چرا واردات «فایزر» منتفی شد؟

«نمی‌دانیم چرا نسبت به خرید این برند از واکسن این قدر حساسیت وجود دارد. در حالی‌ که قرار بود فایزر از خط تولید بلژیک وارد شود؛ مانند آسترازنکا که ما از کشورهای دیگر آن را وارد می‌کنیم اما به تأکید وزیر بهداشت فعلا خرید و واردات فایزر منتفی شده است. جالب است که این مخالفت‌ها نسبت به دیگر واکسن‌های آمریکایی از جمله مدرنا و جانسون و جانسون وجود ندارد و در کمیته ملی واکسن هم در این‌ باره هنوز تصمیم‌گیری نشده است.»

بررسی‌های روزنامه همشهری نشان می‌دهد که مقرون‌به‌صرفه نبودن واردات واکسن فایزر و مشکلات حمل‌ونقل و همچنین مخالفت کمیته ملی واکسن و حاشیه‌هایی که با اعلام خبر واردات فایزر به وجود آمده بود، در نهایت باعث شد با دستور مستقیم وزیر بهداشت واردات این نوع واکسن به کشور ممنوع شود. روز گذشته وزارت بهداشت در اطلاعیه‌ای از ممنوعیت دوباره واردات واکسن فایزر خبر داد. این در حالی است که بر اساس گفته وزیر بهداشت قرار بود بیش از دو میلیون دوز واکسن فایزر برای تزریق به زنان باردار وارد کشور شود اما حالا آن چه در اطلاعیه وزارت بهداشت آمده حکایت دیگری را روایت می‌کند.

در این اطلاعیه آمده: «اعضای کمیته ملی واکسن کووید-۱۹ در جلسه اخیر با اجماع و تکیه بر شواهد معتبر علمی به این نتیجه رسیدند که واکسیناسیون زنان باردار همچنان با واکسن سینوفارم که تأییدیه سازمان بهداشت جهانی را دارد، ادامه یابد.» در ادامه هم تأکید شده که «در وزارت بهداشت تصمیمی برای واردات واکسن فایزر وجود ندارد.»

چه کسانی عضو کمیته علمی واکسن هستند؟

جلسات کمیته ملی واکسن کرونا با حضور بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، و دیگر اعضای این کمیته از جمله علیرضا رئیسی، معاون بهداشت، سیدکامل تقوی‌نژاد، معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه‌ریزی، محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو، محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر، محمد هاشمی، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، محسن اسدی لاری، مدیر کل امور بین‌الملل وزارت بهداشت (از دیروز حسین نیکنام به جای لاری منصوب شده است)، سیدحیدر محمدی مدیر کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو و سیدحسین صفوی، مدیر کل امور تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو برگزار می‌شود.

جزئیات واردات فایزر

ممنوعیت واردات واکسن فایزر با دستور مستقیم وزیر بهداشت صورت گرفته. این در حالی است که اول مهر، بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت، در بازدید از مراکز درمانی شهرستان دهلران خبر داده بود که واکسن فایزر تنها برای مادران باردار تزریق می‌شود. پیش از این معاون بهداشتی وزارت بهداشت حتی میزان واردات این واکسن را هم اعلام کرده و گفته بود که قرار است دو میلیون و ۴۰۰ هزار دوز واکسن وارد کشور شود. او گفته بود در کنار واکسن فایزر واکسن جانسون ‌و جانسون هم در راه بوده و خرید پنج میلیون دوز از آن نهایی شده است. حالا پرسش اصلی این است که دلیل اصلی تغییر موضع وزارت بهداشت برای واردات این واکسن‌ها چیست؟

بررسی‌های همشهری از این ماجرا اما جزئیات دیگری از ممنوعیت واردات این واکسن را مشخص می‌کند. بر اساس اعلام مسئولانی در وزارت بهداشت که نخواستند نامشان در گزارش بیاید، حمل‌ونقل این واکسن با توجه به شرایط نگهداری در دمای منفی ۶۰درجه به نقاط مختلف کشور مقرون‌به‌صرفه نیست و واردات آن محدود است.

این مسئولان تغییر نظر وزیر بهداشت را از دلایل لغو واردات آن اعلام کردند. قرار بود این واکسن از خط تولید کشور بلژیک وارد کشور شود. مسئولان وزارت بهداشت تأکید کرده بودند که این واکسن در صورت تولید در کشور دیگر مجوز ورود به ایران را دارد؛ درست مانند واکسن آسترازنکا که سوئدی – بریتانیایی است و زمستان سال گذشته مانند فایزر با ممنوعیت واردات مواجه شد اما با تولید آن در کشورهای دیگر در چندین محموله وارد ایران و تزریق شد.

در اطلاعیه وزارت بهداشت ‌شواهد علمی‌ برای منتفی‌شدن واردات این واکسن مورد استناد قرار گرفته؛ هر چند پیش از این مقالاتی درباره ایمنی‌زایی تزریق فایزر و مدرنا به زنان باردار در کشورهای مختلف منتشر شده بود. قبلا این واکسن به ۱۴۸ زن باردار آمریکایی تزریق شده و نشان داده که نگرانی از ایجاد ایمنی در این افراد وجود ندارد.

یکی از همین مسئولان که نخواست نامش در گزارش بیاید، به همشهری می‌گوید: «زمان ورود این واکسن‌ها به کشور ممکن بود تا دو ‌ماه آینده طول بکشد. بنابراین تصمیم گرفته شد که زنان باردار معطل واکسیناسیون نمانند. از سوی دیگر با توجه به مطالعاتی که درباره ایمن‌بودن واکسن سینوفارم وجود دارد، کمیته علمی تصمیم گرفت تمرکزی بر واردات فایزر نداشته باشیم.»

به‌ گفته او واردات فایزر به ایران غیر منطقی است. با این توضیح که «میزان واردات فایزر به کشور بسیار محدود است و با توجه به پراکندگی که در سطح کشور حتی با وجود روستاهای دور از دسترس وجود دارد، بحث نگهداری این واکسن در دمای منفی ۶۰درجه مطرح است که حمل‌ونقل آن را پرهزینه می‌کند. از سوی دیگر با توجه به موضوع عدالت در تزریق این واکسن برای تمام مادران، این واکسن به تعداد خیلی کمی به برخی مناطق می‌رسید. بنابراین به‌ صرفه نبودن واردات وتوزیع آن، باعث شد تا چنین تصمیمی گرفته شود.»

این مسئول همچنین به مخالفت‌های مطرح‌شده از سوی گروهی پس از اعلام ورود فایزر به کشور هم اشاره می‌کند و می‌گوید:‌ «نمی‌دانیم چرا نسبت به خرید این برند از واکسن این قدر حساسیت وجود دارد. در حالی‌ که قرار بود فایزر از خط تولید بلژیک وارد شود؛ مانند آسترازنکا که ما از کشورهای دیگر آن را وارد می‌کنیم اما به تأکید وزیر بهداشت فعلا خرید و واردات فایزر منتفی شده است. جالب است که این مخالفت‌ها نسبت به دیگر واکسن‌های آمریکایی از جمله مدرنا و جانسون و جانسون وجود ندارد و در کمیته ملی واکسن هم در این‌ باره هنوز تصمیم‌گیری نشده است.»

به‌ گفته این مسئول با توجه به دلایل مطرح‌شده و ایمن‌بودن واکسن سینوفارم هم‌اکنون تصمیم‌ بر تداوم روند واکسیناسیون زنان باردار با واکسن سینوفارم است.

فعلا فقط فایزر ممنوع است

محمد هاشمی، سرپرست روابط‌ عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، هم با تأکید بر تصمیم کمیته ملی واکسن، درباره ابهامات واردات پنج میلیون واکسن جانسون‌ و جانسون به همشهری می‌گوید: «دو کمیته علمی کووید-۱۹ و کمیته ملی واکسن، هنوز درباره دیگر واکسن‌های آمریکایی، تصمیم‌گیری نکرده‌اند.»

به‌ گفته این مسئول، واکسیناسیون چه برای مردم عادی و چه زنان باردار، حتی نباید یک روز هم به تأخیر بیفتد و بهتر است جامعه هدف و مشمول واکسن هر چه سریع‌تر نسبت به تزریق واکسن‌های مورد تأیید و واردشده به کشور اقدام کنند. هاشمی در پاسخ به این سؤال که چرا پیش از اعلام این خبر برای واردات واکسن‌های فایزر بررسی لازم در این‌ باره صورت نگرفته، توضیح می‌دهد: «در کمیته‌های علمی و واکسن کووید-۱۹ متخصصانی از این حوزه حضور دارند و پس از درخواست وزیر بهداشت مبنی بر بررسی این واکسن اعضای این کمیته‌ها از نظر علمی به چنین نظری رسیده‌اند.»

نباید روی واکسن خاصی تمرکز شود

انتشار اخبار واردات واکسن فایزر در هفته‌های اخیر باعث شد تا بسیاری با امیدبستن به تزریق این واکسن، با وجود رسیدن نوبت واکسیناسیون‌شان دست نگه دارند و منتظر رسیدن واکسن فایزر بمانند. این در حالی است که متخصصان تأکید می‌کنند باید واکسیناسیون با سرعت انجام شود و به بالای ۷۵درصد برسد.

حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا، در این‌ باره می‌گوید:‌ «ممنوعیت ورود فایزر تصمیم کمیته ملی واکسن بوده اما در مجموع هیچ اجباری درباره زنان باردار مبنی بر استفاده از یک واکسن با برند خاص نیست. این یک تصور اشتباه بود که تمام زنان باردار الزاما باید با واکسن فایزر واکسینه شوند. این گروه هم مانند دیگر افراد جامعه هستند. بنابراین واکسیناسیون آنها با واکسن‌های مورد تأیید سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت منعی ندارد.»

جماعتی در پاسخ به این سؤال که چرا با وجود چنین دلایلی تمرکز خاصی بر فایزر برای تزریق روی زنان باردار در یک هفته اخیر رخ داده است، توضیح می‌دهد: ‌«ما در پاندمی هستیم و نمی‌توانیم برای تزریق واکسن حتی یک روز صبر کنیم. فعلا هدف وزارت بهداشت قطع زنجیره کرونا و پایان پاندمی در کشور است و باید هر چه سریع‌تر جامعه هدف را تحت پوشش واکسیناسیون قرار داد. بعد از دست‌یافتن به این هدف و تکمیل تزریق دو دوز واکسن می‌توانیم درباره برندهای مختلف برای دوز بوستر بهتر تصمیم‌گیری کنیم.»