گفت‌وگوی کم‌سابقه بین حماس و عربستان سعودی

روزنامه وال استریت ژورنال نوشت، ازسرگیری روابط حماس و عربستان شکستی برای تلاش‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی جهت ایجاد ائتلاف نظامی بین این رژیم و کشورهای سنی علیه ایران و هم‌پیمانانش است.

به گزارش ایسنا، روزنامه وال استریت ژورنال در گزارشی نوشت، ازسرگیری روابط حماس و عربستان شکستی برای تلاش‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی به منظور ایجاد ائتلاف نظامی بین این رژیم و کشورهای سنی علیه ایران و هم‌پیمانانش است. همچنین هدف بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی برای عادی‌سازی روابط با ریاض را پیچیده می‌کند.

حماس اعلام کرد، این جنبش دعوتنامه‌ای را از رهبران عربستان برای سفر به این کشور دریافت کرد و به گفته منابع این هیئت یکشنبه عازم ریاض شده‌اند. مسؤولان حماس امیدوارند که بتوانند به عنوان بخشی از مذاکرات ده‌ها زندانی فلسطینی را که در زندان‌های عربستان بازداشت هستند، آزاد کنند.

موسی ابومرزوق، از رهبران حماس که در این نشست حضور خواهد یافت، گفت: ما برای ایجاد روابط با تمام قدرت‌ها در منطقه و جهان تلاش می‌کنیم و دشمنی با هیچ طرفی به جز دشمن صهیونیستی نداریم.

نمایندگان دولت عربستان هیچ واکنشی به این خبر نداشتند. دفتر بنیامین نتانیاهو نیز واکنشی نداشته است.

روابط حماس با ریاض در سال ۲۰۰۷ بعد از سیطره این جنبش بر نوار غزه دچار تنش شد.

این روزنامه نوشت: روابط روز افزون حماس و ایران موجب تضعیف روابط این جنبش با ریاض شده بود که به حماس به عنوان شاخه‌ای از اخوان المسلمین نگاه می‌کرد؛ چراکه ریاض، اخوان المسلمین را تهدید می‌داند.

همچنین محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین قرار است ظرف چند روز آینده به ریاض سفر کند.

وال استریت ژورنال ادامه داد: کمک عربستان به رام الله در سال‌های اخیر کاهش یافته و روابط میان دو طرف با نزدیک شدن عربستان به اسرائیل و ائتلاف با دولت دونالد ترامپ وخیم شده بود.

این روزنامه به نقل از مسؤولان عربستانی اعلام کرد، میانجیگری در توافق آشتی میان گروه‌های فلسطینی در نهایت هدف طولانی مدتی برای ولیعهد عربستان است. تلاش‌های قبلی به دلیل اختلافات درباره انتخابات احتمالی فلسطین که از سال ۲۰۰۶ برگزار نشده است، شکست خورد.

قرار است در این نشست اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس، موسی ابومرزوق و خالد مشعل، رئیس حماس در خارج و تعدادی از مسؤولان ارشد حماس از جمله صالح العاروری، معاون هنیه حضور داشته باشند.

به گفته مسؤولان عربستانی تلاش‌ها برای نزدیکی عربستان به حماس بخشی از کمپین بزرگتری برای نشان دادن نفوذ دیپلماتیک ولیعهد است به ویژه اینکه بازیگران منطقه‌ای در حال ازسرگیری روابط با سوریه هستند و کشورهایی مثل چین و روسیه آمریکا را به خاطر افزایش نفوذ خود در منطقه به چالش می‌کشند.

این روزنامه نوشت: عربستان، امارات و برخی کشورهای عربی روابط خود را با دولت بشار اسد ازسر خواهند گرفت.

‏

یوئل جوزانسکی، پژوهشگر مرکز پژوهش‌های امنیت ملی در تل‌آویو گفت: نزدیک شدن ایران و عربستان زمینه را برای چنین نشستی فراهم کرد.

بنیامین نتانیاهو بعد از دوره کوتاهی از برعهده گرفتن پست نخست وزیری اعلام کرد، یکی از اهداف اصلی وی عادی سازی روابط با عربستان است. مسؤولان اسرائیلی نیز پیشتر اعلام کردند که نسبت به توافق با عربستان ظرف چند ماه خوش‌بین هستند. اما در حالی که همکاری آرام میان رژیم صهیونیستی و عربستان در زمینه‌های امنیت، اطلاعات و روابط تجاری ادامه دارد تلاش‌های این رژیم برای گسترش روابط با این کشور و کشورهای اسلامی دیگر کاهش یافته است.

جاکوب ناگل، از مسؤولان موسسه دفاع از دموکراسی‌ها در واشنگتن گفت: ارتباط با حماس نشان می‌دهد که عربستانی‌ها در تمام محورها به بازی می‌پردازند.

از طرفی دیگر، روزنامه رای الیوم به نقل از منابع نوشت: هنوز انگیزه‌هایی که باعث شده جنبش انصارالله یمن پرونده بازداشت‌شدگان جنبش حماس در عربستان را بر روی میز مذاکرات خود با ریاض قرار دهد، مشخص نیست.

به گفته منابع، مقدمات تبادل اسرا میان انصارالله و هیئت عربستان با اصرار انصارالله شامل آزادی اعضایی از جنبش حماس فلسطین است که از بیش از سه سال پیش بدون محاکمه بازداشت شده‌اند.

منابع می‌گویند نقش ایران که در این راستا فشار آورده است، مهم است. جنبش حماس شرایط را برای گنجاندن بیش از ۲۰ زندانی خود در عربستان در معامله‌ای که در دو مرحله برای تبادل اسرا میان انصارالله و عربستان انجام شده، مناسب دیده است. این تحولات مقدمات دعوت عربستان از رهبران حماس برای سفر به این کشور را فراهم آورده است.

رسانه‌ها می‌گویند، این سفر بسیار مهم است و به گشودن صفحه جدیدی در روابط میان دو طرف بعد از سال‌ها قطعی روابط منجر می‌شود.

سیاستمداران و اصحاب رسانه به نقل از خالد مشعل اعلام کردند، جنبش حماس به گشودن صفحه جدید و پایان دادن به مشکلات و اختلافات با مقامات عربستان توجه دارد و رهبران این جنبش امیدوارند که به زودی بتوانند وارد اقامتگاه ولیعهد عربستان شوند و با او دست دهند.

به نظر می‌رسد قطر نقش مهمی را در مقدمه چینی برای این سفر ایفا کرده است و این درحالی است که انصارالله نقش مهم‌تر را در آزادی بازداشت شدگان جنبش حماس در عربستان دارد. هماهنگی از طریق رهبری حماس بین اقدامات انصارالله یمن و تلاش قطری‌ها همان چیزی است که حلقه را تکمیل کرد. مقامات سعودی با مداخله قطر نوعی انعطاف در مقابل حماس نشان دادند و در عین حال محدودیت‌هایی را بر فعالیت این جنبش به ویژه در زمینه جمع آوری کمک‌های داوطلبانه در داخل عربستان اعمال کردند که موجب تحول در روابط دو طرف شد.

عربستانی‌ها نمی‌خواهند اموال در کشورشان به نفع حماس با عنوان کمک‌های داوطلبانه جمع‌آوری شود. رهبری حماس نیز معتقد است که می‌تواند با این مساله کنار بیاید به ویژه اینکه بازداشت شدگان این جنبش در عربستان آزاد شوند و محاکمه‌ها پایان یابد. در حال حاضر نیز عملاً برخی بازداشت‌شدگان حماس در عربستان آزاد و برخی از آنها وارد اردن و ترکیه شده‌اند و برخی دیگر نیز در عربستان در ازای توقف فعالیت‌هایشان مانده‌اند. این اقدامات نتیجه سیاست جدید شاخه خارجی حماس برای از بین بردن اختلافات با کشورهای عربی و ایجاد کانال‌های ارتباطی با این کشورها از جمله اردن، مصر، عربستان و سوریه است.