اعتباری دیگر برای چین در یمن

روزنامه هم میهن با انتشار مقاله رایان گریم، در اینترسپت نوشت: 

به نظر می‌رسد که جنگ یمن در حال پایان است. رسانه‌های آمریکایی روز پنج‌شنبه گزارش دادند که آتش‌بس در یمن تا سال 2023 تمدید شده است. روز جمعه، المیادین، که به‌عنوان خبرگزاری لبنانی عموماً مواضع حمایتی در قبال حوثی‌ها دارد، خوش‌بینی حوثی‌ها مبنی بر واقعی بودن توافق و پایان یافتن جنگ را گزارش کرد. گزارش رویترز در روز جمعه با گزارش المیادین مطابقت داشت. این خبرگزاری تأیید کرد که نمایندگان سعودی برای گفت‌وگو در مورد شرایط «آتش‌بس دائمی» به صنعا سفر خواهند کرد. آنچه در اینجا شگفت‌آور است، نقش آشکار چین - و غیبت کامل ایالات‌متحده و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا - در این توافق است.

بایدن قول داده بود به جنگ یمن پایان دهد. تریتا پارسی، معاون اجرایی مؤسسه کوئینسی می‌گوید: «دو سال پس از ریاست‌جمهوری جو بایدن، حالا چین به این وعده عمل کرده است. دهه‌ها سیاست خارجی آمریکا مبتنی بر نظامی‌گری در خاورمیانه به چین این امکان را داده است که نقش صلح‌ساز را ایفا کند. این در حالی است که واشنگتن در مخمصه قرار گرفته و نمی‌تواند چیزی بیش از معاملات تسلیحاتی و تضمین‌های امنیتی غیرقانونی به کشورهای خاورمیانه ارائه دهد.»

ایالات‌متحده همیشه از عربستان سعودی تا حد امکان حمایت می‌کرد و به‌شدت با حوثی‌ها که مورد حمایت ایران هستند، مخالف بود. اکنون چین امتیازاتی را از سعودی‌ها گرفته است که مذاکرات آتش‌بس با حوثی‌ها را امکان‌پذیر کرده است. به نظر می‌رسد سعودی‌ها کاملاً در برابر خواسته‌های حوثی‌ها تسلیم شده‌اند. این خواسته‌ها شامل گشایش بندر اصلی یمن برای ورود کالاهای حیاتی به کشور، اجازه پرواز به صنعا و اجازه دسترسی دولت به منابع ارزی خود برای پرداخت حقوق کارگران و ایجاد ثبات اقتصادی می‌شود.
اریک اسپرلینگ، مدیر اجرایی بنیاد Just Foreign Policy که سا‌‌ل‌ها برای پایان دادن به جنگ در یمن تلاش می‌کند، می‌گوید: «امتیازات ارائه‌شده از سوی عربستان - از جمله لغو محاصره و خروج از جنگ - نشان می‌دهد که اولویت آنها محافظت از خاک عربستان در برابر حمله و تمرکز بر توسعه اقتصادی در داخل است. این با رویکرد ترجیحی بسیاری از نخبگان سیاست خارجی واشنگتن که همچنان امیدوار بودند جنگ و محاصره عربستان می‌تواند حوثی‌ها را وادار به دادن امتیاز و واگذاری قدرت بیشتر به «دولت» یمن تحت حمایت آمریکا کند، متفاوت است.»

توافق یمن با یک توافق دیگر با میانجیگری چین برای نزدیکی ایران و عربستان سعودی همراه است. وزرای خارجه ایران و عربستان سعودی در پکن برای نهایی کردن توافق‌نامه‌ای که پروازهای مستقیم بین ریاض و تهران را برقرار می‌کند و بازگشایی سفارتخانه‌ها و گسترش همکاری‌های تجاری، دیدار کردند. مشخص نیست که آیا چین نقش مهمی در بُعد یمن نیز ایفا کرده است یا خیر. با این حال، پکن به‌دلیل نقشی که در نزدیک کردن ریاض و تهران دارد، در خصوص پایان جنگ یمن نیز اعتباری کسب خواهد کرد. سیاست ایالات‌متحده در قبال مناقشه یمن به‌قدری علیه صلح بود که یک رخداد غیرممکن را موجب شد و آن اینکه عربستان سعودی در قبال یمن، یک کشور معقول جلوه کرد. وال‌استریت ژورنال روز پنج‌شنبه گزارش داده که ایالات‌متحده عمیقاً از رفتار منطقی چین، عربستان و ایران ناامید است.

به گفته افراد مطلع، اوایل این هفته، ویلیام برنز، رئیس سازمان سیا، در یک سفر اعلام‌نشده به عربستان سعودی، از سیاست‌ سعودی‌ها ابراز ناامیدی کرده است. او به محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی گفته که ایالات‌متحده از نزدیک شدن ریاض به ایران و سوریه -کشورهایی که به‌شدت توسط غرب تحریم می‌شوند که همه دشمنان جهانی واشنگتن هستند - احساس ناامیدی کرده است. همه اینها بخشی از یک برنامه بزرگتر دیپلماسی چینی در خاورمیانه است. برنامه‌ای که بر اساس حاکم کردن آرامش پیش می‌رود؛ درست برخلاف نظامی‌گری آمریکا. وزیر امور خارجه ایران به‌طور علنی گفته است که زمانی که وزیر امور خارجه فرانسه نیز در چین بود، دیداری دوساعته و طولانی با همتای فرانسوی خود داشته است. این نشست‌ها پیش از نشست منطقه‌ای برنامه‌ریزی‌شده‌ای برگزار می‌شود که توسط چین سازماندهی می‌شود و شامل عربستان سعودی و ایران می‌شود.

از آنجایی‌که سعودی‌ها دیگر از شبه‌نظامیان در جنگ یمن حمایت نمی‌کنند، گروه‌های کوچک ظرفیت زیادی برای ادامه جنگ نخواهند داشت؛ اگرچه احتمالاً هنوز هم پیش از رسیدن به صلح نهایی، درگیری‌هایی وجود خواهد داشت. برخی ناظران گفته‌اند که ایالات‌متحده همچنان می‌تواند به تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ کمک کند. حسن الطیب، مدیر بخش قانون‌گذاری در بنیاد سیاست خاورمیانه می‌گوید: «اکنون زمان آن است که ایالات‌متحده هر کاری که می‌تواند برای حمایت از این مذاکرات انجام دهد تا در نهایت به جنگ پایان داده شود و از ارائه کمک‌های مالی و انسانی برای برطرف کردن درد و رنج مردم یمن حمایت کند. اگر واشنگتن تقسیم قدرت در منطقه را رد کند و مانعی ایجاد کند که منافع کشورها در ایجاد صلح تضییع شود، امکان به خطر افتادن منافع اقتصادی و امنیتی و اعتبار بین‌المللی آمریکا وجود خواهد داشت. اکنون زمان اولویت‌بندی و بهره‌مندی از مزایای دیپلماسی است؛ نه اینکه طرفداران آن را طرد کنیم.»

نحوه پایان جنگ همچنین نشان می‌دهد که «دولت» مورد حمایت ایالات‌متحده در یمن، در چند سال گذشته چقدر نامشروع بوده است. در واقع، این دولت متشکل از گروهی از تبعیدیان است که در هتل‌های ریاض زندگی می‌کنند و کاملاً توسط عربستان سعودی حمایت می‌شوند. مدتی بود که عربستان سعودی در اسناد رسمی از این دولت به‌عنوان «دولت قانونی یمن» یاد می‌کرد؛ هرچند که این دولت، حکومت واقعی نداشت و هیچ مشروعیتی در خارج از هتل خود نداشت.

بر اساس گزارش المیادین، «دولت» در تبعید یمن، اکنون توسط «شورای رهبری ریاست‌جمهوری» رهبری می‌شود. منابع خبری می‌گویند که ریاض به شورای رهبری ریاست‌جمهوری اطلاع داده است که تصمیم این کشور برای پایان دادن به جنگ و پایان دائمی پرونده یمن، قطعی است. این پایان شرم‌آور دولت یمن به‌رسمیت شناخته‌شده توسط ایالات‌متحده بود. درحالی‌که حوثی‌ها جنبشی ناکارآمد هستند، تلاش برای مقابله با آنها با هل‌دادن ده‌ها میلیون یمنی به مرز قحطی، هم غیراخلاقی و هم بی‌اثر است. سعودی‌ها باهوش هستند که می‌خواهند خسارات خود را کاهش دهند و به همدستی خود در این کابوس نقض حقوق بشر پایان دهند و توجه خود را دوباره بر توسعه اقتصادی خود متمرکز کنند.

با این‌حال، چینی‌ها ممکن است متوجه شوند که در کنار هم گذاشتن مجموعه‌ای از نیروهای متضاد، ممکن است سخت‌تر از آن چیزی باشد که به‌نظر می‌رسد و میانجی‌گری صلح ممکن است دشوارتر از حفظ آن باشد. این هفته، گروه‌های متحد ایران در لبنان در پاسخ به حمله پلیس اسرائیل به مسجد‌الاقصی در بیت‌المقدس، حملات هوایی به اسرائیل را آغاز کردند. اسرائیل با حمله به غزه و لبنان به این موشک‌ها پاسخ داده است. هر‌چند شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، هیچ کمبودی برای حل اختلافات در نشست آتی خود نخواهد داشت.