بحران در سوريه؛ جنگ داخلي، تهديد جهاني

بان كي مون*

جنگ وحشتناک سوريه به شکلي دشوارتر و خونين فراي مرزهاي اين کشور ادامه دارد. با حسابي ساده به نظر مي رسد اين امر که هيچ اقدامي نمي توان انجام داد جز اينکه طرف ها را مسلح و شاهد خشونت درگيري ها باشيم، به امري پذيرفته شده تبديل شده است. جامعه جهاني نبايد مردم سوريه و منطقه را در امواج پايان ناپذير خشونت و بحران رها كند.

ميزان مرگ و مير به بيش از 150 هزار نفر رسيده است. زندان ها و بازداشتگاه هاي موقتي انباشته از مردان، زنان و حتي کودکان شده است. مرگ با اعدام هاي فوري و شکنجه هاي غيرقابل توصيف شايع است. مردم همچنان به دليل گرسنگي و امراض عفوني نادر جان خود را از دست مي دهند. تمامي مراکز شهري و برخي بناهاي عظيم و ميراث فرهنگي بشري تبديل به ويرانه شده اند. سوريه امروز به گونه اي فزاينده کشوري ورشکسته است.

سازمان ملل متحد به سختي براي حل ريشه هاي عميق درگيري و اثرات مخرب آن تلاش کرده است. تلاش هاي انسان دوستانه و ساير اقدامات ما موجب نجات زندگي و کاهش رنج شده است، اما هدف اساسي ما يعني پايان درگيري، برآورده نشده است. دورنماي سرد براي صلح، بيشتر به دليل شعله ور شدن خشونت هاي فرقه اي در عراق، مبهم تر شده است. انسجام و تماميت هر 2 کشور و نه تنها يکي از آن، در معرض ترديد است.

6 نکته زير مي تواند نمودار راهي اصولي و يکپارچه به سوي جلو باشد.

نخست، خاتمه خشونت ها. اين بي مسووليتي از جانب قدرت هاي خارجي است که به حمايت نظامي از طرف هاي درگير در سوريه ادامه مي دهند که مرتکب خشونت شده و وقيحانه اصول اساسي حقوق بشر و قوانين بين المللي را نقض مي کنند. اينجانب شوراي امنيت را ترغيب کرده ام تا تحريم تسليحاتي اعمال کند. طرف ها بايد دوباره رو در رو پشت ميز مذاکره بنشينند. قبل از اينکه آنان پشت ميز مذاکره بروند، چند نفر ديگر بايد کشته شوند؟

دوم، حمايت از مردم. سازمان ملل متحد مديريت تلاش امداد انسان دوستانه گسترده را ادامه مي دهد، اما دولت همچنان محدوديت هاي دسترسي اعمال مي کند. بعضي از گروه هاي شورشي نيز به همين نحو عمل کرده اند. به علاوه جامعه جهاني به سختي يک سوم سرمايه مورد نياز براي تلاش هاي امدادي را ارائه داده است. اينجانب همواره خواستار پايان محاصره و دسترسي بدون مانع به کمک هاي انسان دوستانه در سراسر سرزمين داخلي سوريه و مرزهاي بين المللي هستم.

سوم، شروع يکسري فرآيند هاي سياسي طرف هاي در جنگ به گونه اي نظام مند مانع تلاش هاي خستگي ناپذير 2 تن از ديپلمات هاي برجسته جهان شدند؛ کوفي عنان و اخضر ابراهيمي. انتخابات رياست جمهوري در اوايل اين ماه ضربه بيشتري بود و نتوانست حداقل معيارهاي يک راي گيري معتبر را برآورده کند. به زودي نماينده اي ويژه براي پيگيري راه حل سياسي و انتقال به سوريه اي جديد را معرفي مي کنم. کشورهاي منطقه مسووليت ويژه اي براي کمک به پايان اين جنگ دارند. اينجانب از تماس هاي اخير بين ايران و عربستان استقبال مي کنم و اميدوارم آنان ايجاد اعتماد کرده و روند رقابت مخرب در سوريه، عراق، لبنان و ديگر مناطق را معکوس کنند. گروه هاي جامعه مدني سوريه در حال تلاش هاي شجاعانه براي حفظ بنيان جامعه و باز نگاه داشتن کانال هاي همبستگي و ارتباط هستند.

چهارم، تضمين پاسخگويي در برابر جنايات خطرناک، ماه گذشته قطعنامه اي که هدف آن ارجاع درگيري به ديوان بين المللي کيفري بود نتوانست مجوز شوراي امنيت را بگيرد. من از آن اعضاي شورا که به ديوان پاسخ منفي داده، اما مي گويند از پاسخگويي در سوريه حمايت مي کنند مي خواهم جايگزيني معتبر ارائه دهند. مردم سوريه حق دسترسي به عدالت و اقدام عليه گريز از مجازات دارند.

پنجم، پايان نابودي سلاح هاي شيميايي در سوريه، سازمان ملل متحد و سازمان منع سلاح هاي شيميايي با همکاري يکديگر انبار بزرگ سلاح هاي شيميايي را نابود يا از سوريه منتقل کردند. بسياري از کشورهاي عضو براي اين اقدام چالش برانگيز منابع حياتي تخصيص دادند که در منطقه فعال جنگي صورت پذيرفت و در حال حاضر اين سلاح هاي شيميايي با امکانات متنوع در خارج از سوريه در حال نابودي هستند؛ در حالي که تقريبا تمامي کشتارها به وسيله سلاح هاي متعارف صورت مي گيرد، مهم است تا معيار جهاني براي منع توليد و استفاده از سلاح هاي شيميايي تقويت شود.

ششم، توجه به ابعاد منطقه اي درگيري شامل تهديد افراط گرايي، جنگجويان خارجي در هر دوسو فعال هستند که باعث افزايش سطح خشونت و بدتر شدن تنفر فرقه اي مي شوند. در حالي که ما نبايد نسبت به تهديد تروريست ها در سوريه چشم خود را ببنديم. جهان براي جلوگيري از ارائه کمک مالي و ساير حمايت ها به جبهه النصره و کشور اسلامي عراق و شام بايد متحد شود. دولت اسلامي عراق و شام تهديدي نسبت به همه جوامع در عراق است. براي رهبران سياسي و مذهبي مهم است خواستار خويشتنداري شوند و از حملات مرگ آور و انتقام خودداري کنند. در حال حاضر بزرگ ترين مانع در راه خاتمه جنگ در سوريه تصويري است که مي گويد جنگ برنده است. من اين روايت موجود را که مي گويد دولت سوريه در حال «بردن» است، رد مي کنم. فتح سرزمين از راه بمباران هوايي مناطقي که جمعيت شهروندان فشرده دارد پيروزي نيست. اگر حتي يک طرف در کوتاه مدت استيلايابد، بذر عوارض ويرانگر درگيري آينده را مي کارد. تنش هاي فرقه اي خطرناک، حرکت عظيم پناهندگان، وحشي گري هاي روزانه و گسترش بي ثباتي، جنگ داخلي درسوريه را تبديل به تهديدي جهاني مي کند. امروز تمامي ارزش هايي را که قبول داريم و تمامي دلايلي که سازمان ملل متحد به خاطر آنها وجود دارد، در سرزمين منهدم شده سوريه در معرض تهديد است.از خيلي پيش از اين زمان براي جامعه بين المللي به ويژه شوراي امنيت، به منظور پاسداشت مسووليت هاي خود گذشته است.

* دبير کل سازمان ملل متحد

□ روزنامه دنياي اقتصاد،

گزارش خطا