گروگان گيرى برجام توسط روسيه

مسيح مهاجرى در روزنامه جمهورى اسلامى نوشت:

وزير امور خارجه روسيه بعد از اعلام توافق پادماني ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تهران، با گذاشتن يک شرط عجيب تلاش کرد تصميم‌گيري درباره توافق برجامي مذاکرات وين را در اختيار خود بگيرد. سرگئي لاورف گفت: «ما خواهان يک پاسخ روشن هستيم. ما به تضميني نياز داريم که تحريم‌هاي غرب عليه روسيه بهيچوجه بر تجارت، روابط اقتصادي و سرمايه‌گذاري با ايران که در برجام تضمين شده، تأثير نمي‌گذارد».

اين شرط وزير امور خارجه روسيه چون با تحريم‌هاي گسترده‌اي که آمريکا و اروپا به خاطر لشکرکشي روسيه به اوکراين عليه اين کشور وضع کرده‌اند در تضاد است، عملاً مي‌تواند مانع به نتيجه رسيدن مذاکرات برجامي وين شود و توافقي صورت نگيرد. رمز ماجرا اينست که توافق برجامي فقط در صورتي امکان‌پذير است که تمام اعضاء برجام نسبت به آن نظر موافق داشته باشند. از آنجا که روسيه نيز يکي از اعضاء برجام است، اگر به دليل عدم تضمين کشورهاي غربي عضو برجام در مورد معاف بودن تحريم‌هايشان عليه روسيه در روابط تجاري، اقتصادي و سرمايه‌گذاري با ايران، مهر تأييد خود را پاي توافق برجامي نگذارد، توافقي صورت نخواهد گرفت.

اين اقدام وزير امور خارجه روسيه درباره مذاکرات برجامي را در ادبيات سياسي مي‌توان «به گروگان گرفته شدن برجام توسط روسيه» ناميد.

قبل از آنکه روسيه به اوکراين حمله نظامي کند، اين نظريه در رسانه‌ها و محافل سياسي مطرح بود که روسيه درصدد است در برجام با ورق اوکراين بازي کند و با امتياز گرفتن در برجام به اهداف خود در اوکراين برسد. اينکه قبل از حصول توافق برجامي در مذاکرات وين، روسيه به اوکراين حمله کرد، نشان‌دهنده صحت اين گمانه‌زني بود که پوتين درصدد معامله بر سر برجام براي به دست آوردن امتيازاتي در اوکراين است.

اينکه روسيه آيا مي‌تواند برجام را وسيله‌اي براي رسيدن به اهداف خود در اوکراين قرار دهد يا نه، کاملاً به عزم کشورهاي غربي و اراده سياسي مسئولين جمهوري اسلامي ايران بستگي دارد. رفتار ميخائيل اوليانف نماينده روسيه در مذاکرات برجامي وين بگونه‌اي بوده و هست که گوئي او خود را بيش از آنکه نماينده روسيه بداند نماينده ايران و يا حتي تصميم‌گيرنده به جاي ايران مي‌داند! او حتي وقتي يک شهروند ايراني به تجاوز نظامي روسيه به اوکراين اعتراض کرد، به خودش اجازه داد به او بگويد: «آدم‌هائي مثل تو نماينده مردم ايران نيستند، تلاش‌هاي شما براي جلوگيري از رفع تحريم‌ها عليه ايران شکست خواهند خورد.» اين زياده‌گوئي‌ها نشان مي‌دهند مقامات روسي براي خودشان امتيازاتي قائل هستند که به آنها اجازه مي‌دهد به جاي مسئولين ايراني سخن بگويند و تصميم بگيرند.

چنين تصور غلطي از جمهوري اسلامي ايران و مردم ايران، مي‌تواند روس‌ها را در توهمي که مدت‌هاست گرفتار آن هستند بيشتر فرو ببرد، همان توهمي که موجب لشکرکشي پوتين به اوکراين و فرو رفتن او در باتلاق يک جنگ ويرانگر شد. جمهوري اسلامي ايران يک کشور مستقل و آزاد است که با اتکا به سياست پايه‌اي و محوري «نه شرقي – نه غربي» به هيچ کشوري اجازه نمي‌دهد منافع ملي ملت ايران را به گروگان بگيرد. روس‌ها هم اگر با آنچه سرگئي لاورف گفته درصدد مانع‌تراشي بر سر راه رفع تحريم‌هاي ايران باشند و يا بخواهند با ابزار قرار دادن برجام خود را از باتلاق اوکراين نجات دهند، راه به جائي نخواهند برد. آنها بايد اين احتمال را هم در نظر بگيرند که چه بسا جمهوري اسلامي ايران با يک حرکت جديد و غيرمنتظره، تلاش روسيه براي به گروگان گرفتن برجام را خنثي کند.

کشورهاي غربي هم بايد از گره زدن منافع ملت ايران به خواسته‌هاي اين و آن بپرهيزند و به تعهدات خود براي احياء برجام و رفع تحريم‌ها پاي‌بندي نشان دهند. برخورداري از رابطه متوازن با شرق و غرب و عدم وابستگي به آنها سياست هميشگي و استوار نظام جمهوري اسلامي بوده و از اين به بعد نيز همين روش ادامه خواهد يافت. سران قدرت‌هاي غربي اگر درک صحيحي از شرايط کنوني و منطقه و بين‌الملل داشته باشند، به اين واقعيت پي خواهند برد که احترام به اين سياست جمهوري اسلامي ايران به نفع آنها نيز خواهد بود.