ایران در اکسپو ۲۰۲۰ دوبی؛ گز و سوهان به جای ایده و چالش!

 عصر ایران؛ امید خزانی-  فعالیت 6 ماهه اکسپو* تقریبا به پایان رسید. 170 سال از برگزاری اولین نمایشگاه فن‌آوری‌های نوین دنیا موسوم به اکسپو در بریتانیا می‌گذرد.

   درست زمانی‌که در سال 1851 میلادی ایرانیان شاهد برکناری و قتل صدراعظم تحول‌آفرین خود -میرزاتقی خان امیرکبیر- بودند لندن برای اولین بار میزبان نمایشگاهی منحصر به فرد بود که شرکت کنندگان آن تحولات آینده دنیا را دردست تقدیر خود گرفته بودند.

  پاویون ایران طراحی خلاقانه‌ای دارد اما محتوای آن با اکسپو مطلقا همخوانی ندارد. گویی مسؤولان ایرانی دچار یک سوء تفاهم عمیق و عدم درک درست از کارکرد exposition بوده‌اند.

   پاویون ایران در اکسپو دوبی با یک غرفۀ محدود در یک نمایشگاه گردش‌گری برابری می کرد. فروش گز و سوهان و ارایه‌های باستانی و بانویی که در حال بافتن گلیمی است خلاصه‌ای از پاویون ایران است که نه صف درازی بیرون پاوویون آن تشکیل شد و نه نگاه تحسین‌انگیز بازدیدکنندگان محدود را برانگیخت.

 
  پاویون ما در اکسپو اما جهان کوچکی (میکروکاسم) از ایرانِ ماست که در معادلات دنیای مدرن امروزی هنوز خود را نیافته و سعی می کند از منظر خود معادلات دنیای مدرن را تفسیر کند که همواره مملو از سو برداشت و سوءتفاهم است.

   در تعریفی ساده اکسپو محلی برای ارایه پتانسیل کشورها برای مواجهه با چالش‌های بشریت است. خدماتی که کشورها در گذشته حال و آینده برای فن‌آوری انجام داده و خواهند داد در چنین آوردگاه‌هایی به نمایش گذارده می‌شود که به برندینگ آن کشور کمک می‌کند.

   میزبانی متعدد آلمانی ها و ژاپنی‌ها و حتی اسراییل از اکسپو در نیمه دوم قرن بیستم در راستای همین برندسازی بوده است.

   کشورهای شرکت کننده که طراحی و ساخت پاویون ها را خود را برعهده دارند مخاطب قراردادن چالش های بشری را از فضا و محیط زیست و انرژی های سبز و بحران های آبی و زیستی در اولویت قرار می‌دهند.

   
  به عنوان مثال پاویون هلند که از قطب‌های مهندسی و کشاورزی در دنیا شناخته می‌شود بر چالش های غذایی؛ خشک سالی و زیست محیطی با بهره گیری از هوش مصنوعی و اینترنت اشیا تاکید کرده بود و با نمایشی خلاقانه بازدیدکنندگان را مسحور می‌کرد! گویی از منظر گردانندگان پاوویون ایران؛ کشور ما با چالش‌های مهم داخلی و بین‌المللی ودر راس آنها محیط زیست کاملا بیگانه است و حرفی برای گفتن ندارد و نخواهد داشت‌!

شاید فروش گز و سوغاتی به رسم نمایشگاه‌های گردش ‌گری و یا ناشتایی خوردن برخی کارکنان پاویون ایران در حضور بازدیدکنندگان به رسم ادارات ایران در کوتاه مدت قابل حل باشد اما قطعا نوع نگاهی که چنین حضور در خلأ و خارج از مسیر جریان چالش های بشری را توجیه پذیر می‌داند نیاز به بازبینی اساسی در میان مدت دارد.

   کشورهایی که در زمینه بهره‌وری؛ انرژی های نو و پاک؛ تغییرات اقلیمی‌؛ هوش مصنوعی‌؛ پتانسیل اکتشافات فضایی و خودروهای برقی ایده‌های جذاب داشتند در این اکسپو موفق بودند و رقبای منطقه‌ای ایران نیز دست‌کم نشان دادند در شناخت مسیر تحولات جهانی گام های زیادی از ما پیش افتاده‌اند. درست در همان ساعتی که پاویون ایران میزبان حداکثر ۲۰ نفر بازدید کننده بود صف ۱۲۰۰ نفری پاویون کره جنوبی و حتی عربستان سعودی جلب توجه می‌کرد‌!

  سخن آخر؛ به رسم اینکه "عیب می جمله بگفتی هنرش نیز بگو" ‌؛ پاویون ایران در طراحی و معماری واقعا جذاب بود و قابل رقابت می‌نمود و چه نیکو‌ می‌بود اگر با محتوای غنی و مرتبط همراه می‌شد!

  اکسپو و‌ پدیده های مشابه نمایان‌گر آن است که ما کماکان با نگاهی ثابت و استاتیک در پی کشف و یا تفسیر دنیای دینامیک و پرتحرک پیرامونی هستیم.

 -----------------------------------------

* از اول اکتبر ۲۰۲۱ تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ به مدت ۱۸۱ روز با شرکت ۱۹۲ کشور. در ابتدا قرار بود نمایشگاه در اکتبر ۲۰۲۰ برگزار شود اما به‌دلیل دنیاگیری کووید-۱۹ عقب افتاد.