گاز خطرناک بر فراز تهران؛ چرا متان خطرناک تر از دی اکسید کربن است؟!

نواندیش: به تازگی ناسا گزارشی مبنی بر تشکیل ابر پنج کیلومتری گاز متان بر فراز آرادکوه در جنوب تهران منتشر کرد، موضوعی که پیام جوهرچی، معاون دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌ زیست هم در مورد آن توضیح داد که مراکز دفن قدیمی به‌طور قطع قابلیت دفع گاز متان را دارند و نمی‌توان این موضوع را حاشا کرد.

به گزارش آریا سعادتمند از سرویس بین الملل نواندیش، این البته مساله ای نیست که تنها مختص به ایران باشد بلکه یک چالش جهانی است، امروز انتشار متان ناشی از فعالیت های انسانی به یک تهدید بزرگ برای کره زمین تبدیل شده و ناسا هر روز میزان انتشار بیشتری از این گاز خطرناک در جهان را رصد می کند.

در همین رابطه رویترز در مورد خطرات این گاز نوشت: انتشار گاز متان به عنوان یک تهدید بزرگ برای آب و هوای جهانی بروز کرده است و دانشمندان و سیاست گذاران خواستار اقدامات فوری برای محدود کردن انتشار این گاز خطرناک هستند.

در اجلاس سال گذشته آب و هوایی سازمان ملل در گلاسکوی اسکاتلند، بیش از 100 کشور متعهد شدند تا سال 2030 میزان انتشار گاز متان خود را به میزان 30 درصد کاهش دهند.

همزمان اما با وجود این تعهد دانشمندان با استفاده از ابزار ماهواره‌ای در حال کشف منابع جدیدی از انتشار متان، از جمله نشت این گاز از چاه‌های نفت و خطوط لوله گاز طبیعی هستند.

حدود 60 درصد متان موجود در اتمسفر از منابع صنعتی، از جمله خطوط لوله نفت و گاز و سایت‌های حفاری و همچنین زمین‌های زراعی و محل‌های دفن زباله ایجاد می‌شود.

امروز تحقیقات به طور فزاینده‌ای نشان می‌دهد که کاهش انتشار متان برای کاهش گرمایش سیاره‌ زمین تا 2 درجه سانتی‌گراد از زمان‌های پیش از صنعتی شدن امری حیاتی است.

موضوعی اضطراری

با وجود آنکه متان تنها یک دهه در اتمسفر باقی مانده و سپس تجزیه می‌شود و در مقابل دی اکسید کربن برای قرن‌ها باقی می‌ماند، اما اکنون دانشمندان می‌دانند که این گاز در کوتاه‌مدت بسیار قوی‌تر از دی‌اکسید کربن به‌عنوان یک گاز گلخانه‌ای است. در یک دهه گذشته تاثیر متان دست کم گرفته ‌شده است.

دانشمندان به طور معمول اثرات گرم شدن زمین تحت تاثیر متان و دی اکسید کربن را در طول یک قرن مقایسه کرده و به این نتیجه دست یافته‌اند که در این بازه زمانی تاثیر متان 28 برابر بدتر از دی اکسید کربن بوده است. طبق تحقیقات اخیر در طی یک بازه زمانی 20 ساله نیز تاثیر متان 80 برابر بدتر برآورد شده است.

این تحقیقات مهم هستند زیرا جهان در مسیر فراتر رفتن از هدف توافقنامه پاریس در سال 2015 برای محدود کردن گرمایش به کمتر از 2 درجه در عرض چند دهه است.

مایک برنرز لی، کارشناس و نویسنده ردپای کربن، می‌گوید: اگر فکر می‌کردم 100 سال برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی فرصت داریم، خیلی با مساله راحت‌تر کنار می‌آمدم. اگر موضوع تأثیرات تغییرات آب و هوایی را دنبال می‌کنید، باید بگویم که ما در سال 2050 با بدترین تاثیرات این تغییرات مواجه خواهیم شد ... در آن زمان شما در مورد انتشار گاز متان فریاد خواهید زد.

تأثیر متان بر تغییرات اقلیمی از قبل هم نگران‌کننده‌تر شده، زیرا جهان امروز از آنچه قبلاً تصور می‌شد به نقطه بحران ناشی از گرمایش زمین نزدیک‌تر است.

مطالعه‌ای در ماه سپتامبر نشان داد که برخی از رویدادها مانند فروپاشی صفحه یخی گرینلند یا ذوب شدن یخ‌های دائمی قطب شمال که می‌توانند ناشی از تاثیرات این تغییرات اقلیمی منفی باشند، سرعت گرفته‌اند.
سه پنجم از انتشار متان برآورد شده در جهان ناشی از فعالیت‌های انسانی است و باقی آن هم ناشی از منابع طبیعی مانند باتلاق‌ها هستند.

داده‌های ائتلاف آب و هوا و هوای پاک نشان می‌دهد که انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های انسان خود به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود، به عنوان مثال دو سوم آن از دامداری و سوخت‌های فسیلی است و مابقی ناشی از ضایعات تجزیه شده و همچنین کشت برنج است.

با وجود آگاهی از خطرات این گاز اما دانشمندانی که در دهه گذشته سعی در کنترل انتشار آن داشته‌اند، شاهد شوک‌های زیادی بوده‌اند.

رابرت جکسون که یکی از نویسندگان مطالعه فوریه در مورد اثرات گرم شدن متان بود، گفت: به هر کجا که نگاه کردیم، مشخص شد که انتشار متان بیشتر از آنچه پیش‌تر گفته شده است، بود. این موضوع در مورد میادین نفت و گاز، محل های دفن زباله و خوراک دام صادق است.

دانشمندان می‌توانند به طور دقیق سطح متان را در اتمسفر اندازه گیری کنند، اما درک اینکه این میزان متان از کجا می‌آید برای سیاست گذارانی که به دنبال اعمال مقرراتی به منظور کاهش سطح گازهای گلخانه‌ای هستند، امری مهم است.

شرکت‌ها و کشورهای تولیدکننده نفت به شدت برای گاز طبیعی به عنوان پلی برای حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر لابی می‌کنند، جهان نیز امروز برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی، انتقال به سمت انرژی پاک را در دستور کار دارد. استدلال آنها نیز این است که سوزاندن گاز طبیعی نیمی از کربن در هر کیلووات نسبت به زغال سنگ منتشر می‌کند.

با این حال یکی از عوامل نشت متان مربوط به صنعت گاز از جمله پدهای حفاری، خطوط لوله، کمپرسورها و سایر زیرساخت‌های این صنعت است، با این شرایط این دستاوردها در زمینه حرکت به سمت انرژی پاک می‌تواند به سرعت محو شود.

پس از یکسری بررسی‌ها نشان داده شد که نشتی در صنعت نفت و گاز یک مشکل بزرگ است، اکنون دولت‌های جهانی از جمله ایالات متحده آمریکا، الزاماتی را برای شناسایی و تعمیر نشتی‌ها در صنعت نفت و گاز ارائه می‌کنند.