علت حذف ایران از شورای حکام سازمان جهانی مخابرات چیست؟

طی روزهای گذشته خبری مبنی بر حذف ایران از شورای حکام سازمان جهانی مخابرات جهان در فضای مجازی منتشر و این سوال را ایجاد کرد که ایران صندلی خود را در این شورا از دست داده است؟ اما طبق گفته رئیس مرکز همکاری‌های تخصصی و مطالعات راهبردی بین المللی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، هیچ حذفی در کار نبوده و تنها ایران در این دوره از انتخابات برنده نشده است.

به گزارش ایسنا، بهزاد احمدی - رئیس مرکز همکاری‌های تخصصی و مطالعات راهبردی بین المللی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات - در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: اتحادیه بین المللی ارتباطات راه دور (ITU) از قدیمی‌ترین سازمان‌های بین المللی تخصصی دنیاست که تاریخ تاسیس آن بسیار جلوتر از سازمان ملل بوده اما بعد از تأسیس این سازمان ذیل آن قرار گرفته است.

وی درباره هدف تأسیس این سازمان تشریح کرد: کمک به رشد و توسعه ارتباطات در جهان از جمله اهداف تشکیل این اتحادیه است. اتحادیه مذکور نهادی تخصصی است که سه زیر مجموعه اصلی مشتمل بر بخش رادیو (ITUR)، بخش استانداردسازی (ITUT) و بخش توسعه ( ITUD) دارد. در کنار این سه بخش، شورای رگولاتوری رادیو (RRB) و شورای اتحادیه (ITU Council) از دیگر نهادهایی هستند که به آی تی یو کمک می‌کنند تا حوزه ارتباطات و تا حدودی فناوری اطلاعات را راهبری کند.

احمدی ادامه داد: هر چهار سال یکبار اعضای این نهاد بین المللی در کنفرانس سران مختار (Plenipotentiary) گرد هم می‌آیند تا ضمن تعیین برنامه اقدام و خط مشی چهار سال آتی آن، مناصب اجرایی آن ازجمله دبیرکل، معاون دبیرکل، روسای بخشهای سه گانه و نیز اعضای شورای رگولاتوری رادیو را انتخاب کنند. انتخاب ۴۸ عضو شورای ITU نیز در این کنفرانس انجام می‌شود.

وی افزود: براساس دسته‌بندی منطقه‌ای اتحادیه بین المللی ارتباطات راه دور، ۱۹۳ کشور دنیا در پنج منطقه a ، b ،c ،d و e تقسیم شده‌اند و هر منطقه مجاز است، تعداد مشخصی از اعضای خود را در شورا داشته باشد لذا مبنای حضور در شورا رقابت و رای کشورها به عضو نامزد شده است و برخلاف خبر غلط و مغرضانه منتشر شده هیچگونه حذف یا اخراجی نه از شورا و نه از ITU در کار نیست.

رئیس مرکز همکاری‌های تخصصی و مطالعات راهبردی بین المللی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: ایران دو بار در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۹۵۹ و ۱۹۷۳ به شورای ITU راه یافته است. درباره تعداد نامزدی ایران در این شورا و میزان موفقیت در هر دور از نامزدی، اطلاعاتی در دست نیست. در سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا به امروز پنج بار نامزد عضویت در شورا بوده که تنها در سال های ۲۰۰۲ و ۲۰۱۸ موفق به راهیابی به شورای اتحادیه بین المللی ارتباطات راه دور شده است. در انتخابات سالهای ۲۰۰۶ و ۲۰۱۴ ایران به ترتیب در اجلاس آنتالیا با ۷۴ رای و کره جنوبی با ۷۲ رای از راه یابی به شورا بازماند. لذا همانند بسیاری از انتخابات برای نهادهای بین المللی، عدم راهیابی به شورا نیز مسبوق به سابقه است.

وی گفت: رقابتی بودن این دوره از انتخابات نیز حائز اهمیت است به شکلی که قرار بود ۱۳ کشور از بین ۱۶ کشور انتخاب شوند، درحالی که در سال ۲۰۰۲ تعداد نامزدها ۱۴ نامزد بوده که در رقابتی آسان ایران به عنوان آخرین عضو موفق به ورود به شورا شد و در انتخابات سال ۲۰۱۸، ۱۳ کرسی به ۱۳ کشور متقاضی سپرده شد. شایان ذکر است در هر دو دوره مذکور ایران به عنوان عضو سیزدهم وارد شورا شده است. این در حالی است که در این دوره ایران در رقابتی نزدیک با دیگر رقبای خود آرای ۹۱ کشور را به دست آورده و با ۳۰ رای بیشتر، بالاتر از کشور عراق در این رتبه‌بندی قرار گرفته است.

به گفته او در مقایسه با سال ۲۰۱۴ یعنی سالی که انتخابات شورا از منطقه E رقابتی بوده، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران توانسته در این دوره با وجود موانع، سختی‌ها و محدودیت‌ها، حدود ۲۰ رای بیشتر کسب کند که افزایشی قابل توجه است. باید در نظر داشت که در دوره قبلی همه آراء تنها بین ۱۳ کشور تقسیم شده بود، درحالیکه در این دوره همان تعداد آراء بین ۱۶ کشور تقسیم شده و این خود بر تعداد آرای کشورها برای راه یابی به شورا تاثیر گذاشته است؛ به نحوی که چین با ۱۳۱ رای یعنی ۱۵ رای کمتر از آرای ایران در دوره ۲۰۱۸ وارد شورا شده است؛ بنابراین برخلاف آنچه ادعا شده این کاهش تعداد آراء به دلیل افزایش کشورهای نامزد بوده نه به دلیل کاهش محبوبیت ایران و توان فنی و حقوقی آن در بین اعضای ITU.

احمدی تأکید کرد: به گواه کارشناسان مختلف بین المللی حاضر در این کنفرانس، هیچ دوره ای از انتخابات ITU به اندازه این دوره سیاسی نبوده و نتیجه انتخابات نه بر اساس عملکرد حرفه ای و تخصصی کشورها در حوزه ارتباطات که ایران در آن به گواه جامعه بین المللی یکی از سرامدان به حساب می آید، بلکه بر اساس دسته بندی‌های سیاسی و بخصوص تقابل بین آمریکا و متحدانش در منطقه و جهان از یک سو و چین و روسیه از سوی دیگر مشخص شده است.

وی ادامه داد: افزایش پنج واحدی حق عضویت آمریکا در ITU و رسیدن به سطح ۳۵ واحد و تغییرات ساختاری در وزارت امورخارجه این کشور برای حضور جدی و پررنگ در سازمانهای تخصصی بین المللی ارتباطات و فناوری اطلاعات نظیر ITU و هماهنگی‌های بسیار قبل از اجلاس نظیر برگزاری جلسه بین اعضای اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب در حوزه ارتباطات در ریاض شواهد خوبی بر این مدعا هستند. بر این اساس چین به عنوان آخرین کشور یعنی کشور ۱۳ از منطقه E وارد شورا می شود، در انتخابات شورای رگولاتوری نیز آخرین عضو است، روسیه از راه یابی به شورا برای اولین بار در تاریخ ITU باز میماند و نامزدهای آن برای دبیرکلی و شورای رگولاتوری رای نمی آورند.

او تصریح کرد: با وجود این صحنه آرایی آمریکایی‌ها، عملکرد حرفه‌ای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران باعث شد تا این کشور به مراتب عملکردی بهتر از روسیه و نزدیک به آرای چین داشته باشد و حمایت بسیاری از کشورهای دنیا بخصوص در آفریقا، آسیا و برخی از کشورهای آمریکای لاتین را جلب کند. علاوه بر این کمپین انتخاباتی ایران در این دوره فرصت بسیار خوبی بود تا دنیا از یک سو با توانمندیهای بالای کشورمان در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستاوردهای آن به رغم تحریم‌های ظالمانه آشنا شود و از سوی دیگر به ظرفیت بالای اجماع ساز آن در سطح منطقه ای و بین المللی پی ببرد.

رئیس مرکز همکاری‌های تخصصی و مطالعات راهبردی بین المللی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه سخنانش افزود: هرچند حضور در این شورا می توانست نه تنها برای ایران بلکه برای تمام کشورهای درحال توسعه مغتنم باشد اما ایران همچنان عضو فعال و موثر اتحادیه است و از طریق مکانیسم‌های مختلف آن در فرآیند صدور قطعنامه‌ها و تصمیمات مهم اتحادیه تاثیرگذار خواهد بود.

رئیس مرکز همکاری‌های تخصصی و مطالعات راهبردی بین المللی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تأکید کرد: در طول سال‌های عضویت در ITU و نیز عضویت در شورای آن، متخصصان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از گذشته تا به امروز خدمات شایانی را به جامعه بین المللی ارائه کرده و نقشی بسزا در تحقق اهداف این اتحادیه و تامین منافع ملی ایران داشته‌اند؛ بنابراین ایران هرچند عضو شورای ITU نیست اما عضو فعال و موثر این سازمان بین المللی است؛ به عبارتی از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون مجموعه این وزارتخانه و کارشناسان آن به عنوان یک مجموعه متخصص و حرفه‌ای شناخته می‌شوند و ایران در ITU اعتبار و احترام ویژه‌ای دارد و مناصب بسیاری را در این اتحادیه در اختیار داشته و دارد و از نظر محتوایی هم حضور پررنگی داشته و خواهد داشت.

به گفته احمدی بنابر اذعان دبیرکل فعلی و دبیرکل منتخب آتی، ایران یکی از اعضای موثر این حوزه به شمار می‌آید، و به نقش اجماع ساز، فنی و تاثیرگذارش در ITU همچنان ادامه خواهد داد؛ بنابراین حضور و عدم حضور ایران در این شورا هیچ تاثیری در جایگاه و نقش آن در این اتحادیه نخواهد داشت.