تمام راه‌ها به مسکو ختم نمي‌شوند

مسيح مهاجرى در جمهورى اسلامى نوشت:

درباره سفر مذاکره‌کننده ارشد برجامي کشورمان به مسکو که با فاصله کمي بعد از پايان يافتن بي‌نتيجه اجلاس قطر انجام شد، گمانه‌زني‌ها و به دنبال آن قضاوت‌هاي گوناگوني صورت گرفت. نکته قابل تأمل اينست که وزارت امور خارجه کشورمان و خود هيأت مذاکره‌کننده برجامي در اين زمينه توضيحي نداده و همين سکوت موجب استمرار ابهامات در اين زمينه شده است.

يک گمانه‌زني که بايد آن را بسيار بدبينانه و همراه با سوء‌ظن دانست اينست که عده‌اي اين سفر را براي کسب تکليف و دريافت رهنمود دانستند. به نظر مي‌رسد اصحاب اين نوع گمانه‌زني‌ها بايد در نگاه خود به اقدامات مسئولين کشورشان تجديدنظر اساسي نمايند و عينک بشدت تيره و تاري که به چشم دارند را کنار بگذارند. جمهوري اسلامي ايران يک کشور مستقل است که در پرتو انقلاب اسلامي سياست خارجي خود را بر مبناي اصل «نه شرقي – نه غربي» بنا کرده و براساس اراده خود و به اقتضاي منافع کشور تصميم مي‌گيرد و عمل مي‌کند. در اين تصميم‌گيري‌ها ممکن است اشتباهاتي هم وجود داشته باشد ولي متهم کردن مسئولين سياست خارجي به تبعيت از خارجي‌ها قضاوتي غيرمنصفانه درباره آنان است.

گمانه ديگري که مطرح شد اين بود که مسئولان هيأت مذاکره‌کننده ايراني خواستند با اين سفر، امتيازاتي در زمينه حل مشکلات به وجود آمده در اثر تحريم شدن روسيه توسط آمريکا و اروپا به مسکو بدهند تا در مقابل، حمايت مسکو را در مذاکرات برجامي داشته باشند. اين گمانه‌زني هم با توجه به اينکه روسيه بعد از جنگ اوکراين با روسيه قبل از جنگ اوکراين، تفاوت زيادي دارد بعيد به نظر مي‌سد با واقعيت منطبق باشد. تعامل جمهوري اسلامي ايران با هر کشور ديگري براي خنثي‌سازي تحريم‌ها اقدام قابل تحسيني است. با روسيه هم اگر تعاملي براي مقابله مشترکي با تحريم‌کنندگان دو کشور صورت بگيرد، اقدام پسنديده‌ايست ولي از آنجا که روسيه در شرايط کنوني قدرت و نفوذي در سطح بين‌المللي و در مجموعه دولت‌هاي عضو برجام ندارد، براي اين مقابله مشترک نمي‌توان ما بازاي قابل اعتنائي براي موضوع برجامي ايران متصور شد.

سومين گمانه‌زني اين بود که عده‌اي گفتند و نوشتند هيأت ايراني با سفر به مسکو درصدد مشورت کردن با روس‌ها و هماهنگ نمودن موضع دو کشور ايران و روسيه در چگونگي ادامه دادن مذاکرات برجامي به منظور رسيدن به نتيجه مطلوب جمهوري اسلامي ايران است. اين گمانه‌زني را شايد بتوان تا حدودي محتمل دانست ولي اين واقعيت را بايد در کنار چنين گمانه‌اي پذيرفت که انجام اين قبيل سفرها بدون آنکه توضيحي درباره اصل سفر، محتواي مذاکرات و نتيجه‌ آنها به افکار عمومي داده شود، مي‌توانند زمينه‌ساز شايعات و قضاوت‌هاي نابجا و ناروا باشند. همه مي‌دانيم که دولت جمهوري اسلامي با فعاليت‌هاي برجامي، اعم از مذاکرات و مشورت‌ها و تعاملات، درصدد حل مشکلي است که خارج شدن آمريکا توسط دولت ترامپ از برجام به وجود آورده و مي‌خواهد تحريم‌هاي ظالمانه آمريکا عليه ايران را لغو کند. اين هدف و هر اقدامي که براي رسيدن به آن در مراحل مختلف صورت بگيرد، قابل مطرح کردن با مردم هستند و نبايد چيزي را از مردم پنهان کرد. با شفاف‌سازي و اهميت دادن به افکار عمومي، مي‌توان جلوي شايعات را گرفت و مانع تأثيرگذاري القائات و گمانه‌زني‌هاي سوء‌ظن‌برانگيز در اذهان جستجوگر مردم شد.

يک نارسائي مشهود که در عملکرد دولت‌ها و ازجمله دولت کنوني وجود دارد، ضعف در اطلاع‌رساني بموقع و دقيق در زمينه موضوعات مورد توجه مردم است. طبعاً از خلأي که به خاطر اين ضعف در جامعه پديد مي‌آيد، رسانه‌‌هاي بيگانه حداکثر بهره‌برداري را به عمل مي‌آورند و گمانه‌زني‌ها و قضاوت‌هاي مختلف نيز جاي خود را در افکار عمومي باز مي‌کنند. اين ضعف بايد برطرف شود و اطلاع‌رساني دولتي با شفافيت کامل و پرهيز از پنهان‌کاري صورت بگيرد. مردم، صاحبان اصلي کشور و انقلاب و نظام هستند و از آنها محرم‌تر به مسائل کسي نيست. اگر صادقانه، شفاف و بموقع به مردم خبررساني شود و اطلاعات لازم با دقت در اختيارشان قرار گيرد، تمام راه‌ها بر ابهام‌آفريني‌ها و شايعه‌پراکني‌ها مسدود خواهند شد.

درخصوص سفر رئيس هيأت مذاکره‌کننده برجامي کشورمان به مسکو اگر توضيح قانع‌کننده‌اي وجود دارد به اطلاع مردم برسانيد و اگر سخن روشن و قابل قبولي نداريد، بهتر است از اين قبيل سفرها پرهيز شود تا زمينه براي گمانه‌زني‌ها و قضاوت‌هاي ابهام‌آفرين فراهم نگردد و طرف روسي هم با انتشار خبر و عکس‌هاي جلسه گفتگو درصدد بهره‌ برداري سياسي و تبليغاتي به نفع خود برنيايد و نتواند چنين وانمود کند که تمام راه‌ها به مسکو ختم مي‌شوند!