شرایط دریافت دیه از شرکت‌های بیمه در تصادفات رانندگی

دیه یک جریمه مالی شرعی و قانونی است که در برابر فوت، قطع عضو، نقص عضو یا بعضی جراحات بدنی پرداخت می‌شود. اسباب دیه گاهی در حوادث رانندگی رخ می‌دهد و یکی از کارکردهای بیمه اجباری شخص ثالث، پرداخت دیه به اشخاص ثالث (افراد زیان‌دیده به جز راننده مسبب حادثه) است که در سوانح رانندگی دچار فوت یا خسارت بدنی و مشمول دریافت دیه می‌شوند. البته دیه راننده مقصر بر اساس بیمه حوادث درون قرارداد بیمه شخص ثالث پرداخت می‌‌گردد.

در سوانح رانندگی، حسب مورد، پرداخت دیه بر عهده شرکت بیمه‌گر یا صندوق تأمین خسارات بدنی یا هر دوی آنهاست. در پرداخت دیه توسط شرکت بیمه شرایطی وجود دارد که در این مطلب می‌خوانید. برای حل مشکلات دیه از وکیل متخصص بنیاد وکلا کمک بگیرید؛ چراکه در حوادث رانندگی، تشخیص و تعیین مقصر و سهم او در حادثه و نیز درصد دیه و نحوه گرفتن آن گاهی خیلی ساده و آسان نیست.

پرداخت دیه در حوادث رانندگی

در قانون بیمه شخص ثالث، دیه فوت و هر نوع دیه مربوط به صدمه به بدن مانند شکستگی، نقص و ازکارافتادگی جزئی یا کلی ـ موقت یا دائم اعضای بدن، پذیرفته شده است. همچنین در صورت تعلق دیه بر اثر حادثه رانندگی، این حق با قوت صاحب حق از بین نمی‌رود و به ارث می‌رسد. همچنین پرداخت آن باید به‌روز و بر اساس نرخ یوم الاداء باشد. برای اطلاع از نرخ دیه کامل امسال و محاسبه رایگان و آنلاین انواع دیه، از خدمت محاسبات حقوقی بنیاد وکلا استفاده کنید.

شرایط پرداخت دیه توسط شرکت بیمه‌گر

در ادامه مطلب و بر اساس آخرین قانون بیمه اجباری شخص ثالث (مصوب ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۹۵)، شرایط دریافت دیه از شرکت بیمه بررسی می‌شود. 

• ۱. وسیله نقلیه مسبب حادثه، بیمه‌نامه شخص ثالث داشته باشد.

بدیهی‌ترین و مهم‌ترین شرط دریافت دیه از شرکت بیمه، داشتن بیمه شخص ثالث از شرکت بیمه‌گر است. البته در صورت نداشتن بیمه‌نامه یا مشمول شرایط بیمه‌نامه قرار نگرفتن، دیه توسط صندوق تأمین خسارات بدنی پرداخت می‌شود که شرایط آن را در قسمت دوم یادداشت می‌خوانید.

• ۲. حداقل مبلغ دیه، دیه کامل مرد مسلمان در ماه حرام است.

طبق قانون جدید بیمه شخص ثالث، تعهد شرکت بیمه‌گر برابر با دیه کامل مرد مسلمان در ماه حرام است (بالاترین نرخ دیه). همچنین با تغییر مبلغ دیه کامل که از سوی قوه قضاییه برای محاسبه و پرداخت دیه به روز، در ابتدای هر سال شمسی اعلام می‌شود، به خرید الحاقیه بیمه‌نامه شخص ثالث نیاز نیست و تا پایان تاریخ اعتبار بیمه‌نامه، دیه به نرخ روز محاسبه و پرداخت می‌شود.

در پرونده‌های قتل یا فوت، مشاوره حفوفی تلفنی در بنیاد وکلا را از دست ندهید؛ چراکه هزاران وکیل خوب و حرفه‌ای از سراسر ایران عضو آن هستند.

• ۳. پرداخت دیه حوادث رانندگی نسبت به جنسیت یا دین متفاوت نیست.

در قانون جدید بیمه شخص ثالث، مابه‌التفاوت دیه فوت مرد و زن یا مسلمان و غیر مسلمان که در شرع و قانون وجود دارد، بر پایه مقررات همین بیمه‌نامه پرداخت می‌شود و دیه همه اشخاص در حوادث رانندگی، از هر جنسیت یا دینی مساوی است.

• ۴. میزان پرداخت چند دیه یک شخص، سقف ندارد. 

اگر به اشخاص ثالث آسیب‌دیده در حوادث رانندگی، یک یا چند نفر یا همه آنها، بیش از یک دیه تعلق بگیرد، شرکت بیمه‌گر موظف است همه دیه آنها را پرداخت کند، حتی اگر از یک دیه کامل بیشتر شود.

• ۵. تعهد بیمه‌گر درباره دیه، برابر با ظرفیت وسیله نقلیه است.

اگر اشخاص ثالثِ مشمولِ دیه در داخل وسیله نقلیه، بیش از ظرفیت مجاز وسیله باشد، سقف تعهد پرداخت شرکت بیمه‌گر برابر با حاصل ضرب ظرفیت مجاز وسیله نقلیه در سقف تعهدات بدنی بیمه‌نامه است که به نسبت زبان وارد شده به اشخاص پرداخت می‌شود و مابه‌التفاوت پرداختی بیمه‌گر و مبلغ کامل دیه تعلق گرفته به هر کدام از افراد، توسط صندوق تأمین خسارات بدنی پرداخت می‌گردد.

البته طبق قانون همه اطفال زیر دو سال و جنین داخل وسیله نقلیه جزو ظرفیت مجاز محسوب می‌شوند. برای مثال، اگر راننده و سه نفر دیگر داخل خودرو، هر چهار نفر، زن باردار باشند و بر اثر حادثه رانندگی همگی فوت کنند و راننده این خودرو مسبب حادثه نباشد، ظرفیت مجاز این وسیله هشت نفر محاسبه می‌شود.

• ۶. تعهد دیه بیمه‌گر در برابر اشخاص ثالث بیرون از خودرو، ده برابر ظرفیت داخل آن است.

اگر بر اثر سوانح رانندگی اشخاصی بیرون از وسیله نقلیه مسبب حادثه، دچار خسارت بدنی و مشمول دیه شوند، میزان تعهد ریالی بیمه‌گر، ده برابر سقف تعهدات دیه‌ای نسبت به ظرفیت مجاز داخل وسیله نقلیه است. و چنانچه به دلیل تعداد این افراد یا میزان دیه تعلق گرفته به آنها، مجموع دیه آنها بیش از سقف تعهد بیمه‌گر باشد، شرکت بیمه سقف تعهد خود را نسبت به همه خسارت‌دیدگان پرداخت می‌کند و مابه‌التفاوت آن با دیه تعلق گرفته، توسط صندوق تأمین خسارات بدنی پرداخت می‌شود.

• ۷. تعهد بیمه‌گر نسبت به دیه به نرخ روز است.

شرکت بیمه موظف است مبلغ دیه اشخاص ثالث را به نرخ روز و یوم الاداء پرداخت کند و اگر بیش از تعهداتش پرداخت کند «می‌تواند نسبت به مازاد پرداختی، به صندوق تأمین خسارات بدنی رجوع یا در صورت موافقت صندوق در حساب‌های فیمابین منظور کند؛ مشروط بر اینکه افزایش مبلغ قابل پرداخت بابت دیه منتسب به تأخیر  بیمه‌گر نباشد».

• ۸. بیمه‌گر برای پرداخت دیه حادثه رانندگی نمی‌تواند شرطی بگذارد یا تضمینی بگیرد.

شرکت بیمه موظف است بدون گرفتن تضمینی یا گذاشتن شرطی، دیه مشمولان دیه حوادث رانندگی را طبق قانون و مقررات بیمه شخص ثالث پرداخت کند و سپس به جانشینی حادثه‌دیده و برای گرفتن وجه دیه‌ پرداخت کرده به وی، از طریق مراجع قانونی به مسبب حادثه مراجعه کند. البته طبق قانون بیمه شخص ثالث، «اسناد پرداخت خسارت از سوی بیمه‌گر در حکم اسناد لازم‌الاجراست و از طریق دوایر اجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور قابل‌مطالبه و وصول است» و به رسیدگی در دادگاه و حکم قاضی نیاز ندارد.

مجاز نبودن گذاشتن شرط یا گرفتن تضمین توسط شرکت بیمه در موارد زیر حاکم است:

• ـ علت حادثه، بر اساس نظر کارشناس راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه، تخلف رانندگی و مطابق قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی (مصوب ۸ اسفند ۱۳۸۹) باشد. 
• ـ در مراجع قضایی ثابت شود که حادثه به صورت عمدی اتفاق افتاده است.
• ـ علت حادثه، به تأیید نیروی انتظامی یا پزشکی قانونی یا دادگاه، رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان مؤثر در وقوع حادثه باشد. 
• ـ راننده مسبب حادثه گواهینامه رانندگی یا گواهینامه متناسب با نوع وسیله نقلیه را نداشته باشد.
• ـ وسیله نقلیه سرقتی باشد، چه راننده مسبب حادثه سارق باشد و چه سرقتی بودن آن را بداند.
• ـ طبق رأی دادگاه، «عواملی نظیر نقص راه، نبودن یا نقص علائم رانندگی و نقص تجهیزات مربوط یا عیب ذاتی وسیله نقلیه، یا ایجاد مانع توسط دستگاه‌های اجرائی یا هر شخص حقیقی یا حقوقی دیگر در وقوع حادثه مؤثر بوده است».

در همه این موارد اگر میان شرکت بیمه و مسبب حادثه اختلاف نظر وجود داشته باشد رسیدگی به آن در مراجع صالح قضایی صورت می‌گیرد.

شرایط پرداخت دیه توسط صندوق تأمین خسارات بدنی

طبق قانون بیمه شخص ثالث، پرداخت همه یا بخشی از دیه حادثه دیدگان رانندگی، توسط صندوق تأمین خسارات بدنی پرداخت می‌شود. این صندوق نیز نباید از زیان‌دیده یا مسبب حادثه، تضمین بگیرید، بلکه باید دیه را به زیان‌دیده پرداخت کند و سپس به جانشینی از وی و از طریق مراجع قانونی برای بازدریافت وجوه پرداخت شده خود اقدام کند.

بر اساس قانون بیمه شخص ثالث، دیه افراد در موارد زیر توسط این صندوق پرداخت می‌گردد:

1. وسیله نقلیه بیمه‌نامه شخص ثالث نداشته باشد.
2. تاریخ بیمه‌نامه وسیله نقلیه معتبر نباشد و تمام شده باشد.
3. وسیله نقلیه مسبب حادثه، شناسایی نشود.
4. کسری پوشش بیمه‌نامه وسیله نقلیه برای پرداخت خسارت بدنی، به دلیل افزایش مبلغ ریالی دیه.
5. پروانه فعالیت شرکت بیمه‌گر در رشته بیمه شخص ثالث تعلیق یا لغو شده باید و نتواند دیه زیان‌دیدگان را پرداخت کند. در ابن موارد، تشخیص بیمه مرکزی یا شورای عالی بیمه ملاک است.
6. توقف یا ورشکستگی شرکت بیمه‌گر توسط دادگاه صالح اثبات گردد و بیمه‌گر نتواند خسارت دیه را پرداخت کند.
7. دیه‌ای که طبق قانون شخص ثالث بیرون از تعهدات قانونی شرکت بیمه است؛ مانند زمانی که راننده مسبب حادثه قصد خودکشی یا سقط جنین داشته یا برای ایجاد حادثه تبانی کرده است.
8. مابه‌التفاوت دیه اشخاص ثالث بیش از ظرفیت مجاز وسیله نقلیه.
9. مابه‌التفاوت دیه اشخاص ثالث بیرون از وسیله نقلیه که بیش از ده برابر ظرفیت داخلی وسیله نقلیه باشد.

نکته پایانی اینکه طبق قانون جدید بیمه شخص ثالث، علاوه بر مالک وسیله نقلیه، متصرف و استفاده‌کننده از آن نیز می‌تواند بیمه شخص ثالث را تهیه و از مشکلات حقوقی و کیفری احتمالی جلوگیری کند.