دلواپسان چرا خوشحال شدند!؟

شرق نوشت: ‌سخنان روز چهارشنبه خانم النا دوهان، گزارشگر ویژه سازمان ملل، درباره تحریم‌های ایران بازتاب زیادی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی داشت.

نکته درخورتوجه درباره حضور خانم دوهان در ایران، استقبال چشمگیر رسانه‌های حامی دولت از سخنان او و تأکید بر صحت مواضع او است. البته مسئله این نیست که آیا سخنان گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره تحریم‌های ایران درست بوده یا نه؟ زیرا حتی قبل از حضور او در ایران هم نشانه‌های بسیاری دال بر صحت این دست ادعاها وجود داشت؛ یعنی در واقع اهمیت سخنان خانم دوهان این نیست که حرف جدیدی درباره تحریم‌ها داشته باشد؛ بلکه اهمیت آنجایی است که یک فرستاده رسمی سازمان ملل آثار منفی و مخرب تحریم بر اقتصاد ایران و حتی سلامت و جان ایرانیان را تأیید کرده است؛ اما موضوع این یادداشت ناظر به چیز دیگری است؛ اینکه استقبال حامیان دولت و رسانه‌ها و جریان‌های مخالف برجام از موارد ذکرشده از سوی خانم دوهان چگونه قابل تفسیر است؟

در تمام سال‌های گذشته و حتی تا همین الان، مخالفان برجام و حامیان دولت فعلی بر این نکته تأکید داشتند که سهم تحریم‌ها در مشکلات اقتصادی ایران بسیار کم است و ریشه اصلی این مشکلات در جای دیگری یعنی سوء‌مدیریت داخلی نهفته است. بارها در تمام سال‌هایی که تنور مذاکرات داغ بوده، به‌ویژه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم شاهد بودیم که این طیف تأکید داشت حداکثر بین 20 تا 30 درصد مشکلات اقتصاد ایران ناشی از تحریم‌های آمریکاست. همین الان هم این نگاه در ادامه همین خط نظری بر جدابودن امکان حل مشکلات اقتصاد ایران از وضعیت سیاست خارجی تأکید دارد. سؤال این است، جریانی که سال‌هاست بر چنین چیزی تأکید کرده، امروز چطور می‌تواند مدافع اظهارات گزارشگر ویژه سازمان ملل درباره نقش عمیق تحریم‌ها بر اقتصاد ایران باشد و بر مبنای همین هم اقدام به مطالبه‌گری سیاسی کند؟ هرچند سابقه 9‌ماهه مدیریت یکدست همین تفکر بر کشور تا اینجا به‌خوبی نشان داده که ایده جدابودن اقتصاد از سیاست خارجی چقدر واقع‌بینانه است.

اما فرض بگیریم که این جریان مسلط تا دیروز متوجه این واقعیت نبوده و سخنان خانم دوهان چشم او را بر واقعیت گشوده است. به عبارتی بیاییم بدون نگاه به گذشته و لحاظ‌کردن آن، صرفا به آینده نگاه کنیم. تأیید و تبلیغ سخنان خانم دوهان از نظر سیاسی باید تنها یک نتیجه عملی داشته باشد و آن هم افزایش انگیزه‌ها برای حصول نتیجه در مذاکرات احیای برجام و البته پس از آن اصلاح اشکالات سیاست خارجی کشور. به عبارتی اگر امروز بیاییم و عمق تأثیر مخرب تحریم بر اقتصاد ایران را مطابق گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل بپذیریم؛ اما هم‌زمان با این ادعا که می‌توانیم بدون برجام کار کنیم، مذاکرات احیای برجام را با محاسباتی غیرواقعی و احتمالا بی‌نتیجه پیش ببریم، دچار یک تناقض رفتاری بزرگ شده‌ایم. به عبارتی اگر این گزارش را درست بدانیم، نتیجه عملی آن باید تشدید تلاش‌ها و جدیت ما برای احیای برجام باشد و در مقابل اگر جدیتی برای احیای برجام نداریم، باید توضیح دهیم که تکلیف گزارش خانم دوهان از نظر ما چیست؟