سقوط حقوق مسافران پروازی

ولی‌الله شجاع پوریان، مدیرمسئول روزنامه همدلى نوشت:

در روزهای اخیر سفری هوایی از تهران به مقصد اهواز را تجربه کردم؛ سفری باتاخیر، پرماجرا و خسته کننده که به عنوان نمونه‌ای از صدها مورد مشابه نشان داد مدیران کشور نه تنها در تمشیت امور مهم و کلان، بلکه در تدبیر امور ساده‌تر هم در مانده‌اند و چندان حرمتی که برای مردم و حقوق آنان تعهد کرده اند، قائل نیستند؛ تا جایی که بدیهی‌ترین و اولیه‌ترین حقوق شهروندان و مسافران توسط شرکت‌های مسافربری نادیده گرفته می‌شود.

در این میان برای شنیدن فریاد اعتراض مردم نیز هیچ گوش شنوایی وجود ندارد. تکرار و تعدد تاخیرها در پروازها تبدیل به یک رویه شده و گویی جزو ذات سفرهای هوایی در ایران قرار گرفته است؛اتفاقی که ظاهرا به دلیل تکرار بیش از حد به موضوعی عادی تبدیل شده، به‌گونه‌ای که مسافران نیز به این سرنوشت محتوم تن داده‌اند. مشاهده شده است که اگر پروازی ساعت‌ها با تاخیر انجام شود یا به‌یک‌باره لغو شود، فریاد اعتراضی از کسی هم بلند نمی‌شود. این در حالی است که یکی از دلایل اصلی گزینش هواپیما به عنوان وسیله سفر - علیرغم خطراتی که همه می‌دانند در کشور چقدر محتمل است- به صرفه‌جویی در زمان رسیدن به مقصد مربوط می‌شود؛ امری که ظاهرا در نزد شرکت‌های هواپیمایی دیگر موضوعیتی ندارد و علیرغم وجود قوانینی که بر تعهدات این شرکت‌ها مبنی بر جبران زیان های مادی و معنوی ناشی از تاخیر در پرواز تصریح می‌کنند، به این موضوع کوچک‌ترین توجهی نمی‌شود. پرواز مورد نظر (هواپیمای تابان) از تهران با سه ساعت تاخیر انجام شد.

بر اساس قوانین سازمان هواپیمایی کشوری، در صورت بروز هر تاخیری در پرواز، بلافاصله مسئولان آن شرکت هواپیمایی باید در میان مسافران حاضر شده و میزان تاخیر احتمالی را به اطلاع مسافران برسانند و علاوه بر آن به نسبت ساعت تاخیر خدمات جبرانی را برای مسافران اعم از انجام پذیرایی، پیش‌بینی محل استراحت، تهیه بلیت جایگزین، استرداد مبلغ بلیت در صورت انصراف مسافر و غیره انجام دهند. در این تاخیر نه تنها هیچ یک از مدیران یا پرسنل شرکت مربوطه در میان مسافران حاضر نشدند، بلکه پیگیری مسافران برای اطلاع از دلایل تاخیر و میزان احتمالی آن هم بی‌نتیجه ماند و سردرگمی و اضطرای ناشی از بی‌اطلاعی درباره سرنوشت خود و پروازشان را نیز هیچ‌کس پاسخی نداد. در چنین شرایطی این پرسش پیش می‌آید که آیا واقعا احترام گذاشتن به مسافران و اطلاع‌رسانی به آنها از طریق پیامک کار دشواری است که شرکت‌های هواپیمایی از آن سر باز می‌زنند؟ قطعا در اکثر موارد مدیران شرکت‌های هواپیمایی از نقص فنی هواپیما و سایر دلایل تاخیر احتمالی مطلع هستند، آیا در چنین شرایطی نباید با ارسال پیامک مسافران را از تاخیر پیش روآگاه سازند تا حداقل برای آمدن به فرودگاه تعجیل نکنند؟ یا اینکه ترجیح می‌دهند مسافران سرگردان، ساعت‌ها در فضای کوچک داخلی فرودگاه زمان را سپری کنند. ظاهرا برای این مدیران که از پول این مسافران زندگی راحتی برای خود تریب داده اند، آسایش و آرامش آنان هیچ اولویتی ندارد. نکته جالب در سفر مذکور اینکه بعد پس از سه ساعت تاخیر و سوار شدن به هواپیما، مسافران حدود 40 دقیقه دیگر هم در داخل هواپیما معطل و منتظر ماندند تا مجوز پرواز صادر شود! آیا مقدور نبود به جای سوارکردن مسافران در محیط کوچک و بسته هواپیما توام با خطر انتشار ویروس کرونا، آنان زمان بیشتری در سالن انتظار می ماندند تا شرایط پرواز هواپیما آماده می شد و تا این اندازه جسم و جان و اعصاب و روان آنها در معرض تهدید نباشد و و عزت آنان به سخره گرفته نشود؟ متاسفانه شرکت‌های هوایپیمایی به بهانه تحریم و کرونا ساده‌ترین حقوق مسافران را پایمال می‌کنند؛ از جمله در همین پرواز تابان فضای میان صندلی‌های ردیف جلو و عقب در یک اقدام عجیب و ابتکاری کوتاه‌تر شده تا به ظرفیت صندلی‌های هواپیما اضافه شود به نحوی که به دور از اغراق برای فردی مثل نگارنده با قد و قامت نسبتا بلند، نشستن روی صندلی‌های تغییر یافته دشوار و موجب رنج و فشار بسیار بود. از سویی در ابتدای همه‌گیری کرونا، برای رعایت فاصله اجتماعی در سفرها، بلیت هواپیما به صورت یکی در میان فروخته می‌شد و هواپیماها با نصف ظرفیت پرواز می‌کردند و به همین دلیل شرکت‌ها برای جبران ضرر، نرخ بلیت را به دوبرابر قیمت افزایش دادند، حال آن که در این روزها فاصله مذکور حذف و تمام صندلی‌های به فروش می‌رسد، ولی نرخ دوبرابری همچنان ثابت مانده و تنها از جیب مسافران کم شده و به خزانه سهامداران شرکت‌های هواپیمایی واریز می‌شود. این شرایط برای عموم مسافرانی که مجبور به پرواز هوایی باشند، هر روز تکرار و تبدیل به یک رویه شده‌است. تاخیر پروازها و نادیده گرفتن حقوق مسافران و دردناک‌تر از آن بی‌توجهی و بی‌احترامی شرکت‌های هواپیمایی به حقوق مسافران، داستانی است که هر روزه در فرودگاه‌های کشور تکرار می‌شود و مردم بی‌پناه را به دور از چشم یا در سایه کم‌کاری نهادهای نظارتی به شدت کلافه کرده است؛ در صورتی که هم در قوانین موضوعه و هم مقرارت سازمان هواپیمایی کشوری و هم در قوانین بین‌المللی مثل کنوانسیون ورشو، بر رعایت حقوق انسانی مسافران به صراحت تاکید شده و برای جبران ضررهای احتمالی پیش‌بینی های لازم صورت گرفته است. اما مشخص نیست چرا شرکت‌های هواپیمایی کشور به این راحتی می‌توانند قوانین را نادیده گرفته و پاسخ‌گوی کسی نباشند؟ البته اگر کسی یا نهادی سوالی در این رابطه از آنان بپرسد. متاسفانه امروزه انتظار و مطالبه مردم از نوسازی سیستم ناوگان هواپیمایی یا افزایش پروازها به بدیهی‌ترین و ساده‌ترین حقوق خود مانند انجام به‌هنگام پروازها تبدیل شده که همین حداقل هم برآورده نمی‌شود. مسافرانی که هزینه‌هایی در سطح بین‌المللی پرداخت می‌کنند اما خدماتی در سطح گاراژهای مینی بوس‌رانی رژیم سابق هم دریافت نمی‌کنند! 

*تمام مستندات این پرواز نزد نگارنده محفوظ است.