کد خبر: ۱۳۳۴۶۸
تاریخ انتشار: ۰۳ آذر ۱۴۰۰ - ۱۱:۱۴
اقتصاد ترکیه حال و روز خوبی ندارد و در حالی که «لیر»، واحد پول ملی این کشور روز به روز ارزش خود را در مقابل ارز‌های خارجی از دست می‌دهد، پیش بینی شده نرخ تورم در ترکیه ممکن است به ۳۰ درصد هم برسد. اما آیا ممکن است اقتصاد ترکیه که زمانی برای بسیاری از کشور‌های هم رده الگویی برای توسعه بود، وضعیتی شبیه به وضعیت بحرانیِ اقتصاد ایران پیدا کند؟
 
 
به گزارش فرارو-محمد مهدی حاتمی؛ اقتصاد ترکیه درگیر بحرانی شده که خودِ ترکیه ای‌ها را به یاد بحران اقتصادی این کشور در دهه ۱۹۹۰ میلادی می‌اندازد: زمانی که ترکیه نرخ‌های تورم ۵۰ تا ۷۰۰ درصدی را تجربه کرده بود و اقتصاد این کشور، به شدت ضعیف بود. اما چرا ترکیه‌ای که تا یک دهه پیش الگوی کشور‌های منطقه برای توسعه اقتصادی بود، حالا به چاله‌ای افتاده که بیرون آمدنش از آن، در هاله‌ای از ابهام است؟
 
 
 همین چند روز پیش بود که بانک مرکزی ترکیه، به دستور مستقیم رجب طیب اردوغان، رییس جمهور این کشور، نرخ بهره سیاستی را یک درصدِ دیگر کاهش داد. در واکنش به این اقدام، لیر دوباره تضعیف شد و نرخ برابری دلار به لیر از سطح بی سابقه ۱۱ نیز عبور کرد. به این ترتیب، تنها در عرض یک شبانه روز، لیر ۱۰ درصد دیگر از ارزش خود در برابر دلار را از دست داد.
 
 
 
اما اگر به روند تغییرات نرخ لیر ترکیه در مقابل دلار آمریکا نگاه کنیم، روند افول اقتصاد ترکیه روشن‌تر می‌شود. بر این اساس، در حالی که در سال ۲۰۰۵، هر دلار معادل ۱.۳ لیتر ترکیه بود، در سال ۲۰۱۸ این نسبت به ۴.۸ رسید و طی ۳ سال اخیر، ارزش لیر تقریباً دوباره نصف شده است. از آن سو، در حالی که نرخ تورم در ترکیه هم دائماً رو به رشد است، انتظار می‌رود لیر ترکیه با سرعت بیشتری افت ارزش پیدا کند.
 
 
اردوغان: تا من هستم وضع همین است!
اردوغان، اما حامی این تصمیم‌هایی است که کارِ اقتصاد ترکیه را به اینجا کشانده اند. او چند روز پیش در گردهمایی حزب حاکم این کشور با انتقاد مجدد از نرخ بهره بالا گفت: «آن‌هایی که طرفدار افزایش نرخ بهره هستند حق انتقاد از شرایط فعلی را ندارند. من نه می‌خواهم و نه می‌توانم کنار آن‌ها قرار گیرم.»
 
 
رییس جمهور ترکیه با اشاره به اینکه دستور خداوند در مورد نرخ بهره مشخص است گفت: «ما به این موضوع (نرخ بهره) بر طبق دستورات دینی نگاه می‌کنیم و اقدامات مان را بر این اساس انجام می‌دهیم. تا زمانی که من رییس جمهوری هستم، تا آخرین نفس به مبارزه با تورم و نرخ بهره ادامه می‌دهم. نرخ بهره علت و تورم معلول این مشکل است.».
 
 
اما اقتصاددانان می‌گویند این دقیقا اصرار اردوغان به کاهش نرخ بهره بوده که موجب شده اقتصاد ترکیه به این وضع بیفتد و افزایش نرخ تورم در ترکیه، دقیقا به همین دلیل رخ داده است. حالا حتی صحبت از رسیدن نرخ تورم در ترکیه به حدود ۳۰ درصد است که می‌تواند زمینه ساز افزایش بیشترِ نرخ تورم، خروج سرمایه از این کشور و مشکلات بعدی شود.
 
 
چه شد که ترکیه به این وضع افتاد؟
بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند که وضعیت کنونیِ ترکیه، عمدتاً به شکل توسعه اقتصادی آن بر می‌گردد. نرخ پس انداز در ترکیه بسیار پایین است و اقتصاد این کشور، عمدتاً وابسته به سرمایه گذاری‌های گسترده خارجی است.
 
 
در واقع، باید سرمایه‌ای از خارج به اقتصاد ترکیه تزریق شود تا سطوح کنونیِ تولید و مصرف در ترکیه حفظ شود و برای کشوری که به تازگی مشکلات سیاسیِ متعددی با اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا پیدا کرده، ظاهراً سرمایه گذاری خارجی حالا به یک کیمیای نایاب بدل شده است.
 
 
همین موضوع موجب شده شرکت‌های دولتی و خصوصی ترکیه ای، بدهکاری‌های کلانی داشته باشند و این در حالی است که شاخص «نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی» در ترکیه، یکی از بالاترین‌ها در دنیا باشد.
 
 
همزمان، از آنجا که اقتصاد ترکیه با سرمایه گذاری‌های سنگین خارجی سرِ پا بوده و هست، بدهی خارجی شرکت‌های ترکیه‌ای هم در قالب ارز‌های خارجی است و برای شرکت‌هایی که درآمدشان در قالب لیر ترکیه است، کاهش ارزش لیر در مقابل دلار یا ارز‌های دیگر، یعنی افزایش روزافزون بدهی. این هم به نوبه خود به معنی مشکلات بیشتر در صورت‌های مالیِ شرکت‌ها است که در آینده، به افت رشد اقتصادی ترکیه هم ختم خواهد شد.
 
 
اما این همه ماجرا نیست. کسری «حساب جاری» در اقتصاد ترکیه نیز اکنون به یکی از بالاترین سطوح در جهان رسیده است. این شاخص در سال ۲۰۱۶ حدود ۳۳ میلیارد دلار بود، در سال ۲۰۱۷ به حدود ۴۷ میلیارد دلار رسید و در سال ۲۰۱۸ به ۵۱ میلیارد دلار.
 
 
 
معنی افزایش کسری «حساب جاری» هم این است که اقتصاد ترکیه باید سالانه حدود ۲۰۰ میلیارد دلار هزینه کند تا بتواند از پس بدهی و کسری‌های خود بر بیاید و واضح است که دولت این کشور چنین منابعی در اختیار ندارد.
 
 
از دیگر سو، ترکیه تجربه نرخ‌های تورم بسیار بالا را دارد و از جمله، در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی، نرخ‌های تورم ۴۰۰ و حتی ۷۰۰ درصدی را نیز تجربه کرده است. اکنون هم نرخ تورم در اقتصاد ترکیه دوباره دو رقمی شده و این کشور را در میان ۱۰ اقتصاد جهان با بیشترین نرخ تورم قرار داده است. (ایران در میان ۵ کشور نخست قرار دارد.)
 
این در حالی است که برخی بررسی‌ها نشان می‌دهند اقتصاد ترکیه در حال ورود به وضعیت «رکود تورمی» (Stagflation) است، یعنی همان وضعیتی که قریب به ۱۵ سال است اقتصاد ایران را در هم می‌فشرد.
 
 
اقتصاد «ترکیه»، هم رده اقتصاد «کنیا»
اما خبر‌های بد برای اقتصاد ترکیه مواردی دیگر را هم در بر می‌گیرند. همین چند ماه پیش بود که موسسه اعتبارسنجی مشهور «مودیز» (Moody’s) رتبه اعتباری ترکیه را به B۱ کاهش داد، یعنی رتبه‌ای که حتی از برخی کشور‌های قاره آفریقا هم پایین‌تر است.
 
 
این کاهش رتبه اعتباری ترکیه در حالی صورت می‌گرفت که این موسسه پیش از این هم اقتصاد ترکیه را در مسیر عقب‌گرد تشخیص داده بود. به این ترتیب، از نظر این موسسه معتبر، چشم‌انداز اقتصاد ترکیه اکنون در رده اقتصاد‌هایی همچون «کنیا» و «اردن» قرار دارد.
 
 
از آن سو، در تازه‌ترین نشست «گروه ویژه اقدام مالی» (یا همان FATF) «ترکیه»، «مالی» و «اردن» در فهرست «خاکستری» این نهاد قرار گرفتند. بر این اساس، «گروه ویژه اقدام مالی» خواستار نظارت بیشتر بر معاملات مالی در این سه کشور شده است. (ایران در لیست «سیاه» FATF قرار دارد.)
 
 
این در حالی است که قرار گرفتن در این لیست می‌تواند سرمایه گذاران و موسسات اعتباری را نسبت به سرمایه‌گذاری در این کشور‌ها هراسان کند و به صادرات، تولید و مصرف آن‌ها آسیب برساند. به این ترتیب، اقتصاد ترکیه حالا حتی برای جذب سرمایه‌های خارجی که به شدت به آن‌ها احتیاج دارد هم با مشکل مواجه است.
 
 
آیا «ترکیه» راهِ «ایران» را می‌رود؟
در مورد وضعیت اقتصاد ترکیه پرسش‌های زیادی ممکن است برای ایرانی‌ها پیش بیاید، از جمله اینکه چه بر سرِ دارایی کسانی خواهد آمد که در ترکیه ملک خریده اند و یا اینکه آیا مهاجرت به ترکیه هنوز هم عاقلانه است یا نه؟ اما پرسش‌های بنیادی تری هم می‌توان پرسید: مثلاً اینکه آیا ترکیه تا ۱۰ سال آینده ممکن است به جایی برسد که وضعیتی شبیه به وضعیت اقتصاد ایران را تجربه کند؟
 
 
اقتصاد ایران اکنون به شدت بیمار است. سهم ایران از اقتصاد جهانی نسبت به گذشته حدودا نصف شده؛ تولید ناخالص داخلیِ ایران که زمانی با ترکیه برابری می‌کرد حالا به کمتر از یک سوم تولید ناخالص داخلی ترکیه رسیده (۱۹۰ میلیارد دلار در مقابل حدود ۷۰۰ میلیارد دلار) و حدود ۳۰ درصد از جمعیت ایران، بنا به آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، زیر «خط فقر مطلق» زندگی می‌کنند و به عبارت ساده، با معیار‌های مردمان فقیرترین کشور‌های قاره آفریقا روز را به شب می‌رسانند.
 
 
وضعیت اقتصاد ترکیه بسیار وخیم‌تر از آن چیزی است که شاید خیلی‌ها تصور کنند، اما ترکیه تا مبتلا شدن به وضعیت ایران راه درازی در پیش دارد. اقتصاد ترکیه امسال حدود ۲۱.۷ درصد رشد را به ثبت رسانده (با وجود تورم بالا و با وجود تمامِ مشکلات دیگری که این کشور دارد)، اما اقتصاد ایران در بهترین حالت ۵۰ سال دیگر به وضعیت چند دهه پیش خود باز می‌گردد.
 
 
علاوه بر این، شاخصه‌های دیگری هم هستند که وضعیت دو کشور را متفاوت می‌کنند: نرخ تورم بالا در ترکیه، اکنون به نابرابری اقتصادی در این کشور دامن زده، ولی در عین فقیرشدن بسیاری از مردم، بخشی از ابرسرمایه داران ترکیه ای، ثروتمندتر شده اند.
 
 
در مقابل، ایران درگیر وضعیت عجیب و غریبی شده است که بیرون آمدن از آن به این راحتی‌ها متصور نیست. همین چند روز پیش بود که مرتضی افقه، کارشناس مسائل اقتصادی، در گفتگو با «فرارو» به این نکته اشاره کرد که اقتصاد ایران گرفتار کاهش تقاضا و انباشت کالا شده است و بیرون آمدن از این بن بست، تنها با احیای برجام و ورود دلار‌های نفتی به اقتصاد ایران میسر خواهد بود.
 
 
به زبان ساده تر، اقتصاد ایران درگیر وضعیتی شده که شهروندانِ فقیرش توانایی خرید ندارند و با کاهش تقاضا، طرف عرضه (بخوانید شهروندان ثروتمندتری که صاحبان کارخانه‌ها و کسب و کار‌ها هستند) هم به بن بست خورده است.
نظر شما
* کد کپچا:
captcha

آندرتیکر در راه ایران / گران‌ترین تبلیغات تاریخ با چهره جنجالی کشتی کچ!

کاظم صدیقی فردا در این مراسم سخنرانی می کند + تصویر

شمارش معکوس برای یازدهم فروردین؛ دردسر بزرگ استقلال به خاطر سند یک ورزشگاه!

آخرین وضعیت ثبت نام و انصراف از قرارداد بیمه تکمیلی درمان فرهنگیان بازنشسته و بازنشستگان کشوری

پژمان جمشیدی از نگار فرهمند، همسر بلاگرش با عکسی مشترک رونمایی کرد

رهبر انقلاب: غزه، تا این لحظه پیروز اصلی میدان است

۴ عکس از تیپ جالب و متفاوت هان هیو جو ، بازیگر نقش «دونگ یی»

آیا افغانستانی های مقیم ایران، تابعیت می خرند؟

آیا تخم مرغ شکستن برای دفع چشم زخم موثر است ؟

مراسم ترحیم زهرا شجاعی با حضور سیدمحمد خاتمی (عکس)

ضریب حقوق کارمندان دولت و بازنشستگان در سال ۱۴۰۳ + جدول

برنامه آموزش و پرورش برای استخدام ۷۲ هزار معلم جدید/امسال کتاب‌های پایه اول تغییر می‌کند

بهترین زمان برای مشاوره ازدواج

کد پی اس ووچر رایگان بدون احراز هویت

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

خاطره آقای همساده از «بده بزنیم» در گفتگو با پشه و ایرج طهماسب! (ویدئو)

ژست های عجیب الناز شاکردوست در سفر به بیستون (تصاویر)

عاشقانه بانو سوسانو با دخترش (تصاویر)

پوشش و استایل خوش آب و رنگ و نوروزی پریناز ایزدیار / تصاویر

جشن زیبای نوروز در آتشکده بهرام (تصاویر)

مراسم تشییع مرحومه زهرا شجاعی با حضور خاتمی (تصاویر)

پست آبی رنگ در پیج پرسپولیس! (عکس)

تیپ و استایل متفاوت الناز حبیبی و بهرام افشاری (عکس)

تبریز سفیدپوش شد (عکس)

زیبایی های قشم، بزرگترین جزیره ایران (تصاویر)

عکس خانوادگی وایرال شده وریا غفوری که به تازگی منتشر شده / همه درباره زیبایی این خانواده حرف می زنند (+عکس)

تصویری بی نظیر از رنگین کمان در میدان نقش جهان اصفهان (ویدئو)

تصویری متفاوت از نازنین بیاتی (عکس)

هادی چوپان در کنار مجسمه خودش و گرگ (تصاویر)

تغییر چهره ایرنه پاپاس، بازیگر هند جگرخوار در ۹۳ سالگی (تصاویر)

2 عکس جدید از تیپ و ژست دیدنی «سوسانو» در یک روستای زیبا در فرانسه

عکس / اتاق فرمان اتمی شوروی را ببینید

ماجرای سفر شاه به قم و ملاقات ۴۵دقیقه‌ای با آیت‌الله بروجردی (عکس)

تصاویر / تغییر تیپ و چهره سارا و نیکای سریال پایتخت بعد 10 سال

فیگور عضلات شکم هادی چوپان و رقیب آمریکایی او؛ کدایک بهتر است!؟ (عکس)

تصویری دیدنی از آنتونیو کوئین در اصفهان (عکس)

تغییر چهره جالب طناز طباطبایی در طی ۱۵ سال! (تصاویر)

استقبال پر شور از هادی چوپان در شیراز (تصاویر)

تصاویر دیدنی و وایرال شده از دونگ یی (هان هیو جو)

استوری سحر دولتشاهی از سریال افعی

هانیه توسلی با چهره بدون آرایش آفتابی شد (عکس)

کف و سوت برای معین و هایده در برنامه زنده شبکه سه با حاضران دستچین شده در استودیو! (ویدئو)

کنایه ستاره پرسپولیس به عدم دعوتش به تیم ملی + تصویر

سلفی هادی چوپان با کلاه قشقایی پس از قهرمانی در آرنولدکلاسیک (ویدئو)

این کلیپ «آقای همساده» با ماجرای کاظم صدیقی «وایرال» شد (ویدئو)

ژست علی دایی در کنار همسرش و خانم بازیگر (عکس)

نظر جالب عادل فردوسی پور درباره عملکرد نکونام در استقلال (ویدئو)

درج نام «خلیج فارس» در تصویر اکانت رسمی ناسا از زمین (عکس)

آرایش و پوشش متفاوت بهنوش طباطبایی! (عکس)

پوشش محسن افشانی بازیگر جنجالی و همسرش در افطاری ابراهیم رئیسی! (تصاویر)

اجرای زیبای داوود کیم (جای) خواننده کی پاپ کره ای در شبکه سه (ویدئو)

سعدالله امیر شقاقی مافیای شرط بندی، در ترکیه بازداشت شد + ویدئو

دیدار «عباس قادری» با ابراهیم رئیسی ! (عکس)

کیم جای (داوود کیم) خواننده موسیقی کی پاپ کره‌ جنوبی در برنامه محفل درخواست تسبیح کرد (+عکس و ویدئو)

استایل زیبا، ساده و خیره کننده «بهنوش طباطبایی» / عکس

بهاره افشاری و تغییر چهره‌اش ۱۸ سال پس از «او یک فرشته بود» (عکس)

آتش گرفتن یک پراید با نارنجک در چهارشنبه سوری پرند (ویدئو)

همسر و پسر نجم الدین شریعتی (عکس)

چهارشنبه سوری دیشب تهران از داخل هواپیما (ویدئو)

باشگاه پرسپولیس در آستانه دربی اینگونه پیام انگیزشی داد (تصویر)

تصاویر چهارشنبه سوری از برج میلاد: تهران شهر جنگ زده شد! (ویدئو)

انفجار مهیب در شب چهارشنبه سوری در استان خوزستان ! (ویدئو)

مجادله «خورشید خانم» مو طلایی با رضا رشیدپور بر سر جریمه ۳ میلیونی حجاب (+تصویر)

«یاسمین مقبلی» به زمین برگشت (ویدئو)

تجمع بازنشستگان در اعتراض به حقوق های زیر خط فقر + عکس

محمدرضا گلزار در جمع ملی‌پوشان ایران + عکس

رهبر انقلاب به فرماندهان کل ارتش و سپاه مدال داد (+عکس)

سرمربی پرتغالی سپاهان و همسر جوان و بازیگرش، شیدا مقصودلو در کنسرت علیرضا قربانی (ویدئو)

فیلم وایرال شده از حسین یکتا در شبکه افق در شب قبل انتخابات: هر کی نمی خواد رای بده بره ! (ویدئو)

حوادث چهارشنبه آخر سال: لحظه افتادن بمب دست ساز از دستان یک نوجوان (ویدئو)

استایل شیک و ورزشی مریم معصومی در ۳۶سالگی (عکس)

حفظ کرامت شهروندان به سبک دولت انقلابی: آقای رئیسی این عکس را دیده اید!؟ (تصویر)

حضور سحرگاهی رهبری در شهر ری (+ عکس)

عاشقانه اوسمار، سرمربی پرسپولیس با همسرش (عکس)

عاشقانه شهاب حسینی و همسر جدیدش در یک اکران خصوصی (تصاویر)

مجری زن صداوسیما آرزو کرد همه چیز به دوران قبل از رییسی بازگردد! / جبران مافات ژیلا صادقی با حمله به حسن روحانی! (ویدئو)

واکنش طنزآمیز عبدالکریم حسن به مردود شدن گلش در دیدار پرسپولیس - فولاد + تصویر

پیام سیدحسین حسینی به هواداران استقلال (اینستاپست)

استایل شیک و خاص بهاره افشاری در مراسم بزرگداشت علی نصیریان (عکس)

رونمایی بهنوش طباطبایی از مجسمه‌ زیبای خودش ! (عکس)

سخنان قدیمی سخنگوی دولت درباره قیمت ها وایرال شد! (ویدئو)

دختر ترامپ، بیل گیتس، ریانا و زاکربرگ در عروسی پسر ثروتمندترین مرد آسیا (+عکس)

واکنش باشگاه پرسپولیس به هت تریک اوسمار ویرا + عکس

آخرین حضور حسن روحانی در اجلاس خبرگان رهبری (عکس)

اولین جلسه دادگاه تتلو برگزار شد (تصاویر)

واکنش انتقادی محسن چاوشی به سیل در جنوب بلوچستان (تصویر)

واکنش محسنی اژه‌ای به حکمی درباره «شروین حاجی پور» (ویدیو)

تصاویری تازه از پسر رهبر انقلاب و لاریجانی در یک مراسم

واکنش تحریک‌آمیز مهدی طارمی پس از پیروزی عجیب پورتو برابر بنفیکا + عکس

اقامه نماز بر پیکر آیت الله امامی کاشانی توسط رهبر انقلاب (عکس)