عقبگرد دلار با انتخاب رئیس جدید بانک مرکزی/ نظر "علی صالح آبادی" در مورد ارز، تورم و بهره چیست؟

نواندیش- رضا امیری: علی صالح آبادی در جلسه روز گذشته دولت به پیشنهاد احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، موافقت هیات وزیران و با حکم رئیس جمهوری، به مدت پنج سال به سمت رئیس کلی بانک مرکزی ایران منصوب شد.

رئیس جمهوری ایران در این جلسه، نقش بانک مرکزی درحفظ ارزش پول ملی و کنترل تورم را بسیار اساسی خوانده و از رئیس جدید این بانک خواسته است تا به‌صورت جدی بر عملکرد بانک‌ها که به تعبیر او ردی از آنها در هر پرونده فساد وجود دارد، نظارت «دقیق» و نه نظارت «توصیه‌ای» داشته باشد.

بازار آزاد ارز تهران نیز روز چهارشنبه و در پی انتصاب رئیس کل جدید بانک مرکزی ایران شاهد کاهش قیمت دلار آمریکا و تقویت ریال بود؛ چنان که نرخ فروش هر دلار با ۲۰۰ تومان کاهش ناچار به عقب‌نشینی از مرز ۲۸ هزار تومان شد و به پایین‌ترین حد در نه روز گذشته رسید.

اما آقای صالح آبادی کیست و چه دیدگاه‌هایی در مورد نرخ ارز و تورم و نیز مدیریت نظام بانکی دارد؟

آقای صالح آبادی در سال ۱۳۸۱ در رشته معارف اسلامی و مدیریت مالی از دانشگاه امام صادق در مقطع کارشناسی ارشد پیوسته فارغ التحصیل شد. موضوع پایان‌نامه او امکان‌سنجی راه‌اندازی بازار آتی شاخص سهام در بورس اوراق بهادار تهران با تاکید بر مسائل شرعی بود. او سپس دوره کوتاهی به عنوان کارشناس در شرکت‌های سرمایه‌گذاری غدیر، سازمان تامین اجتماعی و ستاد اجرایی فرمان امام مشغول به کار شد.

آقای صالح آبادی در حالی که ۲۷ سال داشت و دانشجوی دکتری مدیریت مالی در دانشگاه تهران بود، در آذر ماه سال ۱۳۸۴ و سه ماه پس از روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد از مدیریت تالار تازه تاسیس معاملات سهام در کرج به سمت دبیرکلی بورس اوراق بهادار تهران تغییر جایگاه داد و از سال ۱۳۸۵ و با آغاز دوره اجرای قانون جدید بازار سرمایه ایران به سمت ریاست سازمان تازه تاسیس بورس و اوراق بهادار منصوب شد؛ سمتی که تا آذرماه سال ۱۳۹۳ و بیش از یکسال پس از آغاز به کار دولت حسن روحانی حفظ کرد و پس از آن به مدت ۷ سال به کرسی مدیرعاملی بانک توسعه صادرات منتقل شد.

البته آقای صالح آبادی در سال ۱۳۸۶ و همزمان با ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار از پایان‌نامه دکتری خود با عنوان «بررسی رابطه درجه توسعه‌یافتگی و انواع ساختارهای نظام مالی با رشد اقتصادی» دفاع کرد و به عضویت در هیات علمی دانشگاه امام صادق نیز درآمد.

آقای صالح آبادی آن گونه که سه سال پیش و در آستانه برگزاری چهارمین همایش مالی اسلامی عنوان کرده، معتقد است که قرار گرفتن قانون بانکداری بدون ربا به عنوان مبنای کار نظام بانکی ایران به تنهایی کافی نیست و باید خلاهای آن از جمله با توسعه و گسترش فعالیت شورای فقهی بانک مرکزی بر مبنای فقه شیعه برطرف شود. او از حامیان جدی توسعه نهادها و ابزارهای پولی و مالی اسلامی است.

اصلاح سالانه نرخ ارز

رئیس کل جدید بانک مرکزی ایران معتقد است که با مدیریت واردات و صادرات می توان ارز مورد نیاز کشور را تامین کرد. او پیشتر و در کسوت مدیرعاملی بانک توسعه صادرات گفته است: «اتکای زیاد به نفت، دشمن را برای تحریم آن وسوسه می‌کند؛ حال آنکه صادرات غیرنفتی کشور این ظرفیت را دارد که در شرایط مختلف برای کشور ارزآوری داشته باشد.» بر همین اساس او تاکید کرده که معیار ارائه خدمت بانک‌ها به صادرکنندگان، باید بازگرداندن ارز حاصل از صادرات به چرخه تجاری کشور باشد.

مدیرعامل سابق بانک توسعه صادرات ایران یکسال پیش گفته است: نظر من این است که ارز بی‌شناسنامه نباید در کشور داشته باشیم و هر ارزی باید شناسنامه داشته و در چرخه تجاری کشور باشد البته قیمت آن هم باید عادلانه باشد. او با رد سیاست تک‌نرخی کردن ارز، به نیاز برخی از کالاهای اساسی به ارز یارانه‌ای اشاره کرده و با ابراز مخالفت با پایین نگاه داشتن «مصنوعی» نرخ ارز، گفته است: حداقل در سال معادل تورم (معادل تفاوت تورم داخل و خارج که قاعده علمی دارد) نرخ ارز هم باید اصلاح شود.

راهکارهای کاهش نرخ تورم

آقای صالح آبادی در گفتگویی که یکسال پیش با خبرگزاری تسنیم انجام داده، تاکید کرده است: «استقلال بانک مرکزی به این مفهوم است که بانک مرکزی درگیر تامین ریال بودجه دولت نشود، این خیلی مهم است، من این را معنای استقلال بانک مرکزی می‌دانم.» او همچنین گفته است که سیاست‌های پولی و مالی مستقل از هم باشند و عدم این تفکیک یکی از ریشه‌های تورم بالا در ایران است. آقای صالح‌ آبادی در ادامه این گفتگو تصریح کرده که راه حل اساسی این مساله، عمل به توصیه رهبر ایران مبنی بر اداره کشور بدون اتکا به صادرات نفت است.

او همچنین به مجلس و دولت پیشنهاد کرده که تا برای کاهش نرخ تورم به جای این که نرخ مالیات را اضافه کنند، پایه‌های مالیاتی را گسترش دهند. آقای صالح آبادی به دولت حسن روحانی نیز پیشنهاد کرده بود که به جای تامین کسری بودجه از منابع بانک مرکزی، با انتشار اوراق بدهی و فروش سهام در بورس تهران، کسری بودجه خود را تامین کند.

کاهش بلندمدت نرخ بهره

آقای صالح آبادی سه ماه پیش نیز در گفتگو با خبرگزاری ایسنا بر لزوم کاهش نرخ سود بانکی تاکید کرده و به همین منظور خواستار کاهش بلند مدت نرخ بهره بین بانکی شده بود. البته او ضمن رد رویکرد کاهش «بی حساب و کتاب» نرخ سود بانکی معتقد است که کاهش نرخ تورم و هزینه‌های بانک‌ها از جمله اقدام‌های ریشه‌ای است که باید برای کاهش نرخ صورت گیرد.

در حال حاضر به نظر می رسد مهم ترین چالش پیش روی بانک مرکزی عدم استقلال این نهاد باشد، چالش و مشکلی که عبدالناصر همتی نیز بارها از آن گلایه کرده بود، در چنین شرایطی باید دید آیا رئیس جدید بانک مرکزی می تواند عملکرد قابل قبولی داشته باشد یا اینکه...