علی مطهری: مذاکره مستقیم با آمریکا تصمیم عاقلانه است

روزنامه جهان صنعت:  مذاکرات برجامی طولانی و پیچیده شده و مدت‌ها است که تحلیلگران خاصه حامیان برجام تنها یک راه برای خروج از این وضعیت می‌دانستند؛ مذاکره مستقیم با آمریکا. این گروه با اشاره به اینکه اختلاف اصلی بین ایران و عضو خارج‌شده از برجام است بر اهمیت گفت‌وگوی بدون واسطه تاکید می‌کردند اما در مقابل گروهی که از قضا در هیات مذاکرات حضور دارند یا تفکرشان بر آن سایه انداخته، به وساطت روس‌ها و اروپایی‌ها دل خوش کرده بودند.

اکنون اما بعد از تقریبا دو ماه مذاکره فشرده توسط تیم دیپلماسی دولت رییسی کار به آنجا رسیده که حسین امیرعبداللهیان می‌گوید: «اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگو را با آمریکا داشته باشیم، آن را نادیده نخواهیم گرفت.»

بسیاری از تحلیلگران پیش از این هم با اشاره به اظهارات اخیر رهبری درباره اینکه مذاکره با دشمن به معنی تسلیم نیست، ایران را دارای اراده رسیدن به توافق و راضی به پذیرش رایزنی‌های مستقیم با آمریکا می‌دانستند. نشانه دقیق‌تری درکار نبود تا اینکه وزیرخارجه صراحت شرط مذاکره مستقیم را اعلام کرد؛ شرطی که علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی هم در توئیتی به آن اشاره کرد. او نوشت: «تاکنون ارتباط با هیات آمریکایی حاضر در وین با مبادله نوشتار غیررسمی انجام شده و نیازی به بیش از این نبوده و نخواهد بود.
این روش ارتباطی تنها زمانی با روش‌های دیگر جایگزین می‌شود که توافق خوب در دسترس باشد.»

این چراغ سبز ایران به مذاکره مستقیم اما در حالی داده می‌شود که طرف آمریکایی مثل قبل علاقه‌مند و مصر به گفت‌وگوی مستقیم است. شاهد آنکه جن ساکی سخنگوی کاخ سفید گفته: «واشنگتن آماده مذاکرات مستقیم و فوری با ایران برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای است» و ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز گفته: «ما دنبال این هستیم فورا این دیپلماسی را به کار ببندیم و به وضوح گفته‌ایم که تعامل مستقیم در خدمت این اهداف خواهد بود.»

همین ابراز علاقه دوطرفه است که بسیاری از سیاسیون و کنشگران را در داخل ایران امیدوار کرده که به زودی اتفاقات خوبی در این زمینه رخ دهد.

حتی شاید این همان خبر خوبی باشد که دیروز سخنگوی دولت در نشست خبری خود وعده داد، در دهه فجر بشنویم! به هرحال اکنون شاهد افزایش امیدواری‌ها به حصول توافق و شروع روند حل مشکلات کشور هستیم؛ توافقی که به گفته علی مطهری می‌توانست یک سال قبل حاصل شود و مانع از خیلی زیان‌های مالی و جانی باشد. با این حال حامیان برجام معتقدند که جلوی ضرر را از هرجا بگیری، منفعت است و از حصول توافق استقبال می‌کنند ولو اینکه افتخارش از آن دولت رییسی شود. این را مطهری هم می‌گوید. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح گفت‌وگوی او با «جهان‌صنعت» است.

از جمله افرادی بودید که مذاکره مستقیم با آمریکا را لازم می‌دانستید. به نظر شما حرف‌های اخیر وزیر خارجه به معنی آن است که ایران این سیاست را در پیش خواهد گرفت؟ در این صورت باید به احیای برجام امیدوار باشیم؟

این یک تصمیم درست است که باید زودتر می‌گرفتند. حتما این به نفع مردم است و منافع ملی را بهتر تامین می‌کند.

به نظر شما چرا از گرفتن این تصمیم پرهیز داشتند؟
به خاطر برخی شعارهایی که قبلا داده بودند، برای اینکه رعایت هواداران خود را کرده و ژست انقلابی را حفظ کنند، می‌گفتند که ما باید آمریکا را تحقیر کنیم و به خاطر همین هم مذاکره مستقیم نمی‌کنیم.

درحالی که این مطلب به ضرر مردم بود و باعث می‌شد کشورهای واسطه از وضعیت موجود به نفع خود استفاده کنند و سرعت مذاکرات کاسته شود.اکنون به نظرم تصمیم خوبی گرفته شده و مذاکره مستقیم بسیار کارآمدتر است، ما را زودتر به نتیجه می‌رساند و منافع مردم ایران حفظ خواهد شد.

در این مدت که تیم مذاکره‌کننده دولت آقای رییسی مشغول به کار بوده است، روسیه نقش مهم و پررنگی در مذاکرات برجامی داشته است. به نظر شما سفر آقای رییسی به روسیه و آنچه در جریان آن گفت و شنید چقدر در این تصمیم ایران نقش داشته است؟
فکر نمی‌کنم تاثیری داشته باشد چون روسیه بدش نمی‌آید این مذاکرات غیرمستقیم باشد. به نظر من به دنبال درخواست‌های آمریکا و اینکه مذاکره‌کنندگان ما به این نتیجه رسیده‌اند که مذاکره مستقیم کار معقولی است، این تصمیم گرفته شده است.

منظورم این بود که آیا گفت‌وگوها در ملاقات رییسی و پوتین ممکن است ایران را به این نتیجه رسانده باشد که وساطت روسیه برای تامین منافع ما کافی و کارآمد نیست؟
نه، این هم بعید است. به این خاطر که بحث مذاکره مستقیم قبل از این هم به صورت مکتوب یا غیرمکتوب در مواردی وجود داشته، اگرچه اعلام نمی‌شده است.

اینطور نیست که هیچ نوع مذاکره مستقیمی تا حالا نداشته باشیم، در مواردی صورت گرفته اما به خاطر همان شعارها و ژست انقلابی اعلام نمی‌کردند اما الان به نقطه‌ای رسیده‌اند که می‌بینند برای خروج از این بن‌بست، بهترین راه همین مذاکره مستقیم است.

با توجه به اینکه صدای مخالفت‌ها با برجام در داخل نیز فروکش کرده است و اینکه برخی چهره‌ها از مذاکره مستقیم استقبال کرده‌اند، می‌توان خوش‌بین بود که توافق نزدیک است؟
فکر می‌کنم که توافق در هر حال انجام خواهد شد. از آنجایی که دو طرف اراده بر توافق دارند فکر می‌کنم که توافق حتما انجام می‌شود و خوشبختانه الان دیگر آن مخالفت‌ها با برجام را نیز شاهد نیستیم. یعنی اینکه در حال مذاکره هستند برای کشور نعمت است.

اگر گروه مقابل در حال مذاکره بود حتما کارشکنی می‌کردند اما الان که خودشان این کار را می‌کنند، صدای مخالفتی هم نیست و حتما توافق را نیز یک پیروزی بزرگ تلقی کرده و جشن ملی خواهند گرفت. درحالی که به خاطر داریم در گذشته چقدر مذاکره‌کنندگان ما از جمله آقای ظریف و دیگران را اذیت کردند. با این حال خوشحالیم که یک کار عاقلانه‌ای انجام شود هرچند که به دست همین دوستان تندرو باشد. امیدواریم که کشور را به حال عادی در آورده و از این شعارزدگی بیرون آیند و منافع مردم و انقلاب را ببینند.

فکر می‌کنید توافقی که الان در دولت رییسی صورت بگیرد با آن برجامی که در دولت روحانی امضا شد تفاوتی دارد؟ به هرحال گروه حاکم خیلی شعار داده و مدعی بودند که در برجام منافع ما تامین نشده و باید به امتیازات بیشتری دست پیدا کنیم. به نظر شما آنچه اکنون مورد توافق قرار بگیرد طبق وعده‌ها و شعارهاست؟
فکر می‌کنم همان چیزی باشد که مذاکره‌کنندگان قبلی به آن رسیده بودند. همان چیزی که آقای ظریف در پایان کار به مجلس گزارش داد و گفت که به کجا رسیده‌ایم. اینکه آمریکا برداشتن تحریم تا چه حدی را پذیرفته و… . به هرحال در حدود بهمن سال ۹۹ هم به توافق کامل خیلی نزدیک بودیم اما متاسفانه در داخل کارشکنی‌هایی شد و تقریبا یک سال به تاخیر افتاد.

به هرحال فکر می‌کنم آنچه که توافق بشود در همان حدودی است که آقای ظریف و آقای عراقچی به آن رسیده بودند، یعنی خیلی تفاوتی نخواهد داشت.

به تاخیر صورت گرفته اشاره کردید. قطعا جلوی ضرر را از هر جا بگیرند منفعت است و برای همین هم از توافق احتمالی استقبال می‌شود اما فکر می‌کنید در یک نگاه واقع‌بینانه طی این یک سال وقفه چقدر خسارت دیدیم و جبران آن چقدر زمان خواهد برد؟
این تاخیر هم آسیب‌های زیاد اقتصادی و مالی به مردم زد. آسیب‌های جانی هم داشتیم. خیلی از این افرادی که در اثر کرونا و… از دنیا رفتند، در اثر همین تحریم‌ها بود. اگر تحریم‌ها یک سال جلوتر برداشته شده بود، ما این همه خسارت نداشتیم.جبران این خسارت‌ها اما قاعدتا زمان‌بر است. تا در مسیر تعاملات بانکی طبیعی در دنیا بیفتیم بالاخره زمان خواهد برد.

الان که دولت یا مجموعه حاکمیت به این نتیجه رسیده‌اند که باید مذاکره مستقیم صورت گرفته و توافق شود، چقدر ممکن است که در موارد دیگری مثل FATF هم تغییر رویه دهند و با نگاه واقع‌بینانه‌تری عمل کنند؟
حتما مساله FATF را هم حل خواهند کرد. یک و سال نیم قبل هم گفته بودم که اگر دولت آینده دولتی باشد که دست اصلاح‌طلبان نباشد و دست تندروها باشد، اینها خودشان مسائل را حل می‌کنند چون می‌بینند که اداره کشور نیاز به این توافقات دارد.

الان هم همین اتفاق در حال رخ دادن است و ما می‌بینیم که مسائل دیگر را هم به دنبال برجام حل خواهند کرد. اما اگر گروه مقابل الان سر کار بودند، همچنان در حال کارشکنی بودند.

با این حال خوشعلی مطهری: مذاکره مستقیم با آمریکا تصمیم عاقلانه استحالیم که مشکلات کشور رو به حل شدن است.

پس معتقدید که در حال مشاهده ثمرات یکدستی حاکمیت هستیم.

بله، البته این یکدستی به طور طبیعی ایجاد نشد اما فعلا به نفع کشور است که همین یکدستی ادامه یابد.