محمد سلامتي: موضع خاتمى، زنگ خطر جدى است

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: مسئولان باید هم شرایط طرح مطالبات مردم را فراهم کنند و هم در مورد برآورده کردن این مطالبات اقدام جدی به عمل آورند. در این زمینه مسئولان باید خیلی تلاش کنند تا بی‌اعتمادی ناشی از عملکرد‌شان ترمیم شود.

محمد سلامتی فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوال که سال جاری، سال انتخابات است و در این راستا چقدر ضرورت دارد اقداماتی برای آشتی ملی و افزایش مشارکت مردم انجام شود و همچنین حاکمیت فرصت حضور همه سلایق و افکار مختلف را در انتخابات فراهم کند، گفت: تردیدی نیست که کشور در وضع مناسبی به سر نمی‌برد. از این وضع، دشمنان کشور بیشترین بهره را می‌توانند ببرند. لذا ضروری است هرچه سریع‌تر از این وضع خارج شویم.

وی تصریح کرد:‌ برای برون رفت از وضع فعلی تلاش برای مشارکت حداکثری مردم در سرنوشت خود الزامی است. یکی از راه‌های انجام این مشارکت، حضور پر رنگ مردم در انتخابات آتی است. اما متاسفانه برخی از قوانین مربوط به انتخابات و تفکر مجریان آن، نمی‌تواند شرایط این حضور را فراهم کند. از سوی دیگر اراده‌ای هم تا به حال برای تعدیل این دو مشکل وجود نداشته است.

سلامتی تصریح کرد: لذا اگر قرار باشد کشور از وضع فعلی نجات پیدا کند و انگیزه برای حضور در انتخابات به وجود آید، باید اول رویه نظارت استصوابی اصلاح شود. ثانیا عناصر مرتبط با امر انتخابات باید بی‌طرف باشند. از این رو ترکیب و تصمیمات شورای نگهبان باید به شکلی باشد که اطمینان خاطر به وجود آورد و ثالثا اراده‌ای قابل اطمینان این روند را پیگیری کند.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که رهبر انقلاب در انتخابات گذشته از تعبیر جفا در حق برخی داوطلبان استفاده کردند. با توجه به این مساله وظیفه شورای نگهبان چیست و چگونه می‌شود از این اتفاقات جلوگیری کرد تا شاهد تکرار این مسائل نباشیم، گفت: باید از تسلط صرفا یک جناح بر امر انتخابات جلوگیری شود و هم رویه نظارت استصوابی مورد اصلاح قرار گیرد. اصولا فلسفه وجودی شورای نگهبان حفاظت از حقوق کاندیداها در انتخابات مختلف بود. اما شیوه عملکرد طوری شد که این هدف چندان مشاهده نمی‌شود.

سلامتی در پاسخ به این سوال که چقدر ضرورت دارد برنامه‌ریزی دقیق و عملیاتی برای شنیدن صدای اعتراضات و مطالبات مردم وجود داشته باشد و همچنین قانون برگزاری تجمعات نیز در ابتدای سال جاری تعیین تکلیف شود، گفت: اعتراضات مسالمت‌آمیز حق مردم است. مسئولان و دست اندرکاران موظفند شرایط لازم برای طرح این اعتراضات را فراهم کنند. اما وقتی این شرایط مهیا نمی‌شود، متاسفانه احتمال وقوع حوادثی نظیر سال‌های ۹۸، ۹۶ و ۱۴۰۱ وجود دارد. از چنین وقایعی باید درس گرفت. اقدام مناسب برای پرهیز از وقوع مجد‌د آن‌ها را باید انجام داد و به مطالبات اقشار گوناگون باید پاسخ داد و به حق اعتراضشان احترام گذاشت.

این فعال سیاسی در پاسخ به این سوال که در نبود احزاب قوی، شاهد این موضوع بودیم که سلبریتی‌ها به عنوان فعالان سیاسی وارد میدان شدند و خودشان را به عنوان مردم معرفی کردند با توجه به اینکه این مسئله به دلیل اشراف این افراد به اصول سیاسی و منافع ملی در نهایت می‌تواند آسیب‌زا باشد، ضرورت تقویت نقش احزاب برای پیشگیری از این آسیب‌ها چقدر حائز اهمیت است، گفت: باید توجه داشت که حضور سلبریتی‌ها و به عبارت دیگر ورزشکاران، هنرمندان و دیگر عوامل شناخته شده در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی غیرمنتظره نیست. این حضور آن‌ها با توجه به تغییرات ساختار اجتماعی، یعنی توسعه طبقه متوسط و توسعه تکنولوژی ارتباطات غیرقابل اجتناب است.

وی افزود: بی تردید آن‌ها جای خالی احزاب و فعالان سیاسی را که به تدریج فلسفه وجودی خود را از دست خواهند داد، خواهند گرفت. به این موضوع مهم در سال ۱۳۹۴ در مقاله راهبردی "انسان آینده" طی تحلیلی جامعه شناختی-اقتصادی و تاریخی به شکل مفصل پرداخته‌ام. البته من در آنجا اشاره کردم که این اتفاق در بلندمدت رخ خواهد داد و توسعه هرچه بیشتر طبقه متوسط عامل اصلی آن است. اما در ایران به دلیل تضعیف احزاب و بالابردن هزینه فعالیت سیاسی برای فعالان آن و متقابلا کمک به ارتقاء موقعیت سلبریتی‌ها، این پیش بینی، زودهنگام تحقق یافت.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه گفت: نمونه‌ای از شیوه یاد شده این است که در شرایطی که محدودیت‌های سفت و سختی برای فعالیت‌های احزاب به وجود آمده بود، در عین حال شرایط بسیار مناسبی نظیر برگزاری جشنواره فیلم فجر با آن همه آب و تاب و تشریفات جذاب برای تجلیل از هنرمندان و دیگر عوامل هنری ترتیب داده شد. این کار همان‌قدر که تاثیر عمیقی بر بالا بردن وجهه هنرمندان برمخاطب می‌گذارد، شخصیت‌های سیاسی تاثیرگذار را به دلیل ایجاد محدودیت برای فعالیت‌شان، به تدریج از ذهن آن‌ها دور می‌کند.

سلامتی تصریح کرد: ضمنا از آنجا که فرهنگ اکثر هنرمندان و عوامل هنری که عمدتا نشات گرفته از فرهنگ مدرنیته است، با فرهنگ مورد اعتقاد حاکمیت هم‌خوانی ندارد، در نهایت رویارویی این دو به تضادی آشتی‌ناپذیر می‌انجامد. لذا این شیوه عمل در مورد احزاب و شخصیت‌های سیاسی از یک سو و سلبریتی‌ها از سوی دیگر به معنی نداشتن تحلیل جامعه شناختی و بی‌برنامگی درباره الزامات مملکت‌داری است. این بیان به معنی نفی فعالیت سلبریتی‌ها نیست، زیرا فعالیت‌های آنها را ضرورت‌های اجتماعی اقتضا می‌کند. بلکه اشاره به اشکال عدم تعادل در رفتار حکومت است. رخدادهای سابق‌الذکر نشان می‌دهد که برخی تصمیم‌گیران با تصمیمات نسنجیده و ناپخته خود چه آثار سویی در درازمدت بر کشور تحمیل می‌کنند. طبیعتا همین نتایج باید باعث شود تا اینگونه مسئولان در دیدگاه خود تجدیدنظر کنند. باید تاکید کرد که حالا حالاها احزاب و فعالان سیاسی می‌توانند و باید در عرصه‌های سیاسی – اجتماعی، نقش سازنده و اساسی برای کشور ایفا کنند.

وی در پاسخ به این سوال که برای افزایش اعتماد عمومی، مشارکت مردم و پر کردن شکاف موجود میان مسئولان حاکمیت با مردم چه اقدامی باید از سوی مسئولان و دلسوزان کشور انجام شود، گفت: مسئولان باید هم شرایط طرح مطالبات مردم را فراهم کنند و هم در مورد برآورده کردن این مطالبات اقدام جدی به عمل آورند. در این زمینه مسئولان باید خیلی تلاش کنند تا بی‌اعتمادی ناشی از عملکرد‌شان ترمیم شود.

این فعال سیاسی در پاسخ به این سوال که وظیفه ائمه جمعه، مسئولان و تریبون‌داران در این شرایط برای تقویت انسجام ملی و مقابله با دشمنان چیست، گفت: به نظر من بعضی از ائمه جمعه حرف‌هایشان به نفع اسلام، انقلاب و کشور تمام نمی‌شود. بعضی حرف‌ها تفرقه را افزایش می‌دهد و حتی برخی جوانان را به موضع منفی با آن چه که نظام می‌خواهد، می‌کشاند. اما اکثرا این ظرفیت را دارند که با محوریت وحدت ملی تاثیر مثبت از خود به جا بگذارند. برای این کار همه دست‌اندرکاران باید روحیه خود برتربینی را کنار گذاشته و بر اساس ضرورت‌های منافع ملی در جهت تحکیم وحدت گام بردارند.

سلامتی در پاسخ به این سوال که در اعتراضات اخیر بسیاری از مقامات و مسئولان از ضرورت گفت‌وگو صحبت کردند و همچنین آشتی ملی را مطرح کردند دولت در این راستا باید چه اقداماتی انجام دهد، گفت:‌ شخصا دوست داشتم یکدستی حاکمیت بتواند کارساز بوده و مشکلات مملکت را حل کند. اما همانطور که می‌بینیم برعکس، مشکلات بیشتر و پیچیده‌تر شده است. این نشان‌دهنده این است که طرز تفکر حاکم و مدیریت موجود قادر به حل مسائل نیست. در عین حال اگر اراده‌ای قوی وجود داشته باشد، باید برای پیشبرد کار خود از دیگران کمک بگیرد. گفت‌وگو با رقیب و نزدیک شدن به او بهترین گزینه در چنین موقعیتی است. ولی ظاهرا برخی هنوز چنین فکر نمی‌کنند و این بزرگترین ضعف مدیریت است.

این فعال سیاسی در پاسخ به این سوال که برای افزایش سرمایه اجتماعی، اعتماد مردم و مشروعیت نظام چه اقدامی باید انجام شود؟ چرا نظام نتوانسته از ظرفیت منتقدان داخلی و خارجی برای همگرایی و خروج از تحریم‌ها استفاده کند، گفت:‌ افزایش سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم در گرو پاسخ مثبت به مطالبات به حق آن‌هاست. آزادی‌های سیاسی در چارچوب قانون اساسی، انتخابات آزاد، امنیت شغلی، آرامش در فضای کسب و کار، تسهیلات اینترنتی برای پیشرفت کارها و کسب علم، بخشی از این مطالبات است. گرچه هنر مدیریت در این است که از ظرفیت منتقدان در جهت رشد و اعتلای جامعه و کشور استفاده شود، اما ضعف مدیریت و طرز فکر بسته قادر نیست این مهم را انجام دهد. البته عده‌ای به غلط این طرز فکر بسته را انقلابی می‌نامند.

سلامتی در پاسخ به این سوال برخی معتقد بودند با ایجاد حاکمیت یکدست شاهد سنگ‌اندازی مقابل دولت نخواهیم بود و همه نهادهای انتخابی و انتصابی در کنار یکدیگر به حل مشکلات اقتصادی مردم کمک خواهند کرد و در عرصه سیاست خارجی نیز برجام به امضا خواهد رسید اما هیچ کدام از این اتفاقات روی نداد، دلیل این مسئله چیست، گفت: به نظر من اگر یکدست شدن حاکمیت اکثریت جامعه را در بر می‌گرفت، با درک درست مطالبات مردم و استفاده از ظرفیت بالای مدیریتی اکثریت، به خوبی می‌توانست بر مشکلات فائق آید. اما از یکدست شدن نمایندگان اقلیت، این کار ساخته نیست. چون نه دیدگاه لازم برای پوشش منافع اکثریت را دارد؛ نه تفکر لازم برای این کار را دارد و نه تخصص و مدیریت لازمه آن را دارد. همان طور که تجربه این یک سال این موضوع را نشان داد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به این سوال که در ماه‌های اخیر شاهد تظاهرات زیادی از ایرانیان خارج از کشور بودیم. به نظر شما چرا ما با این تعداد از هم وطنانمان در خارج از کشور مواجه هستیم؟ اگر سیاست و فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر جذب حداکثری و دفع حداقلی اجرایی می‌شد به نظر شما باز هم با این تعداد افراد مواجه می‌شدیم، گفت: مولفه‌هایی وجود دارد که موجب جذب افراد توسط یک نظام، کشور و یا یک انقلاب می‌شود. عدالت، آزادی، مناسبات فرهنگی و انسانی مطلوب، اقتصاد کم مساله، از جمله این مولفه‌ها هستند. اگر به این مولفه‌ها که قول انقلاب بوده پرداخته شود، خود به خود قدرت جذب به نظام افزایش پیدا کرده و آن‌ها که در خارج هستند یا برمی‌گردند و یا ارتباط مثبت با داخل برقرار می‌کنند.

وی در پاسخ به این سوال که برخی از افراد مانند آقای خاتمی از بن‌بست اصلاحات سخن می‌گویند آیا هنوز می‌شود از ظرفیت صندوق‌های رای برای اصلاحات استفاده کرد، گفت: وقتی افرادی که دست‌اندرکار امور اجرایی مملکت بوده و مورد وثوق و احترام بخش عظیمی از جامعه بوده و صادقانه کار کرده‌‌اند، به این نتیجه رسیدهند که زنگ خطر جدی است، مسئولین و دست اندرکاران باید به آن توجه ویژه نشان دهند و حداقل باید متوجه شوند که یک جای کار می‌لنگد.

سلامتی افزود: به نظر من مشکل از ضعف قانون و یا ساختار سیاسی نیست. گرچه قوانین به روز بیشتر زیبنده کشور و در جهت حل مشکلات بسیار کارسازتر است. اما مشکل اصلی بی‌توجهی به همین قوانین و ساختار سیاسی موجود است. با قوانین بد هم می‌توان یک کشور را خوب اداره کرد.

این فعال سیاسی در پاسخ به این سوال که در جریان اعتراضات اخیر اصلاح‌طلبان گفت‌وگوهایی را با برخی مسئولان کشور آغاز کردند که به نظر می‌رسد به جایی نرسیده است. با توجه به این مساله چقدر ضرورت دارد در حال حاضر چهره‌های مقبول‌تر و شاخص‌تر و وزین‌تر مانند سید حسن خمینی، حسن روحانی، علی لاریجانی، سید محمد خاتمی، ناطق نوری، عبدالله نوری و افرادی از این دست به میدان آمده و اراده و انسجام خود را برای یک آشتی ملی و گشایش در حاکمیت تجمیع کنند؟ چقدر می‌توان به ایجاد چنین جمعی امیدوار بود، گفت: مشکل از این طرف نیست که با جمع شدن چند شخصیت با نفوذ و موجه حل شود. مشکل بی‌اعتقادی و بی‌اعتمادی و در نتیجه بی‌اعتنایی جناح یکدست و ناتوانی آن از استفاده همه نیرو‌هاست. این طرف با کسی قهر نیست که آشتی کند. آن طرف خود را تافته جدا بافته می‌داند و با همه غیر از تندروهای جناح خود قهر است.