خطر بزرگ سگ های ولگرد برای حیات وحش ایران/ جمعیت گرگاس ها به شکل نگران کننده ای در حال افزایش است!

نواندیش- رضا امیری: آیا می دانستید تاکنون بیش از 200 گونه جانوری در جهان به وسیله سگ های ولگرد منقرض شده اند، سگ هایی که شاید به تنهایی مظلوم به نظر برسند اما زمانی که تبدیل به گله می شوند یا با گرگ ها زاد و ولد می کنند به موجوداتی بی نهایت باهوش و درنده تبدیل خواهند شد که خطراتی را برای انسان و گونه های دیگر جانوری به دنبال دارند.

متاسفانه طی سالیان اخیر به واسطه تغذیه بی رویه این سگ ها که البته از روی محبت و نوع دوستی اما به واسطه عدم آگاهی صورت می گیرد نه جمعیت این گونه بلکه جمعیت گرگاس ها که موجوداتی دو رگه حاصل جفت گیری سگ ماده و گرگ نر است به شدت رو به افزایش گذاشته است، گرگاس ها موجوداتی با هوش سگ و درندگی گرگ هستند که به واسطه خوی سگی که دارند از انسان ها نیز هراس کمی دارند و به راحتی وارد شهرها می شوند. طی ماه های اخیر آمار حمله گرگاس به کودکان و عابران در شهرهای مختلف کشور به شدت بالا رفته است.

تاکنون ۱۷ قلاده یوزپلنگ آسیایی، ۴۴ آهو و تعداد زیادی از گونه‌های حیات‌وحش در زیستگاه‌های کشور توسط سگ‌های ولگرد تلف شده‌اند و فعالان محیط‌زیست‌ می‌گویند: غذارسانی به سگ‌های ولگرد باید به سرعت متوقف تا امنیت زیستگاه‌ها تضمین شود.

گزارش‌های بسیاری از حمله سگ‌های ولگرد به بزهای وحشی، آهوها و یوزپلنگ‌ها ثبت شده که از ازدیاد جمعیت این حیوانات و ورود آنها به زیستگاه‌های کشور حکایت دارد. حسین آخانی، فعال محیط‌زیست و استاد دانشگاه می‌گوید: کشتار حیات‌وحش توسط سگ‌های ولگرد بسیار جدی است و تا به‌ حال ۱۷ قلاده یوزپلنگ آسیایی، ۴۴ آهو و تعداد بسیاری بز کوهی و دیگر گونه‌ها به‌دلیل حمله سگ‌ها در زیستگاه‌ها تلف شده‌اند.

آخانی در گفت‌وگو با همشهری سگ‌ها و گربه‌ها را به‌عنوان گونه‌های شناخته‌شده و مورد حمایت انسان، بزرگ‌ترین تهدید برای حیات‌وحش قلمداد می‌کند و می‌گوید: «گربه‌ها تهدیدی برای پرنده‌ها، خزنده‌ها و دوزیست‌ها هستند و سگ‌ها تهدید بسیار جدی‌تر برای همه پستانداران حیات‌وحش شناخته می‌شوند.

به‌گفته این استاد دانشگاه تهران، در سال‌های اخیر در ایران به‌دلیل مشکلات اجتماعی و مدیریتی، سگ‌های ولگرد جمع‌آوری نشده‌اند. او می‌گوید: «در کنار این مشکل با توسعه فرهنگ غلط غذارسانی به حیوانات ولگرد، جمعیت سگ‌ها به‌صورت نجومی در حال افزایش است و ازدیاد سگ‌های ولگرد باعث شده گله‌ها وارد زیستگاه‌ها و مناطق تحت حفاظت شوند.

او ادامه می‌دهد: «سگ‌های ولگرد هم به توله‌ها و هم به حیوانات بالغ در حیات‌وحش حمله می‌کنند. به‌عنوان مثال، اخیرا فیلمی از پارک ملی بمو دریافت کرده‌ایم که سگ‌های ولگرد به گله‌های قوچ و میش حمله‌ور شده‌اند. مشابه این حملات و آسیب‌ رساندن و حتی تلفات بسیار است. متخصصان محیط‌زیست نیز در سال‌های اخیر از همه مناطق کشور، حمله سگ‌های ولگرد به حیات‌وحش را ثبت و گزارش کرده‌اند.»

کشتار بزرگ در زیستگاه‌ها

اخیرا مقاله‌ای در مجله علمی «اوریکس» منتشر شده که گزارش‌های بسیار زیادی از حمله سگ‌های ولگرد به حیات‌وحش در ۱۸ سال اخیر را منتشر کرده است. براساس آنچه در مجله علمی اوریکس منتشر شده است، ۱۶۰ حمله توسط سگ‌های ولگرد تا به‌ حال مشاهده، ثبت و گزارش شده است.

حسین آخانی در مورد این گزارش می‌گوید: آمار واقعی چندین برابر این تعداد است، چون این مقالات تنها گزارش‌هایی است که مشاهده و ثبت شده و البته براساس اطلاعات منتشر شده در این گزارش، بسیاری از حملات سگ‌ها منجر به مرگ گونه‌ها در حیات‌وحش شده است.

این فعال محیط‌زیست اعلام کرد: در ۱۸ سال گذشته، ۱۷ قلاده یوزپلنگ آسیایی توسط سگ‌های ولگرد تلف شده‌اند. این اتفاق وقتی وحشتناک‌تر می‌شود که بدانیم آمار واقعی کل جمعیت یوزپلنگ آسیایی در ایران تنها ۵۰ قلاده است. براساس گزارش‌های ثبت‌ شده ۴۴ آهو نیز توسط سگ‌های ولگرد تلف شده‌اند. آخانی می‌گوید: «سگ‌های ولگرد تهدیدی برای یوزپلنگ، بز کوهی، آهو، کاراکال، سیاه‌گوش و حتی پلنگ‌ها هستند و گزارش‌های بسیاری از کشتار پلنگ توسط سگ‌های ولگرد دریافت کرده‌ایم. براساس مشاهدات میدانی نیز می‌توان گفت گونه‌های حیات وحش و حتی حیوانات اهلی در تمام زیستگاه‌ها و مناطق حفاظت‌شده که نزدیک مناطق مسکونی هستند، تهدید می‌شوند.

به‌گفته این فعال محیط‌زیست، هم‌اکنون به‌دلیل گسترش شهرها، روستاها، توسعه ساخت‌وساز و مهم‌تر از همه تب و عطش ویلاسازی در طبیعت، تمام زیستگاه‌های کشور در همسایگی مناطق مسکونی قرار دارند و با این فرمول می‌توان برآورد کرد که همه زیستگاه‌های کشور در معرض خطر سگ‌های ولگرد هستند. به‌عنوان مثال، زیستگاه‌های بزرگ و معروف مانند مناطق حفاظت‌شده پارک ملی خجیر، سرخه‌حصار و ورجین نمونه‌هایی هستند که در این سال‌ها تعداد سگ‌های ولگرد در آنها به‌شدت افزایش پیدا کرده و گزارش‌های بسیاری از تلفات حیات‌وحش در این زیستگاه‌ها به‌دلیل حمله سگ‌های ولگرد ثبت شده است.»

تجارت سیاه به بهانه حمایت از حیوانات

این استاد دانشگاه و فعال محیط‌زیست از وجود پدیده غیرعادی در ایران برای حمایت از سگ‌های ولگرد سخن گفته‌ که نتیجه آن افزایش تلفات در گونه‌های حیات‌وحش است. او می‌گوید: جماعت عظیمی در کشور به‌دنبال غذارسانی به سگ‌ها و گربه‌ها هستند. در شبکه‌های اجتماعی و برخی شبکه‌های ماهواره‌ای نیز این موضوع به‌شدت مورد حمایت قرار می‌گیرد. اما سؤال این است که آیا این افراد خبر دارند با این شیوه جمعیت سگ‌های ولگرد به اندازه‌ای زیاد شده ‌که حالا وارد زیستگاه‌ها شده و آهوبره‌ها را هم می‌درند؟ آیا اطلاع دارند که با حمایت غیرعادی خود که در تمام جهان بی‌سابقه است، حق زیست گونه‌های در معرض خطر انقراض را سلب می‌کنند؟

آخانی از تجارت سیاهی پرده برمی‌دارد که قلب تنوع زیستی کشور را نشانه گرفته است. این استاد دانشگاه می‌گوید: فرهنگ غذارسانی به حیوانات ولگرد در فضای مجازی و برخی شبکه‌های ماهواره‌ای به‌صورت کاملا غیرمنطقی حمایت و تبلیغ می‌شود. گزارش‌هایی داریم که مبالغ هنگفتی نیز به بهانه حمایت از حیوانات ولگرد در فصل سرد در حساب‌های شخصی جابه‌جا می‌شود. این مبالغ توسط افراد سودجویی که به سگ‌های ولگرد عناوین تازه همچون حیوانات بی‌سرپناه، حیوانات گرسنه و... داده‌اند، هم از داخل و هم از خارج‌ کشور جمع‌آوری می‌شود. اما باید گفت پشت پرده این اقدامات منافع اقتصادی پنهان شده که اقلیتی از آن بهره می‌برند و به‌شدت هم در مقابل منطق ماجرا جبهه می‌گیرند و با هر مخالفتی در فضای مجازی جنگ روانی به راه می‌اندازند.»

آخانی می‌گوید: سالانه ۲۰۰ هزار مورد گازگرفتگی انسان توسط سگ‌های وحشی در ایران گزارش شده است که بیشتر، کودکان در معرض تهاجم قرار گرفته و برخی از آنها حتی جان باخته‌اند.

این استاد دانشگاه معتقد است، راه‌حل فوری مسئله سگ‌های ولگرد که باید توسط سازمان حفاظت محیط‌زیست و شهرداری‌ها به سرعت اجرایی شود، متوقف‌ شدن ناهنجاری غذارسانی به سگ‌های ولگرد است. باید افرادی که به سگ‌های ولگرد غذارسانی می‌کنند به‌دلیل مشارکت در آسیب به حیات‌وحش جریمه شوند. این قانون در همه کشورهای پیشرفته دنیا نیز برای حفاظت از دیگر گونه‌ها رعایت می‌شود.