تضعیف خبرنگار، تهدیدی برای توسعه

ولی‌اله شجاع‌پوریان، مدیرمسئول روزنامه همدلی در سرمقاله این روزنامه نوشت:

 17مرداد، سالگشت شهادت محمود صارمی که امسال مقارن بود با عاشورای حسینی، روز خبرنگار بود. به‌رسم معهود در چنین مناسبت‌هایی به چالش‌ها، سختی‌ها، مشکلات و البته اثربخشی آن پدیده، عنوان یا شغل پرداخته می‌شود. شغل خبرنگاری، حرفه‌ای نوپاست که محصول دوران مدرنیته است، گرچه در گذشته افرادی به‌عنوان کاتب، دبیر و منشی بخشی از وظایف خبرنگاری را عهده‌دار بوده‌اند، اما حرفه خبرنگاری با چارچوب‌ها و شرح وظایف فعلی محصول دنیای مدرن است. با ایجاد و توسعه مفاهیمی چون آزادی، ملت، دموکراسی، قانون، عدالت و مانند آن، خبرنگاری هم در جوامع مختلف بالیدن گرفت؛ اشخاص و شهروندانی از جنس خود مردم که به دنبال گردآوری و انتقال خبر، اطلاعات، دانایی و آگاهی بودند و تلاش می‌کنند همچون چشم جامعه نظارتی جامعه و مردم، کار رصد، تحلیل و تبیین رویدادها و پیشامدها را انجام دهند. فناوری جدید ازجمله اینترنت، وب، سايت و گسترش و قابلیت فضای مجازی و رونق شبکه‌های اجتماعی، خبرنگاران را در زمره مؤثرترین اقشار جامعه و البته سخت‌ترین مشاغل دنیا قرار داده است. میزان قتل و مرگ‌ومیر خبرنگاران در حوادث و سوانح مختلف به‌گونه‌ای است که خبرنگاری در زمره پرریسک‌ترین فعالیت‌ها تعریف می‌شود.

شوربختانه در کشور ما، رویکرد یکدست‌سازی در حاکمیت دامن‌گیر خبرنگاران نیز شده و خبرنگارانی که رویکرد انتقادی نسبت به حاکمیت و وضع موجود داشته باشند، با سختی‌های بیشتری نسبت به ساير هم‌شغلی‌های خود مواجه هستند و مخاطرات و محدودیت‌ها و محرومیت‌هاي بیشتری در کمین آن‌هاست. در کنار این رویکرد دوگانه، مشکلات معیشتی و اقتصادی و البته عدم امنیت شغلی حرفه خبرنگاری را به حرفه‌ای سخت‌تر و فرسایشی‌تر تبدیل کرده است، حال‌آنکه به تجربه اثبات‌شده است که جوامعی می‌توانند در مسیر توسعه قرار بگیرند که اراده‌ جدی برای کاهش فساد و بی‌عدالتی در جامعه را داشته و البته فضای فعالیت آزادانه و مستقل را برای خبرنگاران و رسانه‌ها فراهم کنند.

کارکرد خبرنگار مستقل در جوامع آزاد این است که نارضایتی‌ها، انتقادات و مطالبات جامعه را کانالیزه کرده و به مسئولان منتقل کنند و با تأکید بر مطالبه گری و پرسشگری، حاکمیت را در مسیر آسیب‌شناسی، بازبینی و اصلاح مداوم قرار دهند. ازاین‌رو هر رفتار و نگرشی که باعث تضعیف و تهدید خبرنگاران شود، علاوه بر آنکه با همه‌ کنوانسیون‌های دفاع از حقوق خبرنگاران و روزنامه‌نگاران تعارض دارد رفتاری ضد توسعه هم شناخته می‌شود. در روز خبرنگار نباید به‌ تجليل صوری از خبرنگاران و فعالان عرصه خبر پرداخت و باید در کنار آن مشکلات معیشتی و شغلی خبرنگاران به‌صورت جدی و کاربردی در دستور کار مسئولان ذی‌ربط قرار گیرد. در سال‌های اخیر به‌ویژه پس از شیوع بیماری کرونا خبرنگاران زیادی به دلیل تعطیلی رسانه‌ها و تشدید مشکلات اقتصادی آسیب دیدند و امکان فعالیت و ممر درآمد خويش را از دست دادند، اما از سوی نهادهای مرتبط با این حرفه اقدامی برای رفع دغدغه‌ها و معیشت خبرنگاران صورت نگرفت. بی‌گمان تخفيف و تضعیف خبرنگاران، به‌نوعی تضعیف رکن نظارتی جامعه و رکن چهارم دموکراسی قلمداد می‌شود و اگر به‌صورت جدی و واقعی به دنبال مبارزه با فساد در کشور هستیم باید به دنبال حل مشکلات خبرنگاران و امنیت و ارتقای شغلی آنان بود.

نگارنده به فراخور فعالیت در مجلس، شورای اسلامی شهر و شهرداری و روزنامه‌نگاری ارتباط حسنه و تنگاتنگی با خبرنگاران شریف داشته‌ام و قريب به‌اتفاق آنان‌ را افرادی متعهد، متخصص، دغدغه‌مند و دلسوز دیده‌ام؛ عزیزانی که به‌عنوان یک انسان دلسوز و مشاور امین مشکلات و کمبودها را منتقل می‌کنند و حضورشان نه‌تنها سودمند بلکه برای اصلاح امور لازم است. امیدوارم رویکرد بی‌اعتمادی به اصحاب رسانه و خبرنگاران جاي خود را به‌ نگاه معتمدانه و مکرمانه دهد. به امید روزی که خبرنگاران عزیز و شریف آزادانه و بدون دغدغه و واهمه‌ای به دنبال ایفای رسالت واقعی خود باشند.