سیاست‌های حجاب و رونقی که از مسلمانی می‌رود

ولی‌‌الله شجاع‌پوریان، مدیرمسئول روزنامه همدلی در سرمقاله این روزنامه نوشت:

حجاب فریضه‌ای دینی و لازم در دین اسلام و سایر ادیان ابراهیمی والهی است. خداوند در کنار بسیاری از دستورات و فرامین اخلاقی و انسانی، مؤمنان را به رعایت پوشش و حجاب دعوت کرده است، تعریف حجاب، اندازه و حدود آن و نحوه پوشش کافی در رعایت حجاب، اجباری یا اختیاری بودن آن از دیرباز محل بحث و مناقشه جدی بوده است که پرداختن به آن‌ها از حوصله این گفتار کوتاه خارج است. هرچند مقابله با بدحجابی و بی‌حجابی از ابتدای انقلاب در دستور کار مسئولان بوده، اما با استقرار دولت سیزدهم و برخلاف ژست‌های تبلیغاتی ایام انتخابات درباره تکریم همه شهروندان و استفاده ابزاری از زنان و دخترانی با پوشش‌‌هاي حداقلی در کارزارهای تبلیغاتی آقای رئیسی؛ از چند روز گذشته دولت سیزدهم برخورد سلبی و دستوری را نسبت به موضوع حجاب آغاز کرده است. نیک می‌دانیم که از ابتدای پیروزی انقلاب، نهادها و دستگاه‌های متعدد با روش‌های مختلف برنامه‌هایی را برای ارتقای سطح حجاب و مبارزه با بی‌حجابی انجام داده‌اند. تأکید بر اجبار به حجاب، الزام کارمندان دولت به پوشش خاص، ابلاغ نظارت و ایجاد متولیان موازی در موضوع حجاب برای نهادهایی همچون کمیته، بسیج، ستاد امربه‌معروف، سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه علمیه، صداوسیما، وزارت علوم، آموزش‌وپرورش، نیروی انتظامی، گشت ارشاد، حراست ادارات، گزینش ادارات و ... در چند دهه گذشته مرسوم بوده اما خروجی و نتیجه آن در فضای واقعی امروزی و میزان التزام بخش‌هایی از جامعه آن چیزی نبوده است که انتظار می‌رفت.

اکنون ساده‌ترین پرسش این است که با همه این راهکارهای سلبی و مبارزه و گشت‌ها و دستورالعمل‌ها در موضوع حجاب، پس از گذشت چهار دهه، آیا وضعیت حجاب باید آن باشد که امروزه رواج دارد؟! مگر تا به امروز کم به موضوع حجاب پرداخته‌شده یا متولیان اندکی داشته که امروز با ابلاغ رئیس بانک و مسئول هتل در انتظار تحول در این حوزه باشیم؟!

پرداختن به مبانی فقهی حجاب مقصود نگارنده نیست و وظیفه علما و فقهاست که در باب مستندات و البته نتایج حجاب اجباری مباحثه کنند، اما هر انسان عاقل و بالغی که این روزها در جامعه ایران زندگی می‌کند درمی‌یابد، تصمیمات و نگرش متولیان این موضوع تا چه اندازه با آنچه در بطن جامعه اتفاق می‌افتد، فاصله دارد و حتی تبعات نامطلوب اجتماعی و اقتصادی داشته است. از منظر جامعه‌شناختی و نه لزوماً فقهی، اگر نگوییم اکثر جامعه، بی‌تردید بخش زیادی از جامعه در موضوع حجاب حتی به‌رغم داشتن تمایلات دینی و مذهبی و رعایت تأکیدات دینی همچون نماز و روزه، رویکرد تساهل‌گرایانه‌تری را در پیش گرفته‌اند و سخت‌گیری‌هایی که باعث بدنام شدن دین و دین زدگی نسل جوان می‌شوند را نمی‌پذیرند، اگر ذهنیت متولیان غیرازاین است کافی است یک‌بار به‌صورت واقعی به بطن جامعه مراجعه کنند.

انتشار تصاویر هراسان شهروندان در خودروهای گشت ارشاد و برخوردهای نامناسب، دستورالعمل‌های سخت‌گیرانه در ادارات، الزام روسای بانک‌ها به برخورد با مشتریان بدحجاب، الزام هتل داران و مراکز گردشگری به مقابله با بدحجابی، اعلام عدم ارائه خدمات اجتماعی مانند مترو به «بدحجاب»ها، همه و همه قبلاً بارها آزموده شده‌اند، بی‌آنکه به نتیجه مطلوب منجر شود؛ خطایی است که مشخص نیست با چه انگیزه و هدفی بدون کمترین دستاوردی تکرار می‌شود! کافی است همین کسانی که در جلسات‌ علنی و غیرعلنی بر برخوردهای تحکمی تأکید می‌کنند در خلوت خود، اطرافیان درجه اول خودشان را مرور کنند تا دریابند که در میان خانواده و آشنایان درجه اول خود چند نفر مشمول بدحجابی می‌شوند؟ و در این صورت با برخوردهای خشن با این افراد موافق‌اند؟

بدیهی است این موضوع نه به معنای بی‌اعتبار کردن فریضه حجاب بلکه تأکید بر رویکردی عقلانی، منطقی و مؤثر با موضوع حجاب است، سخنان ائمه محترم جمعه در هفته اخیر و رویکردهای دستوری جدید دولت حتی در بدنه اصولگرایی جامعه نیز با واکنش‌های منفی مواجه شده چه برسد به آن دسته از شهروندانی که خود را ملزم به رعایت پوشش به میزان دلخواه حاکمیت نمی‌دانند. به‌یقین با توجه به مشاهدات و نتایجی که در سطح جامعه وجود دارد، تأکید دولت بر رویکردهای اخیر خود نتیجه‌ای جز خسران و دین زدگی و برهم زدن سلامت روانی جامعه ندارد.

شاید هیچ‌کس به‌مانند شیخ اجل سعدی شیرازی این شیوه اجبار به مسلمانی با روش‌هایی غیر جذاب و دور از عرف جامعه را به این خوبی تصویر نکرده باشد و زیان‌های آن را برنشمرده باشد: «ناخوش‌آوازی به بانگ بلند قرآن همی‌خواند. صاحبدلی بر او بگذشت. گفت: تو را مشاهره چند است؟ گفت: هیچ. گفت: پس این زحمت خود چندین چرا همی‌دهی؟ گفت: از بهر خدا می‌خوانم. گفت: از بهر خدا مخوان: گر تو قرآن بر این نمط خوانی/ببری رونق مسلمانی.»