سه ابر چالش سياست خارجى ایران در دهه آینده

شفقنا: يك استاد دانشگاه درباره چالش های یک دهه آینده ایران می گوید: آمریکا به هر صورت ثقل سیاست خارجی اش را به سمت آسیای شرقی و چین می فرستد اما چین بخش بزرگی از انرژی مورد نیازش را از خاورمیانه تامین می کند و آمریکا با مدیریت منطقه می تواند چین را نیز مدیریت کند. با توجه به بحران اوکراین روسیه نیز دیگر روسیه چند سال قبل نیست. روسیه نه توان اقتصادی و نه توان استراتژیک لازم را ندارد از این رو من فکر می کنم این چالش ها باقی می ماند و باید تحول عظیمی در سیاست داخلی و خارجی اتفاق بیفتد. سیاست خارجی نیز در امتداد سیاست داخلی است. اگر ایران گردش استراتژیک داشته باشد بسیاری از مسائل ایران و کشور های دیگر حل خواهد شد ولی با توجه به ساختاری که در سیاست خارجی داریم من این مساله را در کوتاه مدت پیش بینی نمی کنم.

به نظر نمی رسد برنامه هسته ای ایران در کوتاه مدت حل شود

حتی اگر برجام تصویب شود بعد از ده سال این کش و قوس را خواهیم داشت

دکتر محسن جلیلوند در پاسخ به این سوال که به عقیده شما عمده چالش های ایران در سیاست خارجی طی ده سال آینده چه خواهد بود؟ و آیا می توان از امروز راهکاری هایی برای آن ها پیش بینی کرد؟ اظهار داشت: اولین چالش به عقیده من برنامه هسته ای کشور است که به نظر نمی رسد به زودی و در کوتاه مدت حل شود و به نتیجه برسد. مذاکرات و برنامه های امروز وضعیتی موقتی است و حتی اگر برجام تصویب شود پایان آن تا 2030 نوشته شده است یعنی ما بعد از ده سال این کش و قوس را خواهیم داشت. دومین مورد مسائل منطقه ای ما است. این مسائل و چالش های ما با همسایگانمان هم ادامه پیدا خواهد کرد. مورد سوم که از همه مهمتر است مساله ما با آمریکا است. این سه ابر چالش ایران هستند و تا زمانی که در سیاست خارجی بازنگری جدی وجود نداشته باشد و بازتعریفی از منافع ملی نشود این وضعیت ادامه خواهد داشت.

کشور های خاورمیانه تضاد منافع خود را حل می کنند

اگر ایران گردش استراتژیک داشته باشد بسیاری از مسائل حل خواهد شد

وی در خصوص اینکه راهکارهای اساسی چیست؟ در خاورمیانه منافع یک سری از کشورها در تضاد با هم قرار دارند و به تبع قدرت های بین المللی مثل روسیه و چین هم در حال سرمایه گذاری هستند. این ها می تواند کشمکش هایی را بوجود بیاورد یا بازی های قدرت را به هم بزند؟ تصریح کرد: کشورهای خاورمیانه تضاد منافع خود را حل می کنند. مثلا این وضعیت را در مورد اسراییل و ترکیه و کشورهای عربی می بینیم که کشورهای عربی مشکلات خود را با هم حل کرده اند از جمله قطر و عربستان و به نظر من کشورها امروز به دلیل ارتباطات اقتصادی که با هم دارند سعی می کنند چالش های خود را کاهش دهند که وضعیت معیشتی مردم خود را بهبود دهند، از این رو می بینیم عراقی ها سعی دارند در منطقه مشارکت داشته باشند و مسائل خود را حل کنند و یا می بینیم بایدن به عربستان سفر می کند لذا در منطقه آنچنان تضاد منافع وجود ندارد. به دلیل مسائلی که ما بعد از انقلاب داشتیم دیدگاه ایران در سیاست خارجی چندان با دیدگاه عربستان همانگ در نمی آید. از این رو من مطمئنم چالش های ایران ادامه پیدا خواهد کرد. آمریکا به هر صورت ثقل سیاست خارجی اش را به سمت آسیای شرقی و چین می فرستد اما چین بخش بزرگی از انرژی مورد نیازش را از خاورمیانه تامین می کند و آمریکا با مدیریت منطقه می تواند چین را نیز مدیریت کند. با توجه به بحران اوکراین روسیه نیز دیگر روسیه چند سال قبل نیست. روسیه نه توان اقتصادی و نه توان استراتژیک لازم را ندارد از این رو من فکر می کنم این چالش ها باقی می ماند و باید تحول عظیمی در سیاست داخلی و خارجی اتفاق بیفتد. سیاست خارجی نیز در امتداد سیاست داخلی است. اگر ایران گردش استراتژیک داشته باشد بسیاری از مسائل ایران و کشور های دیگر حل خواهد شد ولی با توجه به ساختاری که در سیاست خارجی داریم من این مساله را در کوتاه مدت پیش بینی نمی

وی افزود: در سیاست چه داخلی و جه خارجی غیر ممکن نداریم. هر آن احتمال دارد اتفاقی بیفتد و عدم وقوع آن اجتناب ناپذیر است. ممکن است آمریکایی ها از سیاست خود دست بردارند. دو سال پیش فکر نمی شد ما مسائلی از این دست در خصوص امارات داشته باشیم ولی امروز می بینیم که داریم. از این رو در سیاست خارجی تنها غیر ممکن است، که غیر ممکن است. همه چیز در سیاست خارجی ممکن است و اتفاقاتی رخ خواهد داد مگر اینکه شاهد تحول بزرگی در سیاست خارجی و داخلی باشیم.

در سیاست باید منافع ملی در نظر باشد

جلیلوند درباره اینکه آیا رویه ها آنقدر محکم هستند که با تغییر افراد شاهد تغییر در رویه ها نباشیم؟ گفت: نه ثابت نخواهد بود مثلا ما در مورد عربستان بیاناتی در کلام امام(ره) داشتیم ولی بعد از امام(ره) با آل سعود رابطه برقرار کردیم و حجاج را فرستادیم یعنی هیچ محرماتی در سیاست خارجی نداریم. یا بحث شوروی و ما حتی سیاست نه شرقی و نه غربی را کمی کمرنگ کردیم و نگاه به شرق داریم. در سیاست باید منافع ملی در نظر باشد.