برنده دور دوم انتخابات ترکیه کیست؟

عصر ترکیه، جعفر محمدی – همان طور که پیش بینی نتیجه دور اول انتخابات ریاست جمهوری سخت بود و تقریباً همه نظرسنجی ها ره به خطا بردند، نمی توان با قاطعیت از برنده دور دوم انتخابات که دو هفته دیگر برگزار می شود، سخن گفت.

در زمین انتخابات ترکیه، عواملی وجود دارد که نتیجه به شدت وابسته به آنهاست:

۱ – معمولا در دور دوم انتخابات، افراد کمتری شرکت می کنند. این که این کاهش مشارکت در کدام اردوگاه مشهودتر است، نتیجه را متفاوت می کند.

در این میان، یک مسأله کاندیدایی را که در مرحله اول رأی بالاتر دارد، تهدید می کند و آن این که هواداران او به خیال برتری، در دور دوم نمی آیند و می بازند. این خطر، هم اکنون متوجه اردوغان نیز هست.

گروه دومی که در دور دوم انتخابات کمتر می آیند، آرای خاکستری هستند که همواره تا روزهای آخر و گاه تا ساعات آخر مردد هستند.

حضور یا عدم حضور آنها بستگی جدی دارد به قدرت جذب و موج سازی دستکم یکی از رقبا.
از این رو، باید دید کدام یک از جریان ها می تواند در دو هفته پیش رو، خاکستری ها را با خود همرنگ کند.


۲ – در میان بخشی از مردم ترکیه این باور وجود دارد – ولی فراگیر نیست – که اگر ریاست جمهوری دست یک جناح باشد، بهتر است پارلمان را به دیگری بسپاریم تا قدرت همدیگر را تعدیل و از دیکتاتوری جلوگیری کنند.

با توجه به پیروزی جناح حاکم در انتحابات پارلمانی، عده ای با این نگرش به قلیچدار اوغلو رأی خواهند داد؛ خاصه آن که در سال های اخیر کلیدواژه تبلیغات ضد اردوغانی در جریان رقیب، “حکومت تک نفره ” و “فروپاشی جمهوریت” بوده است و عده ای واقعاً نگران این موضوع هستند.

۳ – بیش از ۵.۵ نیم درصد آراء، به دو کاندیدای فرعی و انصرافی رسیده است. محرم اینجه، کاندیدای انصرافی کمتر از نیم درصد رأی داشته و سینان اوغان ، بیش از ۵ درصد. ( در ترکیه آرای کاندیدای انصرافی باطله نیست بلکه شمارش و اعلام می شود ولی در صورت پیروزی کاندیدای منصرف، پست ریاست جمهوری به او تعلق نمی گیرد.)

هر دو کاندیدا، در جریان مخالف اردوغان هستند ولی این بدان معنا نیست که آرای آنها حتماً به قلیچدار اوغلو می رسد.

الف) محرم اینجه

محرم اینجه قبلاً عضو حزب جمهوریخواه خلق بود، یعنی همان حزبی که امروز قلیچدار اوغلو رهبر و کاندیدای آن است.

اینجه در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۸ از طرف این حزب کاندیدا شد و در برابر اردوغان نیز مقتدرانه پیش رفت ولی در نهایت با کسب یک سوم آرا، شکست خورد.

نقل است که یکی از دلایل شکست او، قلیچدار اوغلو بود که ترقی اینجه را خطری برای خود می دانست و به هم حزبی هایش گفته بود: اینجه زبان جوانان را خوب می داند و اگر قدرت بگیرد، کار همه ما در حزب تمام است، نباید بگذاریم پیش از این جلو برود.

همچنین وقتی در انتحابات اخیر ، مستقل از حزب جمهوریخواه خلق و با حزب خودش (مملکت) وارد انتخابات شد، با حملات و تخریب های زیادی از سوی هم حزبی های سابقش مواجه شد و حتی او را اسب تروای اردوغان در انتخابات نامیدند!

با افزایش حجم تخریب ها که نقطه اوج آن ساختن فیلم جعلی جنسی علیه اینجه بود، او عطای انتخابات را به لقایش بخشید و گفت: کنار می روم تا در فردای انتخابات که قلیچدار شکست خورد، تقصیرها را گردن من نیندازد.

مردم ترکیه او را سیاستمداری مظلوم می دانند و از اینجا می شود فهمید چرا برغم انصراف، حدودی نیم درصد نام او را بر روی برگه های رأی نوشتند.

او به شدت سکولار و پیرو اندیشه های آتاتورک است و بعید است آرای او به سبد اردوغان بریزد و در عین حال با توجه به آنچه در باب اختلافات او با جریان قلچیدار گفته شد، نمی توان آرای او را از هم اکنون متعلق به قلیچدار دانست.

البته این که پشت پرده سیاست توافقات جدیدی شکل بگیرد، هیچگاه دور از ذهن نیست.

ب) سینان اوغان

او به شدت ملی گرا و به معنای واقعی کلمه ناسیونالیست است و مخالف سرسخت جریان های کُردی.

با توجه به پایگاه رأی ۵ درصدی سینان اوغان، حمایت او از هر کدام از دو کاندیدای باقی مانده احتمالا می تواند باعث برنده شدنش شود.


اوغان با اردوغان از منظر اسلامگرایی جبهه دارد و با قلیچدار اوغلو از زاویه ملی گرایی. بنابراین در بدایت ماجرا، با هیچ کدام همسو نیست، کما این که در دور اول نیز حاضر نشد به نفع هیچ کدام کنار برود.

اما به نظر می رسد ملی گرایی در ادبیات سیاسی او جدی تر است و این، کار را بر قلیچدار اوغلو سخت می کند.

علت این است که قلچیدار اوغلو با احزاب کردی توافق کرده و آرای حدوداً ۱۲-۱۰ درصدی کردها را در این دوره از انتخابات به سبد خود ریخته است.

این توافق همان چیزی است که سینان اوغان را به شدت بر آشفته و از قلیچدار دور کرده است.

او گفته که تنها در صورتی حاضر است از قلیچدار اوغلو حمایت کند که او از هم پیمانی با کردها دست بردارد.

اگر قلیچدار این شرط را بپذیرد، معنایش این است که رأی ۱۲-۱۰ درصدی نقد را به نسیه ۵ درصدی فروخته است. بنابراین قاعدتاً چنین معامله ای نخواهد کرد چون به رأی کردها در دور دوم، نیاز حیاتی دارد.

تنها راه باقی مانده برای قلیچدار اوغلو این است که با دادن وعده و امتیازاتی به اوغان، او را با خود همراه کند. در این صورت نیز همه هواداران ملی گرای اوغان به قلیچدار رأی نخواهند داد و ای بسا خود اوغان را نیز متهم به عدول از اصول ناسیونالیستی کنند.

البته ناگفته نماند همه آرای اوغان مربوط به ناسیونالیست ها نیست بلکه شهروندانی که از اردوغان خسته بودند و در عین حال، قلیچدار را نیز قبول نداشتند، به اوغان به عنوان گزینه سوم رأی دادند. حتی این تحلیل وجود دارد که بخشی از آرای اینجه بعد از انصراف او به سبد اوغان ریخته شده است.

احتمالاً این بخش از رأی دهندگان در دور دوم یا رأی ندهند یا رأی سفید بدهند یا حداکثر آرای آنها بین قلیچدار اوغلو و اردوغان تقسیم شود.

در نهایت می توان این گونه گفت که نتیجه انتخابات در دور دوم تا حد زیادی به دو عامل بستگی دارد:

۱ – مذاکرات و توافقات پشت پرده سیاسی

۲ – قدرت موج آفرینی در روزهای آخر برای جذب آرای خاکستری

و هم اردوغان و هم قلیچدار اوغلو نشان داده اند که در هر دو زمینه، تبحر کافی دارند.