روند را بررسی کنند، اما تا تولید واکسن موثر راه بسیار درازی در پیش داریم.

پروفسور شتوک پیشرفت روند به مرحله آزمایش روی انسان را «اولین قدم احتمالی رو به جلو در مسیری بسیار طولانی» خواند و تایید کرد «هیجان‌انگیز» است که از فناوری ام‌آر‌ان‌ای مدرنا برای واکسن اچ‌آی‌وی استفاده شده است. واکسن زیست‌فناورانه کووید دستورالعمل‌های ژنتیکی به بدن می‌دهد که تولید تاج‌های پروتئینی سطح بیرونی ویروس را کدگذاری می‌کند.

این مسئله واکنش ایمنی ایجاد می‌کند و به بدن امکان می‌دهد دیواره‌های دفاعی لازم را تولید کند‌ــ پادتن‌ها، سلول‌های بی، سلول‌های تی، و مانند این‌هاــ که بعد، در مقابل سرایت ویروس واقعی از بدن محافظت می‌کند.

امید می‌رود که با استفاده از این بستر واکسن مدرنا، روند ایمنی‌شنا‌سی مشابهی نیز در مورد اچ‌آی‌وی ایجاد شود.

پروفسور شتوک گفت: فناوری ام‌آر‌آن‌ای شاید کلید حل مشکل واکسن اچ‌آی‌وی باشد، اما روندی چندساله خواهد بود.

هیجان‌انگیز است که می‌بینی برای [حل] این چالش بسیار دشوار ارائه می‌شود اما احتمال نمی‌رود سریع به نتیجه برسد.

اچ‌آی‌وی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های واکسن‌شناسی باقی می‌ماند که باید بر آن غلبه کرد. این واکسن شاید به ما کمک کند این روند را تسریع کنیم، اما از نظر حل مشکل اساسی، که چگونگی ایجاد پادتن‌های خنثی‌کننده است، برگ برنده و دگرگون‌کننده بازی نخواهد بود.

تلاش‌های مدرنا برای تولید واکسن اچ‌آی‌وی بخشی از همکاری گسترده‌تر در طرح بین‌المللی واکسن ایدز بنیاد بیل و ملیندا گیتس است.

در حال حاضر، حدود ۳۸ میلیون نفر در سراسر جهان با اچ‌آی‌وی زندگی می‌کنند و سالانه ۲ میلیون مورد جدید ابتلا به آن‌ها اضافه می‌شود. از زمان پیدایش اچ‌ای‌وی در اوایل دهه ۱۹۸۰، برآورد می‌شود حدود ۳۶.۳ میلیون نفر در اثر آلودگی به این ویروس جان باخته‌اند.