چرا باید به روسیه بی‌اعتماد باشیم؟!

ولی‌الله شجاع‌پوریان، مدیرمسئول روزنامه همدلی در سرمقاله این روزنامه نوشت:

روسیه کشوری پهناور و البته مؤثر در جامعه جهانی است و به‌عنوان میراث برجای‌مانده از شوروی بزرگ در همسایگی ایران از دیرباز نقش پررنگی در حوادث داخلی کشور داشته است. در چند سال گذشته نحوه تعامل با روسیه محل اختلاف طیف‌ها و شخصیت‌های سیاسی بوده است؛ عده‌ای روسیه‌ را شر مطلق، گرگی در پوستین میش، نمادی از تجاوز و بی‌اعتمادی و در خوش‌بینانه‌ترین حالت تکیه‌گاهی نامطمئن می‌دانند و از آن‌سو نیز عده‌ای - حتی از تریبون نماز جمعه - تطهیر روسیه و لزوم ارتباط با آن و تمجید از سیاست‌های منطقه‌ای آن را در دستور کار خود قرار داده‌اند. در میانه این دو جبهه اما عقلانیت و منطق دیپلماسی الزام و حکم می‌کند همچنان که از ضرورت ارتباط ایران و آمریکا در چارچوب منافع ملی سخن می‌رود در قبال روسیه نیز همین رویکرد را داشته باشیم. بدیهی است که روسیه یا آمریکا در تعامل با ایران به دنبال منافع حداکثری خود هستند و این وظیفه دولتمردان و دیپلمات‌های ما است که بر اساس فهم دقیق از ظرفیت‌ها و البته محدودیت‌ها و چالش‌ها، منافع ملی را در رابطه با هر دو کشور مدنظر قرار دهند و تنها خط قرمز در ارتباط با هر کشوري مصالح ملت‌ بزرگ ایران باشد. در چند دهه گذشته درباره رفتارهای ظالمانه آمریکا و نقش منفی آن کشور در مناسبات داخلی و تضعیف کشور به‌اندازه کافی بلکه بیشتر از حد مرسوم سخن گفته‌شده و مواضع و موارد خیانت آمریکا از کودتای ۲۸مرداد و سرنگونی دولت مردمی دولت مصدق و برگرداندن شاه و حمایت از او، کمک‌های بی‌دریغ او به دشمنان ملت ایران در چهار دهه گذشته به‌عنوان نماد امپراتوری غرب، اطلاع‌رسانی و شفاف‌سازی‌شده است، اما در مورد نقش روسیه به‌عنوان میراث دار امپراتوری شرق کمتر سخن گفته‌شده‌ است. فارغ از اینکه بخواهیم بر ضرورت عدم اعتماد، تعامل و ارتباط با روسیه سخن بگوییم، صرفاً برای اطلاع افکار عمومی و دولتمردان به پاره‌ای از رفتارهای روسیه در یکی دو سده گذشته در قبال کشورمان اشاره می‌کنم تا در پرداختن به دشمنی‌های شرق و غرب اندکی نیز تعادل ایجادشده باشد:

به دار آویختن بهترین فرزندان مشروطه‌خواه تبریز بعد از اشغال تبریز در سال 1290 در روز عاشورا، جدایی شهرهای مهم ایران طی قراردادهای گلستان در سال 1192 شامل قفقاز، ارمنستان، گرجستان و ... و همچنین جدایی شهرهای شرق دریای خزر در پیمان آخال در سال 1260 توسط روسیه، حمایت از استبداد مرکزی ایران در مقابل جنبش مردمی در جریان مشروطیت به دلیل ترس از گسترش جنبش‌های آزادی‌خواهانه به مناطق استعماری روسیه و تقویت جایگاه محمدعلی شاه در برابر مشروطه خواهان، به توپ بستن مجلس ایران توسط لیاخوف روسی فرمانده قزاق‌های تهران، پناه دادن به محمدعلی شاه مستبد در جریان فتح تهران توسط ستارخان و باقر خان و سرازیری قشون روس به تبریز و به خاک و خون کشاندن قیام ستارخان در سال 1288، اشغال ایران در دو جنگ جهانی و تحمیل قراردادهای یک‌طرفه و ظالمانه و تشدید قحطی در کشور، به توپ بستن حرم مطهر امام رضا (ع) در سال 1291 به بهانه سرکوب شورش‌های داخلی، تأمین بی‌سابقه تجهیزات نظامی صدام توسط روسیه در جنگ تحمیلی به‌ دليل وابستگی تسلیحاتی کامل رژیم عراق به بلوک شرق و ده‌ها مورد دیگر تنها گوشه‌ای از هزینه‌ها و آسیب‌هایی است که روسیه در دو قرن اخیر به کشور ما وارد کرده است، حتی اگر وصیت‌نامه پترکبیر از رهبران بزرگ شوروی را جعلی و ساخته دست انگلیسی‌ها بدانیم که تأکید کرده «باید همیشه در پی آن بود که ایران رو به ویرانی رود و چنان باید آن را در حال احتضار نگاهداشت که دولت روسیه هرگاه بخواهد بتواند بی‌دردسر آن را از پا درآورد و به اندک فشاری کار خود را به پایان رساند»، باز هم نمی‌توان منکر شد که وجود یک ایران قدرتمند موردپسند هیچ‌یک از همسایگان ما نیست و این وظیفه حاکمیت است که واقع‌بینانه و منطبق بر منافع ملی و شرایط جامعه جهانی روابط خودمان را با همسایگان تنظیم کند، این موضوع نه به معنای تقویت تنفر از روسیه و قطع تعامل با آن کشور بلکه تلنگری برای تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری بر اساس واقعیت‌های میدانی و تاریخی است تا تریبون نماز جمعه تبدیل به محلی برای تطهیر کشوری نشود که فردا روزی نتوان افکار عمومی را قانع کرد.