شباهت های سفر روحانی و خاتمی به نیویورک

فرشید سلیمانی (سایت اعتدال) : سفر روحانی به نیویورک تا حدود زیادی یادآور سفر سید محمد خاتمی رییس جمهور سابق کشورمان به نیویورک است. بار دیگر رییس جمهوری میانه رو در آمریکا بر مسند قدرت است و بار دیگر رییس جمهوری معمم در ایران با عبای رنگی اما با عمامه‌ای سفید قصد سفر به سازمان ملل را دارد. با قطعی شدن حضور اوباما در صحن سالن اجلاس برای شنیدن سخنان دکتر روحانی باز هم حدس و گمانه های پررنگی در محافل رسانه ای و سیاسی مطرح است که اگر ملاقاتی هم انجام نشود طرفین در اولین گام مصافحه خواهند کرد. یکبار دیگر فرصتی برای عکاسان خبری فراهم شده تا عکسی تاریخی به ثبت برسانند، آیا آنها موفق می شوند؟!


بدون تردید اجلاس پنجاه و چهارم مجمع عمومی سازمان ملل متحد مهم ترین اجلاس این سازمان از بدو تاسیس در سال 1946 بود. در اجلاس سال 2000 که به اجلاس قرن معروف شد بیشتر روسای کشورها در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک حاضر شدند تا راهکارهای خود را برای قرن 21 در عرصه های مختلف مطرح کرده و به اجماع جهانیان برسانند.

در آخرین سال حضور بیل کلینتون رییس جمهور دموکرات آمریکا در مسند قدرت ، سید محمد خاتمی رییس جمهور کشورمان نیز همپای با دیگر سران کشورها در اجلاس قرن حاضر شد. او که سال قبل پیشنهادش مبنی بر گفتگوی تمدن ها مورد استقبال وسیعی واقع شده بود برنامه متراکمی در اجلاس پنجاه و سوم داشت. پیشنهاد خاتمی مبنی بر تعیین سال 2001 میلادی به عنوان سال گفت وگوی تمدن ها درجهان نشانگر حضور فعال ایران در عرصه دیپلماسی بود و تاثیر بسیار زیادی بر عزت، اقتدار، امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در آن دوران گذاشت.

 از ماه ها قبل از انجام سفر حدس و گمان هایی مبنی بر دیدار با مقامات آمریکایی و شکسته شدن دیوار بی اعتمادی در محافل رسانه ای و سیاسی داخل و خارج از  کشور مطرح بود ،این گمانه زنی ها بویژه پس از اقرار و عذر خواهی «مادلین آلبرایت» وزیر خارجه آمریکا درباره کودتای علیه دولت مصدق پررنگ تر شده بود . اگرچه در برنامه کاری سید محمد خاتمی قراری برای ملاقات با سران میانه رو کاخ سفید مشاهده نمی شد اما آن روزها هم بین اهل فن این موضوع که «در عالم سیاست هیچ چیز غیر ممکن نیست! » طرفداران خود را داشت.

در نیویورک همه خبرنگاران و عکاسان به دنبال لحظه ای بودند که مصافحه سران کشورها را با یکدیگر نشان می داد .آنها می خواستند این گزارش را به دنیا مخابره کنند که  رهبران کشورها تصمیم گرفته اند قرن جدید را با گفت و گو و صلح آغاز کنند. دیدار سران کشورهایی که با یکدیگر در شرایط مخاصمه قرار داشتند جذابیت خاص خود را برای مخاطبان داشت و بهترین موقعیت برای آنها برنامه ای بودکه سازمان ملل تدارک دید. قرار بود که در این اجلاس بی نظیر -از حیث حضور بیشترین هیات عالی رتبه در تاریخ این سازمان - عکسی با حضور همه آنها انداخته شود. برنامه ریزان این رخداد و سیاستمداران آمریکایی ترتیبی داده بودند که در هنگام عبور سران برخی کشورها از جمله ایران و کوبا به سمت محل عکس دسته جمعی شرایطی فراهم شود تا امکان مصافحه آنها با کلینتون فراهم شود.

«فیدل کاسترو» رییس جمهور آن سالهای کوبا که پس از پیوستنش به اردوگاه شرق بیش از چهار دهه در شرایط مخاصمه با کشور همسایه اش آمریکا به سر می برد ، وارد راهرویی شد که مکان نشست مجمع عمومی را به محل تعیین شده برای گرفتن عکس دسته جمعی متصل می کرد . درست در جایی که همه عکاسان از قبل منتظرش بودند بیل کلینتون با چهره ای متبسم روبروی او ظاهر شد و دست خود را به سمت کاسترو دراز کرد. چریک پیر به آرامی دست او را فشرد و با دادن پاسخی کوتاه به احوالپرسی رییس جمهور جوان آمریکا به راه خود به محل عکس دسته جمعی ادامه داد. وقتی بعدها مخالفان درباره مصافحه او با رییس جمهور آمریکا با وجود سالها دشمنی و ضررهایی که واشنگتن به منافع ملی کشورش وارد کرده پرسیده شد ، گفت؛ او تنها اخلاق انسانی را پاس داشته و  این موضوع به هیچ وجه از نقاط اختلافش با دولتمردان آمریکا نکاسته است.

اصحاب رسانه خرسند از به ثبت رساندن چنین تصویری منتظر اتفاق دوم بودند . در آن سو سید محمد خاتمی از محل استقرار خود در هتل به مقر سازمان ملل متحد آمده بود و به آرامی به سمت راهرویی می رفت که او را به محل عکس سران می رساند. مطابق دستورالعمل هیچ یک از همراهان رییس جمهوری حق ورود به محل عکس هزاره را نداشتند اما قبل از اینکه محمد خاتمی با عبای شکلاتی اش پا در راهروی ارتباطی بگذارد توسط دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در جریان آنچه برایش تدارک دیده اند قرار می گیرد و او که از فشارها در تهران در صورت رخ دادن این واقعه مطلع است ، پا پس می گذارد.

در قاب عکس سران در اجلاس 2000 جای رییس جمهوری ایران خالی است. عکسی که به عنوان یکی از بی نظیرترین و  تاریخی ترین عکس های خبری معروف است و  در دو صفحه لایی تمام  روزنامه های مهم دنیا منتشر شد. آیا در این سفر سوژه یک دهه پیش عکاسان به تصویر کشیده خواهد شد؟ این سوالی است که گویا به جز ایرانیان و آمریکایی ها ذهن بسیاری از ساکنان این کره خاکی را به خود مشغول کرده است.