سوالاتى از تيم مذاكره كننده ايران در وين

مهدی ذاکریان تحلیلگر مسائل بین‌الملل در آرمان ملى نوشت:
از ابتدا آنچه که مورد تأکید ایران بوده است، اینکه ایران باید از حق فعالیت هسته‌ای خود بر پایه NPT و برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بهره‌مند باشد. آمریکا و سایرین که از ۲۰۱۸ به تعهدات خود پایبند نبودند، ‌خسارات را به ایران پرداخت کنند و ضمانتی داده شود که مجدداً تکرار نشود و تضمینی برای باقی ماندن بر تعهدات وجود داشته باشد؛ این شرط‌های ایران است. ترامپ ادعا می‌کرد که اگر شما با من یک توافق جدید انجام دهید، تأییدیه توافق جدید را از کنگره نیز می‌گیرم.

این بار در این موضوع باید از آقای بایدن پرسید که چه ضمانتی می‌تواند بدهد که کل ساختار سیاسی آمریکا به این توافق پایبند بماند. به نظر تغییراتی که صورت می‌گیرد، تغییرات مبتنی بر تصمیمات شخصی نیست بلکه معمولا ساختار بر پایه تصمیم سیستم سیاسی آمریکاست. آمریکایی‌ها معتقدند که هیچ کشوری نباید در مباحث هسته‌ای به یک کشور دارنده سلاح تبدیل شود. بنابراین تغییر افراد موجب تغییر برنامه و دیدگاه نخواهد شد. آنچه که روشن است این است که در دوران وزارت آقای ظریف، مذاکرات ما با آمریکا تنها مذاکرات هسته‌ای بود. آنها علاقه‌مند بودند موضوعات دیگری را وارد بحث کنند و ما نیز علاقه‌مند بودیم که موضوعات دیگری را بررسی کنیم. اما آمریکایی‌ها گفتند که مأموریت ما صرفاً مباحث هسته‌ای است و ما صرفا در همین موضوع با آمریکایی‌ها مذاکره کردیم بنابراین ادعایی که درباره مسائل زندانیان یا اتباع دوتابعیتی یا اتباع آمریکایی مطرح می‌شود، خارج از مذاکرات هسته‌ای است.

در مذاکرات برجامی نیز چنین چیزی را نداشتیم. گاهی ایران قصد دارد به عنوان مسائل انسان دوستانه کمک کند تا برخی از اتباع دو تابعیتی یا اتباع آمریکایی از ایران خارج شوند که این یک مسأله مجزا از مذاکرات است و در همه نظام‌های قضایی دنیا وجود دارد اما موقعی هست که افراد به خاطر مبادلات سیاسی با یکدیگر مبادله شوند، این هم مغایر قواعد حقوق بشر و هم مغایر قواعد داخلی کشورهاست.

عجيب است که یکی از مقامات ایران ادعا کرده است که ما هیچ پیش شرطی را نمی‌پذیریم اما کاملا از این پیش شرط آمریکا استقبال می‌کنیم. چنین نوع اعلام و رفتارها بیانگر این است که اگر آمریکایی‌ها در حال شرط گذاشتن هستند، در ایران شرط آنها پذیرفته می‌شود و این از نظر حقوقی و قواعد بین‌المللی و داخلی محل تأمل است. دستیابی به نتایج جدید، یک گام مثبت است و قابل تقدیر است اما سؤال این است که از شش ماه گذشته تاکنون چه تحولی در مذاکرات رخ داده است؟ اگر متن همان متنی است که نزدیک به ۷ ماه پیش انجام شده بود و توافق شده بود، چه دلیلی برای این تأخیر وجود داشت؟ اگر متن تغییر کرده توضیح داده شود که مذاکره‌کنندگان ما چه پیروزی بیشتری به دست آوردند تا هم ملت و هم کسانی که در این موضوع مطالعه می‌کنند، آگاه شوند. تا امروز ما اطلاعات جدیدی درباره پیشرفت‌های بیشتر از آنچه که به عنوان امتیاز برای ایران محسوب شود نشنیده‌ایم.