سازمان همکاری شانگهای؛ فرصتی برای دیپلماسی چندجانبه

سازمان همکاری شانگهای با برگزاری ۷۰ تا ۸۰ نشست سالیانه در سطوح مختلف میان سران و وزرای کشورهای عضو، یکی از بیشترین همکاری‌های درون سازمانی را داشته و همین امر فرصتی مغتنم جهت به کارگیری دیپلماسی چندجانبه برای جمهوری اسلامی ایران است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، سازمان همکاری‌های شانگهای که در بدو تاسیس با نام شانگهای ۵ شناخته می‌شد، سازمانی اوراسیایی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبهٔ امنیتی، اقتصادی و سیاسی تشکیل شده‌ است. این سازمان در سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه‌گذاری شد. اندکی بعد، ازبکستان هم به این سازمان پیوست و این سازمان رسماً به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر نام داد.

در تاریخ ۱۰ ژوئیه ۲۰۱۵ این سازمان با عضویت هند و پاکستان موافقت نمود و این دو کشور در کمتر از دو سال همه شرایط برای عضویت کامل این سازمان را اجرا کردند و عضویت این دو کشور در سازمان همکاری شانگهای در اجلاس رهبران کشورهای عضو این سازمان که طی در ژوئیه ۲۰۱۷ در آستانه، پایتخت قزاقستان، برگزار شد، به تصویب رسید.

ایران برای ۱۵ سال از عمر ۲۱ ساله سازمان همکاری شانگهای خواستار عضویت در این سازمان بود تا در نهایت در اجلاس سال گذشته در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، کشورهای عضو با آغاز روند عضویت ایران در این سازمان موافقت کردند. ایران در کنار بلاروس و بلغارستان اعضای ناظر این سازمان هستند.

تاجیکستان پیش از این و به اتهام حمایت ایران از یک حزب سیاسی در این کشور که فعالیت آن ممنوع اعلام شده، با عضویت ایران مخالفت می‌کرد.

۲۰ مرداد امسال و تنها یک هفته پس از استقرار دولت سیزدهم و در حالی که هنوز وزرای این دولت آغاز به کار نکرده بودند، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «ساعتی قبل در گفت وگو با دوست و همکارم - نیکلای پاتروشف دبیر شورای امنیت ملی روسیه - تحولات افغانستان، سوریه و خلیج فارس را بررسی کردیم. خوش‌بختانه موانع سیاسی برای عضویت ایران در پیمان شانگهای برداشته شده و با طی تشریفات فنی، عضویت ایران نهایی خواهد شد»

در روند عضویت، ایران باید اسناد تصویب شده در این سازمان شامل چهار گروه سیاسی، حقوقی، اقتصادی و علمی را در کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی برساند. از این میان ۵ سند اصلی باید تا دسامبر سال جاری میلادی تصویب و در مراحل بعدی ۱۹ و ۲۵ سند نیز به تصویب برسد. ایران تنها یک بار مجاز به تمدید این زمان‌بندی‌ها خواهد بود.

در اجلاس پیش رو در ازبکستان، سند ترتیبات اجرایی الحاق به امضای وزیر امور خارجه کشورمان خواهد رسید. ژانگ مینگ، دبیر کل سازمان همکاری شانگهای اعلام کرد که ایران ممکن است در سال ۲۰۲۳ به عضویت کامل این سازمان درآید، در صورتی که به تمام تعهداتی که بر عهده گرفته است عمل کند.

این سازمان با برگزاری ۷۰ تا ۸۰ نشست سالیانه در سطوح مختلف میان وزرای کشورهای عضو، یکی از بیشترین همکاری‌های درون سازمانی را داشته و همین امر فرصتی مغتنم برای به کارگیری دیپلماسی چندجانبه برای جمهوری اسلامی ایران است. برای نمونه احمد وحیدی ۲۸ مرداد ماه سال جاری در چهارمین نشست وزرای کشور عضو سازمان همکاری شانگهای در تاشکند، ازبکستان شرکت کرد.

از منظر اقتصادی نیز لازم به توضیح است که بزرگ تولیدکنندگان انرژی جهان و همچنین بزرگترین مصرف کنندگان انرژی در جهان در این سازمان قرار دارند. از طرفی در حدود یک چهارم از خشکی‌های جهان نیز متعلق به اعضای این سازمان می‌باشد. از لحاظ ساختار جمعیتی نیز نزدیک به ۴۰ درصد از جمعیت کل جهان را تشکیل می‌دهند. اختصاص یک سوم از رشد تولید ناخالص جهان نیز در اختیار سازمان همکاری‌های شانگهای می‌باشد. بر اساس داده‌های بانک جهانی حجم اقتصاد سازمان در سال ۲۰۱۷ از مرز ۱۵ تریلیون دلار گذر کرد و ۲۰ درصد از حجم کل ۷۴ تریلیون دلاری اقتصاد جهان را به خود اختصاص داده است. که البته این عدد پیش از عضویت پاکستان و هندوستان، حجم اقتصادی این سازمان در پایان سال ۲۰۱۵ حدود ۱۲.۷ تریلیون دلار بوده است. با توسعه رو به جلو در سازمان همکاری‌های شانگهای و درخواست‌های بسیاری از کشورها جهت عضویت در این سازمان می‌توان رشد روز افزون حجم اقتصادی آن را انتظار داشت.

خبرهای مرتبط