چند می‌گیری جای من کتاب بنویسی؟!

خیابان انقلاب پاتوق نویسندگان گمنام است؛ نویسندگانی که هرچند کارشان سخت و پیچیده است ولی درآمدشان گاهی حتی از نویسندگان واقعی و مشهور هم بیشتر می‌شود. آنها کتاب‌ها را می‌نویسند ولی نه به اسم خودشان، به نام دیگران!»

 روزنامه شهروند نوشت: «چند سالی می‌شود که پدیده پایان‌نامه‌نویسی برای دانشجویان، کمی گسترده‌تر شده و حالا دانشجوهای دکترا و عده‌ای که هدف خاصی را دنبال می‌کنند، به نویسنده‌ها سفارش نوشتن کتاب می‌دهند!

«آقا مجید» یک اسم مستعار است. خودش در رشته مدیریت تحصیل کرده و برای گرفتن مدرکش هم خودش پای کار پایان‌نامه‌اش ایستاده و چند ماهی هم برای نوشتن آن وقت گذاشته، اما بعد از فارغ‌التحصیلی شغلش گره می‌خورد با پایان‌نامه‌های دانشجویان. مجید می‌گوید چند سال پیش در یکی از طرح‌های جمع‌آوری پایان‌نامه‌نویسان مجبور شد مغازه‌اش را جمع کند و فقط از جایی به جای دیگر برود. با او درباره کسب و کارش، مشتریانش و قیمت کتاب‌هایی حرف زدیم که پدیده تازه‌ای را در کشور رقم زده است.

در خیابان انقلاب خیلی‌ها هستند که کارشان مثل شماست. منظورم این است که ظاهرا بازار نوشتن کتاب برای دیگران داغ است.

بله، دقیقا. شغل ما زیاد است. برای همین هر وقت بحث جمع‌کردن پایان‌نامه‌نویس‌ها یا رُک بگویم این تقلب علمی در خیابان انقلاب به میان می‌آید، واقعا نمی‌دانم با این همه فردی که از این راه ارتزاق می‌کنند، چه می‌خواهند بکنند! این پدیده نوعی کسب و کار است. برای همین واقعا وقتی حرف از جمع‌کردن بساط ما و خیلی‌ها در این خیابان می‌شود، واقعا نمی‌دانم اصلا این کار چقدر شدنی است. بارها و بارها طرح آمده، مغازه‌ها را بسته‌اند، پلمپ کرده‌اند، جریمه کرده‌اند و به هیچ نتیجه‌ای نرسیده‌اند. یعنی مغازه خود ما را بستند و جریمه‌مان کردند و ما مجبور شدیم فقط از جایی برویم جای دیگر.

این طرح‌ها چند وقت یک‌بار اجرا می‌شود؟

ببینید من از سال ۹۳ در این کار هستم. تا الان خود من دو بار این طرح را دیده‌ام. یک ‌بار سال ۹۶ زمزمه‌هایی شد و یک‌ بار سال ۹۸ و قبل از کرونا. یادم هست مغازه برادر یکی از دوستانم را در پاساژ مهستان بستند. چند ماهی هم هست که حکمش آمده و محکوم به پرداخت جریمه نقدی شده است.

شما که در این شغل هفت سال تجربه کارکردن دارید، به ما بگویید اصلا چه اتفاقی باعث ظهور این پدیده در حوزه کتاب و مقالات شد؟

به نظرم سیستم اینجا نقش دارد. من خیلی از دانشجویان را دیده‌ام که واقعا علاقه‌مند هستند و توانایی دارند ولی نمی‌توانند سر نخ را بگیرند و چارچوب نوشتن را بلد نیستند. در واقع به نظر من ضعف علمی باعث شده این پدیده ظاهر شود. از طرف دیگر از وقتی سهمیه دانشجویان دکترا را بالا بردند، دانشگاه‌هایی مثل دانشگاه آزاد خیلی سختگیری نمی‌کنند.

آقای مجید! موضوع اصلی گفت‌وگوی ما شغل شماست. یعنی یک‌سری می‌آیند و به شما پیشنهاد می‌دهند به اسم‌شان کتاب بنویسید. مشتری‌های شما چه نوع کتاب‌هایی سفارش می‌دهند؟

بیشتر مباحث علمی است. یعنی اکثرا دانشجو هستند و می‌خواهند برای مقطع دکترا رزومه‌ای برای خودشان درست کنند، بنابراین به ما سفارش نوشتن کتاب می‌دهند. خیلی کم هم پیش آمده که از ما کتاب شعر خواسته‌اند.

یعنی شما به جای یک نفر دیگر، اما به اسم او شعر سروده‌اید؟

من نه ولی به یک شاعر سفارش دادم که برای مشتری ما شعر بگوید. (می‌خندد!)

سفارش شعر برای کسی که شاعر نیست باید عقبه عجیبی داشته باشد!

راستش هدف کسی که شاعر نیست ولی کتاب شعر سفارش می‌دهد خیلی مشخص نیست ولی معمولا این اشخاص می‌خواهند مطالبی داشته باشند که بعدا در جاهایی خاص بگویند کتابی هم به اسم خودشان چاپ شده. البته در مورد کتاب شعر باید بگویم این اتفاق در حوزه موسیقی پاپ هم می‌افتد. مثلا یک ترانه‌سرا برای خواننده‌ای شعر می‌گوید و خواننده هم اسم ترانه‌سرا را نمی‌آورد و در واقع شعر را با مبلغ بالاتری از شاعر می‌خرد و شعر را می‌خواند.

یعنی هر کسی که بیاید پیش شما و بگوید می‌خواهم یک کتاب به اسم خودم چاپ شود، برایش می‌نویسید؟

ببینید! ما یک تیم هستیم. من در بخش علوم انسانی کار می‌کنم ولی تخصص هر کدام از همکارانم فرق می‌کند. مثلا در حوزه پزشکی، مهندسی و پیراپزشکی هم متخصص داریم که برای مشتری‌ها کتاب می‌نویسند.

خودتان در چه رشته‌ای تحصیل کرده‌اید؟

مدیریت.

مشتری‌ها بیشتر زن هستند یا مرد؟ میانگین سنی‌شان چقدر است؟

بیشتر آقایان هستند. رده سنی هم اصولا بالاست. چون جوان‌ها هم حوصله بیشتری دارند، هم نمی‌خواهند هزینه کنند، پس وقت می‌گذارند و خودشان می‌نویسند. معمولا مشتری‌های ما بالای ۳۵ سال دارند.

از نظر علمی چطور؟ یعنی کسانی که پیشنهاد نوشتن کتاب به شما می‌دهند، خودشان یا وقت ندارند که بنویسند یا از نظر بار علمی مشکل دارند؟

بر اساس تجربه از نظر علمی ضعیف هستند. این را می‌توانم واقعا عرض کنم که از نظر علمی ضعیف هستند. چون اگر علاقه و توانایی وجود داشته باشد، قطعا برایش زمان می‌گذارید، نه این که کل کار را به یک نفر دیگر بسپارید!

همه کتاب‌هایی که برای مشتریان‌تان چاپ می‌کنید، نویسنده‌های گمنام می‌نویسند یا شما و تیم‌تان؟

در حوزه‌ای مثل شعر ما نقش واسطه را داریم و چون خیلی تخصصی و خاص است باید حتما به یک شاعر سفارش دهیم ولی در حوزه کارهای علمی بیشتر سعی می‌کنیم ترجمه انجام دهیم یا تالیف و گردآوری باشد ولی تولید محتوا وجود ندارد. فقط ادبیات جمله‌ها را تغییر می‌دهیم و یک مقدار مطلب را غنی‌تر می‌کنیم.

به این حجم از اطلاعات در هر حوزه‌ای چطور دسترسی دارید؟

آرشیو خوب و غنی داریم ولی من خودم شخصا بیشتر سعی می‌کنم از مطالب ترجمه استفاده کنم.

در شناسنامه کتاب‌ها به این موضوع که کتاب تالیف و گردآوری است، اشاره می‌شود یا اسم خود مشتری به عنوان نویسنده اصلی کتاب چاپ می‌شود؟

من خودم شخصا به مشتری‌ها پیشنهاد می‌دهم که در کتاب به موضوع تالیف و گردآوری اشاره شود ولی در بخش رزومه‌ای که برای دکترا نوشته می‌شود، شما می‌توانید بگویید یک مطالعه موردی درباره یک جامعه مشخص داشته‌اید و آنها را در کتاب‌تان بیاورید.

چقدر زمان برای نوشتن یک کتاب صرف می‌کنید؟

نهایتا دو هفته.

اگر همین کتاب را یک شخص غیرمتخصص بنویسد، چقدر زمان می‌برد؟

شاید شش ماه. البته اگر خیلی بتواند مطالب را سرهم‌بندی کند.

قیمت کتاب نوشتن چقدر است؟ مثلا یک کتاب شعر چقدر آب می‌خورد؟

کتاب شعر حدود ۵۰ میلیون تومان ولی تالیف یا ترجمه ارزان‌تر است؛ بین دو تا شش میلیون.

چند صفحه کتاب شعر ۵۰ میلیون؟

۳۰ تا ۴۰ غزل.

این نوع کتاب‌های سفارشی چطور چاپ می‌شوند؟

ما خودمان انتشاراتی آشنا داریم و کتاب‌ها را معمولا در پنج جلد چاپ می‌کنیم. همه کارهای مربوط به شابک و فیپا هم خودمان انجام می‌دهیم. این قیمت‌هایی هم که عرض کردم برای فقط پنج جلد کتاب است.

سلبریتی‌ها یا چهره‌های شناخته‌شده هم سراغ‌تان آمده‌اند که به اسم خودشان کتاب داشته باشند؟

سلبریتی‌ها نه، چون به نظرم به کسی اعتماد نمی‌کنند. حتی اگر تلفنی سفارش کتاب بگیریم یا آشنایان‌شان را هم دفتر ما بفرستند بی‌فایده است، چون به هر حال این کار با اسم واقعی آدم‌ها سر و کار دارد و اسم است که روی کتاب چاپ می‌شود ولی از سیاسیون خیلی هستند.

یعنی به جای افراد سیاسی و شناخته‌شده هم کتاب می‌نویسید؟

برای مقالات خیلی بیشتر سراغ ما آمده‌اند ولی کتاب هم برایشان چاپ کرده‌ایم.

در واقع خیلی‌ها که ادعا دارند مدرک دکترا گرفته‌اند یا در این مقطع تحصیل می‌کنند، به شما سفارش کتاب و مقاله می‌دهند؟

صد درصد. مخصوصا نمایندگان مجلس. معمولا با واسطه دوم و سوم می‌آیند سمت این کار.

کرونا و تعطیلی مقطعی دانشگاه‌ها روی کسب و کار شما هم تاثیر گذاشت؟

راستش نه. از زمانی که ظرفیت دکترا را بیشتر کردند تقریبا با یک سیر صعودی و ثابت پیش می‌رود.

خود شما وقتی فرزندتان دانشجو شود پایان‌نامه یا کتابی برایش می‌نویسید یا با این کار مخالفید؟

قطعا کمکش می‌کنم ولی برای یادگیری، نه نوشتن کامل پایان‌نامه.