روایت یک خانواده از «قربانیان هواپیمای اوکراینی» از جریان پرونده

هم میهن - فرهاد فخرآبادی: ساعات پایانی شب 27 فروردین، خبرگزاری میزان حکم دادگاه متهمان ساقط کردن هواپیمای اوکراینی را اعلام کرد که براساس آن متهم ردیف اول به 13 سال زندان محکوم شده است. در بین جانباختگان این هواپیما، چهار عضو از یک خانواده وجود دارند. عباس صادقی پدری است که در این پرواز دو فرزندش به نام‌های «سهند صادقی و الوند صادقی»، نوه‌اش «صوفی امامی» و عروس‌اش «نگار برقعی» را از دست داده و در خلال برگزاری دادگاه، درخواست استرداد شکایت کرده است. او در گفت‌وگو با هم‌میهن به حکم صادرشده برای متهمان پرونده هواپیمای اوکراینی واکنش نشان داد.

روند دادرسی پرونده هواپیمای اوکراینی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

من در هفدهمین جلسه دادگاه عدم صلاحیت دادگاه را برای رسیدگی به پرونده اعلام و دادگاه را ترک کردم و شکایتم را هم مسترد کردم، زیرا دادگاه نه تمایل، نه اراده و نه توانایی رسیدگی به این پرونده را داشت؛ براساس ماده 7 کنوانسیون مونترال که ایران هم به آن پیوسته است، به صراحت اعلام شده در جرائم مهم علیه هواپیمایی کشوری، دادگاه صالح باید در محکمه عادله و علنی پرونده را رسیدگی کند، نه اینکه دادگاه نظامی تشکیل شود. در نتیجه من شکایتم را مسترد کردم و 19نفر از خانواده‌ها هم آن را امضا کردند و دادگاه را ترک کردیم. بنابراین حکم به ما ابلاغ نمی‌شود.
‌

به استرداد اشاره کردید. توضیح بیشتری درباره علت این استرداد می‌توانید بگویید؟

اولا سه روز اول از لحظه ساقط کردن هواپیما، موضوع را انکار کردند. بعد هم ستاد کل در مقام قاضی برآمده و اعلام کرد که ساقط شدن هواپیما در نتیجه خطای انسانی به‌صورت غیرعمد بوده است. اکثر مقامات ارشد هم آن را تایید کردند. بنابراین چگونه شرایط رسیدگی بی‌طرفانه فراهم می‌شود؟ رسیدگی به این پرونده صوری خواهد بود و ما هم این موضوع را به دادگاه اعلام کردیم. من طی 20 صفحه لایحه که در دادگاه قرائت کردم، ثابت کردم که ساقط کردن این هواپیما یک تصمیم سیستماتیک و گسترده بوده که به زیرمجموعه اعلام شد. از طرف دیگر یکی از متهمان پرونده شخصی است که دستور دادند از ایشان به‌عنوان متهم اما بدون بازداشت تحقیق شود. حالا آمدند به او یک‌سال زندان داده‌اند، درحالی‌که دستور داده شده بدون بازداشت تحقیق شود. بر این باور هستیم که رای از قبل صادر شده است.‌

با استردادی که شما داشته‌اید اعتراضی به حکم که نمی‌توانید داشته باشید. اما آیا پیگیری‌های دیگری هم از جانب شما صورت خواهد گرفت؟

ما در حد توانایی موضوع را پیگیری می‌‌کنیم، راه دیگری جز این نداریم. من وقتی چهار عزیزم را از دست دادم، چه راهی دارم؟ یک تار موی نوه‌ام را با هیچ‌چیز عوض نخواهم کرد.
‌

در حکمی که اعلام شده، از مبلغی تحت عنوان دلجویانه عنوان شده است، نظرتان درباره این موضوع چیست؟

اولا جان انسان قابل تبدیل به وجه مالی نیست. ثانیا براساس ماده 17 کنوانسیون 1929 ژنو، شرکت هواپیمایی صاحب هواپیما مسئول پرداخت غرامت و خسارات است. اگر آن شرکت از دولت ایران مطالبه کرد به خودش مربوط است. ده‌ها بار اعلام شده که بیایید و این پول را بگیرید، اولا این مسئله توسط افرادی صورت گرفته که مرتکب این عمل شده‌اند، بنابراین موضوع غرامت و امثال اینها فعلا مطرح نیست و اصل بر دادخواهی است.
‌

به عنوان نکته آخر، اگر موضوعی مدنظر دارید بگویید.

من طی 20 صفحه لایحه که در جلسه دادگاه قرائت کردم، ثابت کردم که امکان متخاصم تشخیص دادن این هواپیما وجود ندارد و حکم شبه‌عمد بودن قتل قابل‌قبول نیست. ثانیا آنجا که سامانه موشکی را مستقر کرده بودند، نه سازمان هواپیمایی کشوری اطلاع داشت، نه پدافند یکپارچه خاتم‌الانبیا. مخفیانه در مسیر باند پرواز این را مستقر می‌کنند. اینها مدعی هستند که ما موقعیت جغرافیایی محل را نمی‌دانستیم، درحالی‌که سازمان هواپیمایی کشوری اعلام می‌کند که 21هواپیما از ساعت 12شب تا لحظه ساقط کردن هواپیما در فرودگاه بین‌المللی نشسته است و 9 پرواز بلند شده است. چطور این سامانه و اپراتور این مسئله را ندیده است؟ 28 دلیل آوردم که امکان ندارد که موشک را از هواپیما تشخیص ندهند. 18 دلیل آوردم که وضعیت جنگی بوده است و در وضعیت جنگی باید آسمان و حداقل حریم هوایی تهران را می‌بستند، ولی این کار را انجام ندادند. متهم ردیف اول در جلد 8 پرونده اعلام می‌کند که ساعت 6:13 من در رادار این شیء متخاصم را دیدم، تماس گرفتم موفق نبودم. ساعت 6:14 بین 2 تا 3 ثانیه دماغه هواپیما را دیدم و 15ثانیه بعد شلیک اول را انجام دادم. بعد به صورت نقطه‌ای درآمد، دیدم دارد دور می‌زند؛ حین دور زدن بال‌هایش را دیدم که قبلا ندیده بودم و شلیک دوم را انجام دادم. این عمدی نیست؟ مگر تصادف رانندگی است؟ من 14جلد و 2800 صفحه پرونده خوانده‌ام، 500 صفحه یادداشت برداشتم. از داخل اینها این مسائل را گفتم. وقتی هواپیما می‌خواهد بلند شود، به تمام پدافندها اعلام می‌شود که این هواپیما بلند شده است. من به قاضی دادگاه گفتم فرض بفرمایید همان لحظه‌ای که به این هواپیما اجازه پرواز داده شد، موشک کروز از خلیج‌فارس شلیک شود. چقدر طول می‌کشد به تهران برسد؟ گفت 30 دقیقه. گفتم ظرف 30 دقیقه این هواپیما از محدوده قزوین هم رد شده است. قبل از آن هواپیما در فاصله 5:15 که این هواپیما باید بلند می‌شد، 2 هواپیما بلند شده است، در همان مسیری پرواز کرده که سامانه آنجا بوده است، چرا آنها را موشک فرض نکرده است؟ حتی عینا از پرونده می‌گویم، این سامانه که مخفیانه در مرکز تولید و نگهداری موشک مستقر شده بود، ساعت 4:56 بعد از جابه‌جایی مختصر دستور داده می‌شود به حالت انتظار دربیاید، یعنی خاموش باشد. وقتی به این هواپیما اجازه پرواز داده می‌شود که وارد باند شود، ساعت 6:07 بوده است. در همین ساعت یعنی 6:07 به این سامانه دستور داده‌اند از حالت انتظار خارج شده و به حالت عملیات دربیاید. کسی که در مرکز کنترل بوده، یک سرهنگ بوده است که آن شب آورده بودند که برخلاف مقررات است. اینها مسائلی است که در پرونده وجود دارد، این سرهنگی که می‌گویم جزء متهمین نیست، اما یکی از افرادی است که به دستور یکی از افراد دیگر در معاونت پدافندی ساعت 3 صبح بدون اینکه سمتی داشته باشد، به مرکز کنترل هوایی می‌رود، همان فرد هم عضو هیئت کارشناسی می‌شود.