خودي و غيرخودي‌ کردن سياست‌مداران هزينه‌ساز است

حسين کنعاني‌مقدم در گفت‌وگو با «آرمان‌امروز» رويکرد عدم شفافيت در اطلاع‌رساني دولتي به افکار عمومي را تحليل کرد.

اطلاع‌رساني به افکار عمومي از سوي دولت‌ها همواره يکي از شاخص‌هاي اصلي سنجش شفافيت در يک نظام سياسي محسوب مي‌شود. همچنين، «شفافيت» يکي از متغيرهاي مهمي است که در سنجش کارآمدي نظام‌هاي سياسي مورد توجه قرار مي‌گيرد. در اين ميان طي هفته‌هاي اخير موضوع شفافيت در اطلاع‌رساني دولت پيرامون مسائل مختلف به مطالبه‌اي عمومي تبديل شده است.

نوع اطلاع‌رساني دولت پيرامون مصوبات، اجراي قوانين و بسياري از امور مديريتي ديگر شهروندان را در وضعيتي از تعليق و ابهام قرار داده است. براي نمونه در موضوعاتي همانند رتبه‌بندي معلمان، حقوق بازنشستگان، وام‌هاي بانکي و ... شهروندان ايراني در چند وقت اخير وضعيتي از ابهام و سرگرداني را تجربه کرده‌اند. در چند هفته اخير نيز همزمان با قوت گرفتن احتمال احياي برجام و حصول توافق جديد ميان ايران و غرب، موضوع اطلاع‌رساني و شفاف‌سازي پيرامون مفاد پاسخ تهران به پيش‌نويس نهايي تهيه شده از سوي کشورهاي اروپايي به مساله‌اي مهم در سطح سياسي و رسانه‌اي تبديل شده است.

حتي شدت موضوع به ‌گونه‌اي بود که هفته گذشته برخي از نمايندگان مجلس نيز از بي‌خبري خود از مفاد گفت‌وگوها و پاسخ ايران به اروپا انتقاد کردند. هر چند برجام تنها نمونه‌اي از اين رويکرد عدم شفافيت در اطلاع‌رساني محسوب مي‌شود اما بايد اساسا توجه داشت که اين موضوع در چند وقت اخير بيش از پيش برجسته‌شده است. در واقع، اکنون مساله اين است که دولت تا چه اندازه مي‌تواند پنهان‌کاري در مسائل حياتي کشور را توجيه کند؟ همچنين، آيا رويه عدم شفافيت موجب نشده که مردم احساس غيرخودي بودن داشته باشند؟ با اين تفاسير، حسين کنعاني‌مقدم، فعال سياسي اصول‌گرا، موسس حزب سبز ايران و دبير سياسي جبهه ايستادگي در گفت‌وگو با «آرمان‌امروز» با گفتن اين‌که «فقط تا جايي مي‌توان پنهان‌کاري دولت را توجيه کرد» و تاکيد بر اين‌که «نگاه خودي و غيرخودي سمي مهلک است» به پرسش‌هاي مطرح‌شده پاسخ مي‌گويد:

*دولت در حالي به متن اتحاديه اروپا واکنش نشان داد که مردم و اکثريت قاطع جريان‌هاي سياسي و دولتي از محتواي آن خبري نداشتند. اين بي‌خبري را چطور تحليل مي‌کنيد؟

سياست دولت سيزدهم در بحث برجام مبتني بر اين بود تا حصول نتيجه، محتوا و نحوه مذاکره پنهان بماند که بايد گفت، تا جايي مي‌توان اين پنهان‌کاري را توجيه کرد. در واقع اگر قرار است، مجلس اين را تصويب کند و شوراي عالي امنيت ملي نظر بدهد، لازم است جزئيات فاش شود. همچنين لازم است، نخبگان هم از محتواي پيشنهاد ايران مطلع شوند و درباره درستي آن اقناع شوند. به‌نظر من حتي لازم بود، متن نگارش شده در دولت روحاني با متن فعلي مقايسه شود تا نکات مثبت و منفي هر دو متن بررسي شود تا در نهايت متني منطبق بر منافع ملي تنظيم شود. با اين توضيح که اين روند به متن پشتوانه مردمي هم مي‌داد. اکنون هم دير نشده است و دولت بايد افکار عمومي را آگاه کند تا همه بدانند براي برجام چه تدابيري انديشيده شده است.

*از من مي‌پذيريد اين پنهان‌کاري‌ها ريشه نگاه غلط «خودي» و «غيرخودي» دارد؟

متاسفانه سياست‌مداران ما درگير پديده بدِ خودي و غير‌خودي هستند و در نتيجه مردمي که نامحرم نيستند را نامحرم مي‌بينند. هر چند بر اين باور هستم بخشي از پنهان‌کاري‌ها را مي‌توان درست دانست اما زماني که نتيجه حاصل شود، هيچ توجيهي براي پنهان‌کاري پذيرفتني نيست.

*به بحث خودي و غير خودي برگرديم. موافقان فعلي برجام در دولت روحاني مخالفتي سرسخت با هر نوع مذاکره‌اي داشتند. حتي آقاي باقري کني اين‌طور گفته بودند «زماني‌ که برجام در دولت روحاني پيش مي‌رفت ما کنش‌گر سياسي بوديم و با آن مخالفت مي‌کرديم اما الان در جايگاه مسئول هستيم» اين‌گونه اظهارنظرها مردم را نااميد نمي‌کند؟

اينکه ممکن است، موافقت و مخالفت‌هاي سياست‌مداران حتي درباره مسائل مهم و استراتژيک کشور‌ مبتني بر حقيقت نباشد، واقعيتي بسيار تلخ است. يعني اگر قرار است اتفاق مثبتي صورت بگيرد، ترجيح‌شان اين است که به‌جاي رقيب، خودشان به آن دستاورد برسند؛ يعني مخالفت يا موافقت‌شان مستقيما به اين ربط دارد که خودشان بر سر کار باشند يا رقيب سياسي‌شان. اين رفتار به‌مانند سمي مهلک مي‌توانند همه چيز را به‌هم بريزد که کشور تا به امروز آسيب‌هاي جدي هم ديده است. در پاسخ به پرسش شما مي‌گويم بله، اين سياسي‌کاري‌ها و ترجيح مصالح جناحي به منافع ملي مردم را روز به‌روز نسبت به شرايطي که خواهند داشت، روز به‌روز نااميدتر خواهد کرد.

* برجام احيا شود يا نشود، کشور در موقعيتي حساس قرار خواهد گرفت. وفاق ملي با توجه به کدام سازوکارها به دست مي‌آيد تا بتوانيم برهه دشوار کنوني را با موفقيت سپري کنيم؟

اولا بايد موضوع شفاف شود که کشور چه برنامه‌هايي دارد. دولتي مي‌تواند ادعاي مردمي بودن داشته باشد که مردم را از همه امور مطلع کند. بحث مهم ديگر اين است، بحث هسته‌اي بايد به آگاهي نخبگان برسد تا بتوانند ضعف و کاستي‌ها را بسنجند و در مرحله بعد مردم را نسبت به شرايط توجيه کنند و مانع‌ها را به اطلاع عموم برسانند. دولت اگر به اين امر مهم بي‌اعتنايي کند، بي‌شک به‌تنهايي قادر به مديريت صحيح اوضاع نخواهد بود. اين روندي اشتباه است که متاسفانه دولت به اين اشتباه بر ادامه آن اصرار دارد. در واقع سياست‌مداران ما متاسفانه در طول تاريخ، خصوصا بعد از انقلاب مرتکب اشتباه‌هايي مي‌شوند که هزينه‌هاي‌شان به دوش مردم مي‌افتد. حتي حاضر نيستند پاسخ اشتباه‌هايشان را بدهند و حتي قبول هم نمي‌کنند که اشتباه کرده‌اند. اين نوع رفتار در طول تاريخ بزرگترين ضربه‌ها را به کشور و مردم زده است.

*اين روند را مي‌توان به ساختار انتخابات ربط داد؟ به‌هرحال منتخبي که با راي بيشتر مردم روي کار بيايد، به‌نوعي نماينده اکثريت جامعه محسوب مي‌شود.

نظر شما را کاملا قبول دارم. اما مشکل اصلي چيزي جز اين نيست که انتخابات ما فردي است و حزبي نيست. در انتخابات حزبي، حزب پاسخگوي عملکردها است و هيچ راهي براي فرار از پاسخگويي ندارد اما وقتي فردي با صفر روز تجربه راي مي‌گيرد و مي‌گويد، کاري به احزاب و جريان‌‌هاي سياسي ندارم، طبيعي است در صورت ناکامي و هزينه‌سازي به‌راحتي مي‌تواند نسبت به پرسش‌هاي بي‌شمار افکار عمومي جواب‌گو نباشد.

خبرهای مرتبط