همسان‌سازی نمی‌تواند شکاف درآمد- هزینه بازنشستگان را ترمیم کند

توسعه ایرانی: در حالی‌که قدرت خرید بازنشستگان نسبت به یک دهه گذشته حدود 187 درصد کاهش یافته؛ همسان‌سازی حقوق آنها نیز نمی‌تواند شکاف بین درآمد و هزینه بازنشستگان را تأمین کند. نشان به آن نشان که صندوق‌های بازنشستگی در باتلاق ناترازی در حال غرق شدن هستند، به‌طوری‌که چشم‌انداز غبارآلودی برای بازنشستگان تصویر می‌کنند.

با اینکه دولت ادعا می‌کند همسان‌سازی حقوق بازنشستگان صندوق‌های کشوری و همچنین تأمین اجتماعی صورت گرفته است؛ اما بازنشستگان این صندوق‌ها می‌گویند که این میزان افزایش حقوق نتوانسته هزینه‌های سبد معیشتی آنها را در برابر تورم ولنگار تأمین کند.

متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان موضوع بند «ب» ماده 12 قانون برنامه ششم توسعه بود که در آن آورده شده طی این برنامه سازمان تامین اجتماعی مکلف است متناسب‌سازی حقوق را در مورد بازنشستگان اجرا کند.

در حالی که پیش از همسان‌سازی صندوق‌های بازنشستگی، اجرا شده بود، براساس مصوبه هیأت امنای تامین اجتماعی 25 درصد مطالبات بازنشستگان در سال 1402 نیز با اعمال 21 درصد افزایش پرداخت شد.براساس داده‌های مراکز پژوهشی، این افزایش حقوق ناشی از همسان‌سازی نتوانسته حتی 50 درصد مخارج بازنشستگان را تأمین کند. در این میان بازنشستگان تآمین اجتماعی بیشترین مقدار کاهش قدرت خرید را داشته‌اند.

براساس محاسباتی که در شورای عالی کار صورت گرفته است، سبد معیشت در سال گذشته حدود 14 میلیون تومان برآورد شده بود که این سبد امسال تنها در همین حدود سه ماهی که از شروع سال می‌گذرد، به 15 تا 16 میلیون تومان رسیده است.

حالا حداقل دستمزد و حداقل مستمری بسیار پایین‌تر از این رقم است و بر این اساس باید اذعان کرد که شکاف عمیقی بین درآمد و هزینه بسیاری از خانوارهای ایرانی ازجمله مستمری‌بگیران سازمان تامین اجتماعی وجود دارد. واقعیت تلخی که نشان می‌دهد همسان‌سازی نمی‌تواند شکاف درآمد و هزینه بازنشستگان را ترمیم کند.

علیرضا حیدری، کارشناس مسائل کارگری: اگر ورودی صندوق‌های بازنشستگی از محل وصول حق بیمه تعهداتی که دولت و سایر گروهها نسبت به صندوق‌ها دارند به موقع پرداخت و نقدینگی آنها تامین نشود دچار چالش خواهند شد

واقعیت این است که بازنشستگان رفاه را پیشکش فقر کرده‌اند؛ افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و کاهش ارزش پول ملی ناشی از رکود تورمی و همچنین تحریم‌های اقتصادی، موجب شده تا سرانه بازنشستگان در گروه‌های غیرخوراکی از جمله تفریح، درمان و ... به شدت کاهش یابد و درآمدشان به سمت کالاهای خوراکی سوق داده شود. نکته قابل تأمل اینکه در گروه کالاهای خوراکی بازنشستگان فقر سرانه گوشت قرمز و سفید مشاهده می‌شود. به‌طوری‌که دیروز اتحادیه مرغداران گوشتی اعلام کرد سرانه مصرف مرغ در ایران 6 کیلوگرم کاهش یافته است. این امر نشان‌دهنده کاهش سهم این ماده پروتئینی در سبد خانوار است. البته بیش از یک دهه است که دیگر بازنشستگان شاهد تنوعی در سبد کالایی‌شان نیستند.

قوز بالا قوز شدن این مسئله وقتی هویداتر می‎شود که صندوق‌های بازنشستگی نیز در معرض ورشکستگی کامل قرار دارند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که ردپای دولت‌ها در این امر به وضوح ملاحظه می‌شود و سایه سیاست‌های هولناک آن بر اقتصادی که به خواب زمستانی رفته سنگینی می‌کند. دراین مدت، جابجایی منابع و نابرابری گسترده در توزیع آن، سیاستگذاران را وادار کرده است که میزان مطالبات صندوق‌های بازنشستگی از جمله تأمین اجتماعی را پرداخت نکنند.

این امر باعث شده که صندوق‌های بازنشستگی که زمانی برچسب بین‌النسلی به آنها الصاق شده بود، حالا به دولت وابسته شوند. در حالی‌که همین دولت‌ها بودند که با مدیریت نامناسب آنها را تبدیل به قلک خود کرده بودند و در این سال‌ها شیره آنها را مکیدند.

بنابر گفته نعمت‌الله ترکی، مدیرعامل بازنشستگی کشور، بیش از ۹۲ درصد منابع این صندوق را دولت تأمین می‌کند و این مسئله به یک رویه تبدیل شده است.

براساس گفته میرهاشم موسوی، صندوق تآمین اجتماعی نیز به دلیل پرداخت نشدن حق بیمه به مبلغ ۴۰ هزار میلیارد تومان و در بخش دولتی به میزان حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان، دچار ناترازی منابع و مصارف است.

نمی‌توان آینده روشنی را برای صندوق‌های بازنشستگی به ویژه صندوق تآمین اجتماعی متصور شد؛ چنانچه وزیر کار نیز از پیش از این اعلام کرده که دیگر امیدی برای احیای صندوق‌های بازنشستگی وجود ندارد و از همین حالا باید برای این صندوق‌ها مرثیه خواند

«مرثیه‌خوانی» وزیر کار برای صندق‌های بازنشستگی

همین دو سه روز پیش بود که وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی انگار که دیگران عامل اصلی فرو رفتن صندوق‌های بازنشستگی شده‌اند، بدون اشاره مستقیم به سوءمدیریت دولت اعلام کرد که «مرثیه» صندق‌های بازنشستگی را خیلی پیشتر خوانده است. صولت مرتضوی در همایش به اصطلاح روز ملی کار گفت که در حال حاضر ضریب پشتیبانی صندوق‌های بازنشستگی به نیم درصد رسیده و در بهترین حالت تنها صندوق تآمین اجتماعی است که ضریب پشتیبانی آن 4.4 درصد است.

۱۸ صندوق بیمه‌ای در کشور به عنوان متولیان اصلی حوزه بیمه، درمان و بازنشستگی فعالیت دارند که سازمان تأمین اجتماعی به عنوان بزرگترین سازمان بیمه‌گر با چهار میلیون و ۱۰۰ هزار مستمری‌بگیر و صندوق بازنشستگی کشوری دومین سازمان بیمه‌ای با بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار بازنشسته بیشترین تعداد بازنشستگان را به خود اختصاص داده‌اند.

به نظر می‌رسد عایدی سرمایه‌ای سال‌های سال کارگران و کارمندان صندوق‌های تأمین اجتماعی و بازنشستگی که در این صندوق‌ها پس‌انداز کرده‌اند، به باد سپرده شده و حالا تنها گرد و خاکی از آن بر جای مانده است.

به گفته علیرضا حیدری، کارشناس مسائل کارگری، اگر ورودی صندوق‌های بازنشستگی از محل وصول حق بیمه تعهداتی که دولت و سایر گروهها نسبت به صندوق‌ها دارند به موقع ایفا نشود و نقدینگی آنها تامین نشود دچار چالش خواهند شد.

سازمان تامین اجتماعی سال‌هاست که با بحران عدم تامین نقدینگی روبروست و از طریق تسهیلات، فروش اوراق و تعهداتی از این جنس که نرخ‌های بهره‌ای که بابت اینها پرداخت می‌کند بالای 30 درصد بوده است

با این توصیف‌های نمی‌توان آینده روشنی را برای صندوق‌های بازنشستگی به ویژه صندوق تآمین اجتماعی متصور شد؛ چنانچه وزیر کار نیز از پیش از این اعلام کرده که دیگر امیدی برای احیای صندوق‌های بازنشستگی وجود ندارد و از همین حالا باید برای این صندوق‌ها مرثیه خواند.