جنگ اوکراین و جرقه آغاز رقابت هسته ای در جهان؟!

نواندیش- پرهام غنی: عملیات روسیه در اوکراین بار دیگر نشان داد که منطق حاکم بر جهان هنوز با گذشته سده ها و دهه ها همان منطق رئالیسم یا واقع گرایی است، منطقی که می گوید قدرت در نظام بین الملل حرف اول و آخر را می زند، هیچ کشوری نباید برای تامین امنیت خویش به دیگری اتکا کرده و اعتماد کند، اصلا اعتماد جایی در دایره مفاهیم روابط بین الملل ندارد، منطق منطق روز است و کسی می تواند امنیت خود را تامین کند که ابزار زورمندی که بخشی از آن قدرت نظامی است را داشته باشد.

با همین منطق بود که برخی رئالیست ها بر لزوم دستیابی به سلاح اتمی تاکید می کردند و حتی آن را نعمتی برای نظام بین الملل می دانستند زیرا معتقد بودند این نوع سلاح توان بازدارندگی بی نهایتی ایجاد می کند در نتیجه کشورها که از خطر وقوع یک جنگ هسته ای آگاه هستند هرگز به درگیری تن نمی دهند، کسی چه می داند شاید اگر سلاح های اتمی نبودند بحران موشکی کوبا یا جنگ سرد بین هند و پاکستان رنگ دیگری به خود می گرفت!

هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی فروپاشید، اوکراین که در آن زمان با دارا بودن 5 هزار کلاهک اتمی سومین قدرت اتمی دنیا پس از آمریکا و روسیه بود، سلاح های اتمی را که اتفاقا امکان استفاده از آنها را هم داشت در ازای تضمین های امنیتی روسیه، ایالات متحده و سایر کشورها برای امحا به روسیه تجویل داد؛ در حالی که 30 سال بعد به دلیل ضعف قدرت نظامی مورد حمله نظامی روسیه قرار گرفته است و نکته جالب آنکه روس ها که خود امنیت کیف را تامین کرده بودند حالا این کشور را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح اتمی می کنند و امنیت آن را زیر سوال می برند!

نکته و درس ماجرا اتفاقا همین است که اتکا به قدرت های بزرگ برای تامین امنیت ملی اشتباهی جبران ناشدنی است؛ امروز هستند برخی در داخل که می گویند ما را چه به داشتن موشک یا اصلا چه ایرادی دارد اگر ایران مثلا بر سر برنامه موشکی خود هم با غرب بر سر میز مذاکره بنشیند و به خواسته آن ها در ازای دریافت تضمین های لازم تن در دهد؟!

حالا به نظرم این افراد باید به وضعیت اوکراین با دقت بیشتری نگاه کنند؛ حوزه امنیت ملی تنها حوزه ای است که جای هیچ گونه مذاکره و تسامحی بر سر آن وجود ندارد. اعتماد به کشورهای دیگر به ویژه قدرت های بزرگ برای تضمین امنیت در این دنیای آنارشیک سرنوشتی بهتر از لیبی یا اوکراین برای کشورها رقم نخواهد زد؛ فرقی هم نمی کند طرف مقابل شما واشنگتن باشد یا مسکو تاوان اعتماد به قدرت های بزرگ در این زمینه تاوان سنگینی است!

حالا با حمله روسیه به اوکراین احتمالا باید شاهد آغاز عصری تازه اما با سابقه در روابط بین الملل شویم، عصری که کشورها به سمت میلیتاریزه شدن آن هم نه از نوع سلاح های معمولی و متعارف که شاید سلاح های هسته ای بروند، با این اوصاف هیچ بعید نیست که شاهد موجی از تلاش کشورها به ویژه کشورهای با سطح قدرت متوسط در مناطق ژئوپلتیک برای دستیابی به این نوع سلاح های مخرب در راستای بازدارندگی باشیم!