کمال قلیچدار اوغلو، رقیب اصلی اردوغان؛ گاندی ترکیه یا مهاجری از ایران؟

 با نزدیک شدن به انتخابات در ترکیه، رقبای انتخاباتی هر چه بیشتر به ویترین انتخابات می آیند و در کانون توجهات قرار می گیرند.

به گزارش عصر ترکیه، از ششم ماه مارس که شش حزب اصلی مخالفت دولت اردوغان رئیس جمهور این کشور ائتلاف خود را برای اعلام نامزدی کمال قلیچدار اوغلو اعلام کردند، رهبر حزب جمهوریت خلق ترکیه – یا جمهوری خواه خلق: CHP – بیشتر از هر زمانی در کانون توجهات قرار گرفت. (قلیچدار را در فارسی کلیچدار هم نوشته اند).

قلیچدار اوغلو از سال 2003 به عنوان نماینده وارد مجلس این کشور شد و در همان انتخابات بود که حزب عدالت و توسعه ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان رئیس جمهور کنونی ترکیه پیروز شد و دو دهه حضور او در راس قدرت در ترکیه کلید خورد.

در این دو دهه احزاب مخالف بارها تلاش کردند تا او را از قدرت کنار بزنند اما موفق نشدند. اما به نظر می رسد این بار شرایط متفاوت تر از گذشته است.

علاوه بر بحران اقتصادی و سقوط شدید ارزش لیر ترکیه در چند سال گذشته ، زمین لرزه ویرانگر اخیر که دهها هزار کشته و میلیونها آواره داشته و دهها میلیارد دلار به اقتصاد ترکیه لطمه زده است، شرایط را برای دولت اردوغان سخت تر و مخالفت ها را با او افزایش داده و در نتیجه کفه ترازوی انتخابات را به نفع مخالفانش به ویژه قلیچدار اوغلو سنگین تر کرده است.

البته حضور قلیچدار اوغلو در سیاست فراز و نشیب های زیادی داشته است از این رو پیش بینی نتیجه انتخابات پیش رو دشوار است.

نگاهی به حیات سیاسی او نشان می دهد که او در انتخابات پارلمانی سال 2007 پیروز شد. اما در سال 2009 در انتخابات شهرداری استانبول شکست خورد. با وجود این در سال 2010 پس از کنار رفتن دنیز بایکال از رهبری حزب جمهوریت خلق قلیچدار اوغلو به رهبری حزبش انتخاب شد و تا امروز رهبر این حزب بوده است.

گرچه در دوران رهبری او بر حزب جمهوریت خلق ، این حزب موفقیت چندانی در انتخابات های ترکیه نداشته است و محبوبیت این حزب در این مدت به بیش از 25 درصد افزایش نیافته است اما در انتخابات شهرداری ها در سال2019 نامزدهای این حزب توانستند پنج استان از شش استان مهم این کشور  از جمله آنکارا و استانبول را نصیب خود کنند.

قلیچدار اوغلو مبارزات انتخاباتی خود را روی دموکراسی، حقوق بشر و حکومت قانون متمرکز کرده است. قلیچدار اوغلو از منتقدان جدی فساد در نهادهای حکومتی ترکیه است. احزاب مخالف امیدوارند این بار اتحاد گسترده ای که علیه اردوغان شکل گرفته است او را از قدرت کنار بزند.

قلیچدار اوغلو پس از اعلام نامزدیش برای انتخابات سال 2023 گفت ما ترکیه را با مشورت و سازش اداره خواهیم کرد و اخلاق و عدالت را به همراه هم در ترکیه حاکم می کنیم.

البته منتقدان قلیچدار اوغلو می گویند او قدرت و کاریزمای اردوغان را برای متحد کردن مردم پشت سر خود ندارد. آنها همچنین معتقدند قلیچدار اوغلو دورنمای روشن و متقاعد کننده ای از آینده ترکیه پس از اردوغان ندارد. در هر حال نظرسنجی ها از رقابتی تنگاتنگ میان اردوغان و قلیچدار اوغلو در هر دو انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی خبر می دهد گرچه در این میان نباید قدرت کلام و محبوبیت اردوغان را دست کم گرفت.به نظر نمی رسد اردوغان پس از دو دهه در قدرت بودن به راحتی اریکه قدرت را به رقیب خود واگذار کند.

  چرا به او لقب گاندی ترکیه را داده اند؟

کمال قلیچدار اوغلوی 75 ساله بیشتر به علت شباهت چهره اش به ماهاتما گاندی رهبر استقلال هند این لقب را گرفته است با وجود این برخی معتقدند این شباهت بیشتر از اینهاست. او از سال 2010 رهبری حزب جمهوریت خلق را برعهده دارد که قدیمی ترین حزب ترکیه است و موسس آن مصطفی کمال آتاتورک بنیانگذار ترکیه نوین است.

این حزب بزرگترین حزب لائیک با گرایشهای ملی گرایانه و چپ میانه و سوسیال دموکرات است. کارشناسان می گویند قلیچدار اوغلو بر خلاف اردوغان که معمولا سخنرانی هایش آتشین است، خیلی با متانت و آرام صحبت می کند و سبک مبارزاتی او شباهتهای خاصی به گاندی دارد. در هند نیز ماهاتما گاندی رهبری حزب کنگره خلق این کشور را بر عهده داشت که از قدیمی ترین احزاب آن کشور است.

در سال 2017 پس از آنکه دادگاه ترکیه بربر اوغلو معاون قلیچدار اوغلو را به اتهام افشای اسناد محرمانه به 25 سال حبس محکوم کرد قلیچدار اوغلو راهپیمایی بزرگی را از آنکارا تا استانبول در مسیری به طول 450 کیلومتر سازمان دهی کرد که به گفته حامیان او شباهت بسیاری به راهپیمایی موسوم به نمک در سال 1930 در هند داشت. در آن سال گاندی در اعتراض به انحصار تولید و فروش نمک کشورش توسط استعمار انگلیس راهپیمایی بزرگی با خیل عظیمی از طرفدارانش در مسیری 240 مایلی تا ساحل دریا به راه انداخت.

جان دوندار سردبیر سابق روزنامه جمهوریت ترکیه که از سال 2016 در تبعید در آلمان زندگی می کند در مطلبی در نشریه واشنگتن پست در سال 2017 نوشت قلیچدار اوغلو اساسا از سال 2010 که رهبری حزب جمهوریت خلق را به عهده گرفت به عنوان گاندی ترکیه شناخته شد اما راهپیمایی بزرگ 2017 او را به پیشانی و خط مقدم جبهه مخالفان آورد.

جان دوندار در ادامه تاکید می کند یکی از فرقهای آن راهپیمایی با راهپیمایی نمک در هند این بود که در هند در مدت کوتاهی شصت هزار نفر بازداشت شدند اما در نهایت دولت انگلیس ناچار شد همه آنها را آزاد کند اما در ترکیه پس از راهپیمایی 2017 دویست هزار نفر بازداشت شدند که همچنان در زندانها به سر می برند. البته آمار دقیقی از زندانیان در ترکیه در دسترس نیست اما اداره زندانهای این کشور تعداد زندانیان ترکیه را تا 28 فوریه 2022 بیش از 309 هزار نفر اعلام کرده است.

البته باید در نظر داشت که لقب گاندی ترکیه به او، بیش از آن که ناظر به شباهت های این دو باشد، یک ترفند تبلیغاتی است و شخصیت منحصر بفرد گاندی به هیج روی قابل قیاس با کلیچداراوغلو نیست.

  اصل و نسب و زندگی

قلیچدار اوغلو در سال 1948 در شهر تونجلی در شرق ترکیه در خانواده ای علوی متولد شد. علویهای ترکیه پیرو حاجی بکتاش ولی درویش ترک ایرانی تبار هستند که در قرن سیزدهم می زیسته است.

طبق گفته های قلیچدار اوغلو او اصالتا از خراسان ایران بوده است و اجداد او در زمان سلجوقیان به ترکیه مهاجرت کرده اند. تحقیقات درباره شجره نامه کمال قلیچداراوغلو نشان می دهد خانواده کمال قلیچداراوغلو اهل ناظمیه و از قبیله کوریشان یکی از قبایل تونجلی هستند که از خراسان مهاجرت کرده و در آناتولی ساکن شده اند. حتی برخی احتمال می دهند ریشه او به اهل بیت می رسد و احتمال دارد سید باشد.

وی در اظهاراتی گفته بود جدش سید محمود حیرانی است که مقبره وی در آکشهیر است. نام خانوادگی قبلی این خانواده ‘Karabulut’ بوده است توسط پدرش در دهه 1950 به ‘Kılıçdaroğlu’ تغییر یافت زیرا در روستایی که در آن زندگی می کردند همه نام خانوادگی یکسانی داشتند.

کمال قلیچداراوغلو تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مناطق مختلف آناتولی مانند ارجیش، تونجلی، گنچ و الازیق به پایان رساند و در سال 1967 با رتبه اول از دبیرستان بازرگانی الازیغ فارغ التحصیل شد.

او سپس وارد دانشگاه شد و در رشته اقتصاد از آکادمی علوم اقتصادی و بازرگانی آنکارا که نام آن بعدها به دانشگاه غازی تغییر کرد، فارغ التحصیل شد.

قلیچدار اوغلو سمتهای مهمی در موسسات اقتصادی و مالی دولتی و خصوصی ترکیه داشته و مدتی هم در دانشگاه حاج تپه آنکارا تدریس کرده است. او کارمند اداره تامین اجتماعی بود و پس از بازنشستگی بود که وارد دنیای سیاست شد.

اردیبهشت 1402، مهم ترین نبرد سیاسی او رقم خواهد خورد و اگر بتواند کار سخت پیروزی بر اردوغان را به سرانجام برساند، به مدت 5 سال راهی کاخ ریاست جمهوری خواهد شد.