چطور تکیه گاه بشار اسد از روسیه به ایران منتقل می شود؟!

هفته نامه انگلیسی" عرب ویکلی" با انتشار تحلیلی نوشت ادامه جنگ در اوکراین و تضعیف و محاصره روسیه از سوی غرب و ناتو، در نهایت منجر به این خواهد شد که بشار اسد رییس جمهوری سوریه، دیگر همچون سابق روسیه را اصلی ترین تکیه گاه خود نداند و به جای روسیه بیشتر به ایران تکیه کند.

به گزارش عصرایران، "نیکولا میکویچ" تحلیلگر صربستانی و کارشناس سیاست های خارجی روسیه، بلاروس و اوکراین، با انتشار مقاله ای در هفته نامه "عرب ویکلی" با اشاره به این موضوع نوشت:

در صورت تشدید درگیری ها در سوریه، اسد احتمالا برای حمایت به جای روسیه به ایران متوسل خواهد شد.

بر اساس دیدگاه این تحلیلگر:

شکست نظامی روسیه در اوکراین عواقب جدی برای موقعیت ژئوپلیتیک مسکو خواهد داشت. کرملین که به نظر می رسد در جنگ خود علیه اوکراین قادر به شکست دادن یکی از فقیرترین کشورهای اروپا نیست، اکنون برای حفظ متحدان سنتی خود در حوزه نفوذ روسیه با مشکل مواجه خواهد شد.

این امر به ویژه در سوریه که از دوران شوروی تحت چتر استراتژیک مسکو بوده است، صادق است. به عنوان مثال، تصمیم اخیر ترکیه برای بستن حریم هوایی خود به روی هواپیماهای روسی که به سوریه ترانزیت می‌کنند - که به عنوان اعمال فشار بر مسکو به دلیل جنگ در اوکراین تلقی می‌شود - بر قابلیت‌های نظامی روسیه در سوریه، جایی که بیش از 63 هزار نیروی روسی مستقر شده‌اند، تاثیر خواهد گذاشت.

ماجراجویی های نظامی ترکیه در سوریه نقش روسیه را در آنجا پیچیده تر خواهد کرد. آنکارا اخیرا موجی از حملات را به مناطق تحت کنترل کُردها در شمال شرق سوریه آغاز کرده است و اگرچه آنها تهدیدی فوری برای بشار اسد، رییس جمهور سوریه محسوب نمی شوند، اما این حملات می تواند حمایت روسیه از رهبر سوریه را تغییر دهد.

همانطور که "الکسی مالاشنکو" کارشناس روسیه توضیح می دهد، اگر جنگ داخلی سوریه دوباره شعله ور شود، مسکو چاره ای جز خروج نیروهای روسیه از این کشور خاورمیانه ای نخواهد داشت، زیرا کرملین نمی تواند همزمان دو درگیری در مقیاس بزرگ را به راه بیندازد.

واکنش ضعیف کرملین به تصمیم ترکیه برای بستن حریم هوایی خود به روی هواپیماهای روسی، نشانه دیگری از این است که سیاستگذاران روسیه آگاه هستند که وقتی صحبت از سوریه به میان می‌آید، آنکارا دست برتر را دارد.

شاید این توضیح دهد که چرا "یوگنی پریگوژین" بنیانگذار گروه شبه نظامی "واگنر" که ارتباط نزدیک با "ولادیمیر پوتین" رییس فدراسیون روسیه دارد، اخیرا اقدامات ترکیه علیه کردها در عراق و سوریه را با گفتن اینکه آنکارا درگیر "جنگ مقدس" خود است، ستوده است.

چنین لفاظی هایی به کرملین کمک نمی کند که آنکارا را آرام کند، اما پوتین ممکن است بیهودگی تلاش را تشخیص دهد. اگرچه ترکیه به طور رسمی به تحریم‌های ضد روسیه در مورد اوکراین نپیوسته است، اما همچنان به تامین تسلیحات برای دولت اوکراین ادامه می‌دهد و اقدامات اخیرش نشان می‌دهد که آنکارا به زودی می‌تواند یک کارزار نظامی در مقیاس بزرگ را در سوریه آغاز کند.

مقامات روسیه از چنین احتمالی آگاه هستند. "سمیون باگداساروف" کارشناس خاورمیانه و عضو پارلمان روسیه، در 24 آوریل گفت که ممنوعیت پروازهای روسیه از سوی ترکیه به سوریه می تواند بخشی از تلاش های آنکارا برای حل و فصل اوضاع در شمال سوریه به نفع خود و با هزینه روسیه باشد. باگداساروف با توضیح اینکه چرا رهبران ترکیه بار دیگر از پشت به روسیه خنجر زدند، گفت: "ما هرگز نباید فراموش کنیم که ترکیه یکی از اعضای ناتو است."

روسیه می‌تواند به اقدامات آنکارا در سوریه با ممنوعیت واردات گوجه‌فرنگی ترکیه یا بستن موقت خط لوله ترک‌استریم پاسخ دهد؛ اما با توجه به موقعیت ضعیف ژئوپلیتیکی مسکو و این واقعیت که اقتصاد این کشور از تحریم‌های غرب رنج می‌برد، بعید است کرملین کاری بیشتری برای به خطر انداختن روابط با آنکارا انجام دهد.

برای روسیه، ممنوعیت پرواز به این معنی است که برای تامین نیرو در پایگاه های "حمیمیم" و "طرطوس" با مشکل مواجه خواهد شد. ممکن است که ترکیه تحت فشار ایالات متحده چنین تصمیمی گرفته باشد تا از انتقال بخشی از نیروی هوایی روسیه از حمیمیم به اوکراین جلوگیری کند.

پیش از این، در 28 فوریه، آنکارا عبور کشتی‌های جنگی روسیه را از تنگه‌های بسفر و داردانل محدود کرد، مگر اینکه آنها به پایگاه‌های خود در دریای سیاه بازگردند.

به عبارت دیگر، تا زمانی که شورشیان تحت حمایت ترکیه یک حمله گسترده در سوریه را آغاز نکنند، کمک روسیه به ارتش عربی سوریه بشار اسد محدود خواهد شد. حتی در آن صورت هم، جنگ اوکراین به طور قابل توجهی ظرفیت واکنش روسیه را کاهش خواهد داد.

به همین دلیل است که در صورت تشدید درگیری ها در سوریه، اسد احتمالا به جای روسیه برای حمایت به ایران متوسل خواهد شد. بر اساس برخی گزارش‌ها، نیروهای ایرانی هم اکنون در بخش‌هایی از سوریه مستقر شده‌اند که پیشتر تحت کنترل نیروهای روسیه بوده است.

دیدار وزیر خارجه ایران با بشار اسد در دمشق/ 23 مارس 2022/ خبرگزاری فرانسه

ایران همچنین در حال مقابله با کمبود سوخت در سوریه است که بر خدمات اساسی تاثیر گذاشته و منجر به افزایش قیمت مواد غذایی می شود. قبل از حمله روسیه به اوکراین، مسکو به طور فعال به سوریه بنزین می‌فرستاد. اما ماجراجویی پوتین در اوکراین زنجیره‌های تامین را مختل کرده است و اکنون به گفته منابع روسی، ایران به تامین‌کننده اصلی بنزین و سایر سوخت‌ها برای رژیم اسد تبدیل شده است.

هیچ یک از اینها وفاداری سیاسی سوریه را تغییر نداده است و حداقل در حال حاضر، دمشق به مسکو وفادار است. همانطور که "فیصل مقداد" وزیر امور خارجه سوریه اخیرا گفته است: سوریه "از فدراسیون روسیه در مخالفت با سیاست های بر اساس دروغ و استانداردهای دوگانه غرب، حمایت می کند." سوریه همچنین از تصمیم روسیه برای به رسمیت شناختن جمهوری خلق دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک در منطقه دونباس اوکراین حمایت کرده است. (اگرچه دمشق به طور رسمی این نهادهای خودخوانده را به رسمیت نشناخته است.)

به نظر می رسد بشار اسد سیاست خارجی ای را دنبال می کند که سال ها توسط یکی دیگر از متحدان روسیه یعنی "الکساندر لوکاشنکو"، رییس جمهوری بلاروس، مورد استفاده قرار گرفته است.

اما در حالی که لوکاشنکو بین روسیه و غرب تعادل برقرار می کند، اسد در آینده قابل پیش بینی روابط سوریه را بین مسکو و تهران متعادل خواهد کرد. با این حال در درازمدت، جنگ در اوکراین نفوذ روسیه در سوریه را کاهش خواهد داد و در این فرایند، در را به روی ایران باز خواهد کرد تا جایگزین روسیه به عنوان حامی اصلی اسد شود.