٢ بار از روسيه بازى خورديم

همدلی: حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره وضعیت سیاست خارجی ایران و اقدامات دولت با خبرنگار سیاسی روزنامه همدلی مصاحبه کرده است. فلاحت‌پیشه معتقد است که بیشتر مقامات دولت کنونی شعارزده عمل می‌کنند.

فلاحت‌پیشه ابتدا در تشریح وضعیت ایران می‌گوید: «ما شاهد این هستیم که آمریکا توانسته اروپا را تا حد زیادی در سیاست فشار حداکثری بر ایران با خود همراه کند. من این اتفاق را تا حد زیادی ناشی از اشتباهات سیاسی ایرانی‌ها می‌دانم. بزرگ‌ترین اشتباه ما که باعث به وجود آمدن چنین وضعی شد در واقع بازی خوردن ما از روس‌ها بود. در مسئله برجام بی‌توجهی مهم صورت گرفت و برجام قبل و هنگام بحران اوکراین در فرصتی که به وجود آمده بود، احیا نشد و این فرصت از دست رفت. مسئولان بیشتر بر شعار دادن‌های بدون نتیجه روشن تمرکز کردند. اتفاقی که منافع ملی را پایمال کرد. در واقع ما از روس‌ها در مسئله برجام بازی خوردیم و نتوانستیم برجام را احیا کنیم.»

فلاحت‌پیشه می‌افزاید: «دومین بازی که ما از روس‌ها خوردیم در جنگ اوکراین بود. در این جنگ به صورت بزرگ‌نمایی شده از اشتباه طرف ایرانی سوء‌استفاده شد و روس‌ها ایران را در جنگ اوکراین شریک جرم خود کردند. ما شاهد هستیم که یکی از بزرگ‌ترین و بالاترین تنوع تسلیحاتی در جنگ اوکراین وجود دارد. این اتفاق در طول تاریخ کم‌سابقه است. با وجود این تنوع تسلیحاتی گسترده در اوکراین ولی دیدیم که فقط موضوع پهپادها مطرح شد و ادعا شده که از ایران آمده‌اند. در عین حال روس‌ها از این پهپادها در کثیف‌ترین عملیات‌ها استفاده کردند. مثلا از این پهپادها در حمله به زیرساخت‌های اوکراین و مناطق شهری که انعکاس منفی زیادی در افکار عمومی جهان داشت؛ استفاده شد.»

این نماینده سابق مجلس می‌افزاید: «با وجود سوءاستفاده روس‌ها، متأسفانه ایران هم نتوانست در افکار عمومی جهان ثابت کند که این پهپادها برای ایرانیان نیست و این بازی در نهایت به نفع روس‌ها تمام شد. در چنین شرایطی می‌بینیم که آمریکایی‌ها خیلی تلاش کردند که ترس از ایران را گسترش دهند و اروپایی‌ها را هم با این موضوع موافق و همراه کنند. قبلا این ترس فقط سه ضلع عربی، صهیونیستی و آمریکایی داشت ولی حالا اروپایی‌ها هم به آن ملحق شده اند. در واقع آمریکا مسئله جنگ اوکراین موفق به این کار شدند.»

فلاحت‌پیشه در ادامه تأکید کرد که در ایران همچنان هستند افرادی که بی‌توجه به این دام پهن شده در مسیر خواست دشمنان حرکت می‌کنند. او در این باره توضیح می‌دهد: «همین امروز مصاحبه‌ای از شخصی از ایران منتشر می‌شود که در آن می‌گوید اگر سپاه در فهرست سیاه تروریستی اتحادیه اروپا قرار بگیرد پهپادهای ایرانی اروپا را تهدید می‌کنند. این سخنان دقیقا در راستای همان هدف ترساندن اروپا و نزدک کردن آن به استراتژی آمریکا است.»

این کارشناس سیاسی در ادامه به مقایسه وضعیت ایران و روسیه می‌پردازد و می‌گوید: «این اقدام اخیر پارلمان اروپا در حالی رخ داده که هنوز آمریکایی‌ها در برابر گروه واگنر روسیه دست به اقدامات تند نزده‌اند و هنوز آمریکا برای قرار دادن گروه واگنر تحت هدایت روسیه در لیست گروه‌های جنایی تحت تعقیب بین‌المللی مقاومت می‌کند. گروه واگنر یک گروه روسی است که از زمانی که پوتین سعی در گسترش نفوذ خود در جهان را داشت نقش پیشرو داشته است. این گروه جرایم غیرانسانی از جمله قتل و تجاوز در مناطق مختلف مرتک شده و دولت روسیه سعی می‌کرد که این را یک گروه غیردولتی نشان دهد. حالا این گروه با داشتن یک سابقه سیاه هنوز در لیست سیاه تروریستی قرار نگرفته است. تازه در آمریکا این بحث مطرح شده که این گروه تحت عنوان گروه‌های جنایی تحت تعقیب بین‌المللی قرار گیرد. ولی در عین حال این دام را برای سپاه ایران چیده‌اند که آن را وارد لیست کنوانسیون «سی.اف.تی» کنند و بالاترین سطح هشدار جهانی را درباره آن صادر کنند در حالی که گروه واگنر با آن سوابق سیاه هنوز در سطح پایین‌تر هم هشدار دریافت نکرده است. حالا من می‌پرسم کسانی که کشور را به این سمت رسانده‌اند آیا می‌دانند در این شرایط سطح هشداری که برای سپاه پاسداران داده می‌شود بالاتر از سطح هشدار برای گروه‌های وابسته به روسیه‌ای است که جنگ اوکراین را راه انداخته و آن را به پیش می‌برد؟ »

فلاحت‌پیشه می‌افزاید: «این‌ها نشان می‌دهد که ایرانی‌ها بازی خوردند و منافع ملی را به خطر انداختند. ما بارها هشدار دادیم که منافع ایران را از این جنگ اوکراین دور کنیم ولی ما دیدیم که مقامات ایرانی در کرملین حاضر شدند و به جای این که در راستای منافع ایران رفتار کنند بیشتر سعی کردند که حافظ منافع دیگران باشند.»

رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که چه باید کرد، می‌گوید: «من اعتقادم بر این است که در فاصله این نظر اعلام شده از سوی پارلمان اروپا تا شورای اروپا، احتمالا اروپایی‌ها چراغ سبزهای دیلپماتیک نشان می‌دهند. در واقع ما می‌بینیم که آن‌ها هم به سیاست چماق و هویج امریکایی‌ها پیوسته‌اند. به خاطر داشته باشیم که پارلمان اروپا نماینده افکار عمومی اروپاست و افکار عمومی اروپا از ادعا درباره پهبادهای ایرانی ترسیده است و نتیجه آن شده این رأیی که الان مشاهده می‌کنیم. منتها این رأی نمادین است مگر این که شورای اروپا آن را تکرار کند. شورای اروپا در واقع نماینده دولت‌های اروپاست و اگر این تصمیم در آن جا نیز تأیید شود به عنوان یک سیاست‌گذاری کلی تصویب شده است. به طور معمول وقتی سیاست‌های اروپا درباره مطرح می‌شود در جنوب اروپا تعدیل شده‌تر است ولی در برخی کشورهای شمالی به صورت تندتر انجام می‌شود.»

فلاحت‌پیشه می‌افزاید: «به نظرم در این فاصله اروپایی‌ها هم سعی می‌کنند که ایران را بترسانند و هم ایران را دعوت به مذاکره کنند. من پیشنهادم این است که ما باید سه اقدام انجام دهیم که دو اقدام با محوریت مسائل داخلی و یک اقدام با محوریت سیاست خارجی است.»

او درباره اقدامات داخلی مورد نظر خود توضیح می دهد: «یک اقدام مهم این است که ما به اختلافات داخلی پایان دهیم و به یک نوع اجماع در داخل و به یک سازو کار برای حل اختلافات برسیم. دومین اقدام ایجاد نوعی ثبات اقتصادی و پایان دادن به این بی‌ثباتی است. به نظر من عامل اصلی این بی‌ثباتی اقتصادی دولت است که آن را برای درآمدزایی خود ایجاد کرده است. دولت درواقع از تورم و مالیات برای خود درآمد کسب می کند.»

فلاحت‌پیشه درباره اقدام ضروری ایران در حوزه سیاست خارجی تأکید می کند: «یک اقدام مهم در خارج این است که سیاست خارجی ایران به سمت تنش‌زدایی پیش برود. مشاوران و رسانه‌هایی که در سیاست خارجی فعال هستند متأسفانه آثار منفی حتی بیشتری از وزیر خارجه در این حوزه دارند. ما باید تمرکز خود را بر تنش‌زدایی قرار دهیم. اگر این سه کار صورت بگیرد ایران از موضع تقویت شده می‌تواند مشکلات خود راحل کند.»

این نماینده سابق در پاسخ به این سوال که آیا دولت کنونی توانایی انجام این سه اقدام را دارد یا نه توضیح می‌دهد: «من معتقد هستم که ما با دولت سخنرانی و شعار مواجه هستیم. یک سری افرادی که در حوزه‌های اقتصادی و سیاست خارجی در دولت کنونی و حتی در مجلس بیشترین نقش را دارند، بیشتر شعار زده هستند. این افراد ادعاهای کلانی را در حوزه های مختلف اجتماعی و اقتصادی مطرح می‌کنند که نشان دهنده ضعف است. آنان گاهی ادعاهای کلانی همچون مدیریت جهانی را مطرح می‌کنند. چنین ادعاهایی با افزایش دشمنی هم مواجه بوده است. دولت کنونی ظرفیت کارشناسی و کاردانی لازم برای عمل به این راهبردها را ندارد و این مهم‌ترین ضعفی است که وجود دارد مگر اینکه دولت دست به اصلاحات جدی بزند و از افراد واقع‌گرا استفاده کند. به نظر من کشور به اندازه کافی توان دارد. این ادعاهای توخالی نه تنها کمکی به منافع ملی نمی‌کند، بلکه برای کشور هزینه ایجاد می‌کند.»