مسئله‌اي است ميان ايران و آمريكا

دکتر صباح زنگنه*

به جرات مي‌توان ادعا كرد كه در ميان اعضاي 1+5 موثرترين كشور ايالات متحده آمريكاست. كشورهاي زيادي تا كنون بر روند پرونده هسته‌اي ايران موثر بودند اما سايه ايالات متحده در طول 10 سال گذشته همواره بر پرونده هسته‌اي ايران سنگيني كرده است. بنابراين گفت‌و‌گوي مستقيم با آمريكا در خصوص تحولات پرونده هسته‌اي ايران مي‌تواند راه‌حل بحران 10ساله باشد.

البته نبايد از نظر دور داشت كه رژيم صهيونيستي يك عضو غير حاضر ولي موثر در پرونده هسته‌اي است چه آن كه اين رژیم منافع خود را در تقابل با ايران مي‌بيند. پرونده هسته‌ای و نقش بازیگران فعال در این عرصه از ابعاد متعددی قابل فحص و بررسی است و پربیراه نیست اگر این مناقشه سیاسی را صحنه نبرد دیپلماتیک بسیاری از قدرت‌های جهانی از جمله آمریکا ، چین، روسیه و اتحادیه اروپا نیز بدانیم.

در واقع پرونده هسته‌ای ایران تنها یک مناقشه با محوریت هسته‌ای ماندن یا نماندن ایران نیست بلکه ساحتی است که در آن قدرتهای جهانی هر کدام به نوبه خود سعی دارند تا در این مجال قدرت و مهارت دیپلماتیک خویش را به رخ دیگران بکشند و منافع حداکثری خویش را تامین کنند. اما برون‌داد پرونده هسته‌ای ایران بیش از آن‌که به متغیر‌های درونی گروه ۵+۱ وابسته باشد به نحوه تصمیم گیری و حرکت‌های طرف ایرانی مرتبط است.

اكنون ايران آماده گفت‌و‌گوي برابر با غرب است. نوبت به موثرترين كشور براي گفت‌و‌گوست. در واقع بازیگر اصلی و آغاز کننده موضوع هسته‌ای ایران، ایالات متحده آمریکا بود. چند سال پيش زمانی که سیستم اطلاعاتی این کشور با استفاده از ابزار‌های رسانه‌ای، افکار عمومی غرب را متوجه تجهیزات هسته‌ای ایران کرد، چند ماهی از حملات تروریستی به برج‌های دوقلو نمی‌گذشت.

 همان سال، جورج بوش پسر، رئیس‌جمهوری وقت ایالات متحده، ایران را در کنار کره شمالی و سوریه، محور شرارت نامید و جنجال‌سازی رسانه‌ای غربی‌ها، رسیدگی به وضعیت هسته‌ای ایران را در دستور کار شورای حکام قرار داد. سیاست راهبردی بوش در آن زمان ایجاد جبهه جهانی علیه ایران و ترتیب دادن حمله‌ای نظامی حداقل به تاسیسات هسته‌ای ایران بود. حال كه گفت‌و‌گوها به مرحله‌اي حياتي رسيده است همگان اميدوارند آمريكا اشتباهات گذشته را تكرار نكند.

 از زمان شروع دور جديد مذاکرات هسته‌ای به رياست ظريف آنچه مورد توجه قرار می‌گرفت، سیاست‌های به اصطلاح مستقل کشورهای اروپایی عضو گروه 1+5 در قبال ایران بود. از همان ابتدا شاید فرانسه ساز ناکوک با دیگران در قبال ایران داشت اما آمریکا سعی کرد این ساز ناکوک را نیز کوک کند.

 نکته قابل توجه این که طی روند مذاکرات صورت گرفته با وجود لفاظی‌های طرف مقابل، اما آمریکا سعی دارد مذاکرات را به هر نحوی به نتیجه برساند. در این میان هرچند فرانسه، آلمان یا انگلستان به بیان اظهارنظرهایی در مورد آینده مذاکرات می‌پردازند اما از نگاه کارشناسان و حتی رسانه‌ها چندان مورد توجه و اهمیت واقع نمی‌شود. به این دلیل که هم طرف ایرانی و هم اعضای 1+5 به خوبی می‌دانند که مساله هسته‌ای، مساله‌ای میان ایران و آمریکاست؛ از این رو همگان نسبت به نقش راهبری آمریکا در مذاکرات هسته‌ای اذعان دارند و بر همین اساس معتقدند حضور دیگر کشورها تنها به عنوان همراه و دنبال کننده سیاست‌های آمریکاست و هر آنچه میان ایران و آمریکا به نتیجه برسد، خواست دیگر کشورهای گروه 1+5 نیز هست.

* استاددانشگاه و تحليلگر مسائل بين‌الملل

منبع: آرمان