پایان عادل فردوسی‌پور و تلویزیون؟

سجاد فیروزی در روزنامه شرق نوشت: عادل فردوسی‌پور، مجری محبوب و سابق برنامه ۹۰ از جمله چهره‌هایی است که هنوز هم تک‌تک حرکاتش مورد توجه و تفسیر قرار می‌گیرد. او با وجود سال‌ها کارکردن در رسانه ملی، تغییر رویه نداده و در اتفاقات مهم همیشه جانب مردم را گرفته است. با وجود موفقیت‌های بی‌شماری که در عرصه رسانه، مجری‌گری و البته تلویزیون به دست آورده، صداوسیما چند سالی می‌شود که موفق‌ترین برنامه دو دهه گذشته‌اش یعنی ۹۰ را با یک برنامه تقریبا بی‌مخاطب جایگزین و عادل فردوسی‌پور را از شبکه سه جدا کرده است. در کنار این موضوع، شایعات مربوط به ممنوع‌التصویری او هم به گوش می‌رسد؛ طوری‌که نه‌تنها شبکه‌های سیما بلکه هیچ‌کدام از شبکه‌های خانگی اینترنتی هم نمی‌توانند به‌صورت زنده برنامه‌ای با مجری‌گری عادل فردوسی‌پور بسازند.

فارغ از ماهیت رسانه‌ای عادل فردوسی‌پور، او مدرس و استاد دانشگاه صنعتی شریف است. جایی که اتفاقا با بیان نظرات مهمش درباره عدم مهاجرت از ایران، سال‌هاست نقشی کلیدی ایفا کرده است؛ عادل برخلاف تعداد معدودی از استادان که برای بیان نظراتشان چرتکه می‌اندازند، با وجود آنکه فعالیتی در فضای مجازی ندارد یا هیچ صفحه رسمی در دسترسش نیست، واهمه‌ای از بیان نقطه نظراتش ندارد. دست‌کم درمورد اتفاقاتی که به‌تازگی در دانشگاه شریف رخ داده، او صراحتا جانب دانشجویان را گرفته است.

تقریبا دهه اول مهر بود که با ورود لباس شخصی‌ها به دانشگاه شریف، جو این دانشگاه به هم ریخت و صحنه‌های بعضا دلخراشی از برخورد با دانشجویان مخابره شد. همان زمان عادل فردوسی‌پور با صدور بیانیه‌ای تندوتیز از دانشجویان شریف حمایت کرد و نوشت: «تصاویر تلخ و تکان‌دهنده شب گذشته دانشگاه شریف، خشونت‌ها و ارعاب ناروا نسبت به دانشجویان فراموش‌نشدنی است. در ۲۳ سال دوران تدریس خود، مشوق دانشجویان بودم تا برای ساختن فردایی بهتر در ایران بمانند. با چه نگاه و متر و معیاری با فرزندان شریفی که باعث رشد و ترقی و سربلندی ایران عزیزمان بوده‌اند، چنین بی‌رحمانه رفتار می‌کنید و دیگر چگونه می‌توان از آن‌ها انتظار داشت تا بازهم بمانند و بسازند؟ بی‌تردید تشکیل کلاس بدون حضور همه دانشجویان و در شرایط فعلی بی‌معناست. امیدوارم هرچه سریع‌تر دانشجویان بازداشت‌شده آزاد شوند و با رعایت حق آزادی بیان و اندیشه در فضایی امن و آزاد و به دور از خشونت، شرایط تشکیل کلاس‌ها فراهم شود».

حرف‌زدن تنها کاری نبود که عادل برای دانشجویان این دانشگاه انجام داد. او همین روز گذشته کف زمین دانشگاه در کنار بقیه دانشجویان نشست و ناهارش را با آن‌ها خورد. این اتفاق هم از آن دست اتفاقاتی است که اخیرا رخ داده و سروصدای زیادی به پا کرده؛ ماجرا مربوط به ظهر روز یکم آبان و درگیری بین دانشجویان بسیجی و برخی دانشجویان دانشگاه شریف بود که خواهان حضور مختلط در سالن غذاخوری البرز دانشگاه بودند. خبر این درگیری چنان مورد توجه قرار گرفت که فردایش هیئت‌رئیسه دانشگاه شریف در بیانیه‌ای از تعطیلی سلف دانشگاه خبر داد. در بخشی از این بیانیه آمده بود: «با توجه به صدمات وارده به سالن غذاخوری البرز امکان صرف غذا در داخل سالن وجود ندارد و تا زمان انجام و پایان تعمیرات و اطمینان از فراهم‌شدن فضای آرامش، غذا به‌صورت بسته‌بندی‌شده در ضلع جنوبی سلف تحویل دانشجویان خواهد شد». دانشجویان، ولی از اقدام اولیه خود عقب‌نشینی نکردند و با انداختن سفره در حیاط دانشگاه، غذا را در کنار یکدیگر خوردند. انتشار تصاویر عادل فردوسی‌پور کنار آن‌ها بازتاب زیادی داشت و بار دیگر وجهه خاص عادل را نمایان کرد.

تردیدی در این نیست که عادل همواره تلاش کرده و می‌کند که جانب مردم باشد؛ ولی مسئله اینجاست که او علاقه خاصی به برنامه ۹۰ دارد و با وجود برچیده‌شدن این برنامه به دلیل بدسلیقگی مسئولان شبکه سه، همچنان امیدوار است فضایی فراهم شود تا بتواند دوباره برنامه‌ای را که خودش می‌گوید مانند یک کودک آن را بزرگ کرده و از آب و گل درآورده، اجرا کند. در‌این‌بین نقل‌قول‌هایی هم از عادل منتشر شده که خودش را فرزند رسانه ملی دانسته و علاقه‌اش را نشان داده است.

با وجود چنین مباحثی به نظر می‌رسد با توجه به اتفاقات و اظهارنظرات اخیر، راه دوباره رسیدن عادل به تلویزیون که مشخصا منظور شبکه سه و برنامه ۹۰ است، دورتر از هر زمان دیگری شده است. فردوسی‌پور این روز‌ها همچنان به همکاری‌اش با شبکه ورزش به‌عنوان تهیه‌کننده فوتبال ۱۲۰ ادامه می‌دهد؛ ولی کماکان تصویری از او یا گزارش فوتبالی از این چهره خاطره‌انگیز پخش نمی‌شود. پیش‌تر هم که علی فروغی، مدیر شبکه سه سیما، دلیل همکاری‌نکردن با عادل فردوسی‌پور را «بر مدار نماندن» این مجری توصیف کرده بود تا مشخص شود عادل برخلاف دیگر مجریان تلویزیون حاضر به پذیرش هر امر و فرمانی نخواهد بود؛ ولی این رویه با معرفی پیمان جبلی به‌عنوان رئیس جدید صداوسیما در آستانه تغییر قرار گرفت. او به‌وضوح از امکان بازگشت عادل فردوسی‌پور به تلویزیون حرف زده و ابراز علاقه کرده بود که عادل دوباره به قاب سیما برگردد.

گذر زمان، ولی همان حرف‌ها را هم در حد شعار باقی گذاشت تا اینکه لابه‌لای صحبت‌های اخیر جبلی مشخص شده که فرصتی برای بازگشت عادل فردوسی‌پور به تلویزیون باقی نمانده است. رئیس صداوسیما اخیرا و به بهانه ویدئویی که مهران مدیری منتشر کرده و احتمال همکاری و پخش برنامه «دورهمی» گفته است: «کارکردن در رسانه ملی خدمت به جامعه است، کسی که بتواند این کار را در قالب خدمت به رسانه ملی انجام دهد، باید افتخار کند؛ همان‌طور که کار‌کردن در رسانه ملی برای من و همکارانم افتخار است، کسی که بخواهد از این امکان و فرصت استفاده کند، قدمش روی چشم، قبلا هم گفتم که از تمام ظرفیت و استعدادی که قدر این فرصت را بداند با تمام وجود استفاده می‌کنیم؛ اما اگر نخواهد از این فرصت استفاده کند یا قدرش را نداند، استعداد در جامعه زیاد است و طبیعت رسانه هم ایجاب می‌کند که استعداد‌ها دائما شناسایی شوند و به نیرو‌های تازه‌نفس میدان داده شود تا ما محدود در یک مرحله نشویم».

این همان بخشی است که قبلا درباره‌اش صحبت شد. عادل فردوسی‌پور تا قبل از ورود علی فروغی مشکلی با تلویزیون نداشت و همان‌طور‌که عنوان شد، خودش را فرزند رسانه ملی می‌دانست. با‌این‌حال، بخش دوم صحبت‌های جبلی است که بازگشت عادل به قاب تصویر تلویزیون را بیشتر از همیشه در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد. «کسی که در رسانه ملی شناخته‌شده و شهرت پیدا کرده است و این شهرت به رسانه ملی ربط دارد، باید موضع او به طور عادلانه و منصفانه با رسانه ملی هماهنگ باشد، اگر آن قاعده را رعایت نکند، سازمان هم وظیفه خود می‌داند که رفتار مناسب را داشته باشد، در دنیا هم افراد مشهوری که موضع‌گیری می‌کنند که با سیاست‌های آن رسانه هم‌خوانی ندارد، با آن‌ها هیچ تعارفی نداشتند، ما هم با تمام طرف قراردادهای‌مان این نکته را بیان می‌کنیم که اگر به شهرت رسیدید باید یادتان باشد که نماینده رسانه ملی هستید و موظفید که درمورد موضع‌ها تابع نظرات صداوسیما باشید؛ در غیر‌این‌صورت از صداوسیما جدا خواهید شد».

همین صحبت‌ها به‌وضوح تداعی‌کننده اظهارنظراتی است که علی فروغی پیش‌تر درباره عادل فردوسی‌پور بیان کرده و دلیل قطع همکاری با او را خروج از مدار توصیف کرده بود. جبلی هم برخلاف شعار‌های اولیه‌اش حالا همان حرف‌ها را با صراحت بیشتری تکرار کرده است. حال از آنجا که عادل فردوسی‌پور نشان داده برای خودش قاعده و ساختار مشخصی دارد، از طرفی محبوبیت ویژه‌ای هم بین مردم دارد، تضاد مشخصی شکل می‌گیرد. تضادی که به نظر می‌رسد یک دوراهی مشخص دارد: اینکه عادل یا باید بر مدار صداوسیما کار کند یا اینکه بی‌خیال وصال دوباره شود. این روز‌ها رفتار عادل فردوسی‌پور، پاسخ این ابهام را تا حدودی داده است.