اسراييل و داعش: تروريسم تبليغاتي

سيد عمادالدين خاتمي

الكس اشميد (Alex P. Schmid) يكي از شناخته شده ترين كارشناسان حوزه تروريسم معتقد است كه هدف اصلي تروريسم، افرادي نيستند كه در جريان يك عمليات تروريستي مورد هدف قرار مي گيرند بلكه هدف اصلي، شاهدان اين واقعه هستند. به اين ترتيب مي توان ادعا كرد كه كشتن ديگران و به طور خاص غيرنظاميان، هدف اصلي تروريسم به شمار نمي رود و تنها وسيله و ابزاري است كه گروه هاي تروريستي از آن بهره مي برند تا شاهدان اين وقايع را بترسانند و از اين طريق به خواسته هاي خود دست يابند. در حال حاضر، منطقه خاورميانه صحنه زورآزمايي گروه هاي متعدد و مختلف تروريستي است. داعش و اسراييل، به عنوان دو نمونه از گروه هاي مذكور با وجود شباهت ها، تفاوت هاي بسياري دارند. مهم ترين اين تفاوت ها را مي توان در نوع تروريسم اين دو جست وجو كرد: اسراييل مصداق تروريسم دولتي (State Terrorism) يا تروريسم از بالاو داعش مصداق تروريسم غيردولتي يا تروريسم از پايين است. همان طور كه از نام اين دو برمي آيد، تروريسم دولتي به تروريسمي اطلاق مي شود كه بازيگر و عامل اصلي آن يك دولت باشد اما در مقابل تروريسم از پايين از سوي گروه هاي شبه نظامي همچون داعش صورت مي پذيرد. با توجه به رشد روزافزون فناوري و فراگيرشدن شبكه هاي اجتماعي مجازي در دنيا، انتقال و انتشار اخبار و تصاوير در حجم بالاو زمان كوتاه را با سهولت بيشتري امكان پذيركرده است. بسياري از صاحبنظران معتقدند كه بازنشر تصاوير و بازتاب فجايع و جنايات گروه هاي تروريستي، علاوه بر تاثيرات روحي و رواني بر بينندگان به اهداف تروريست ها نيز كمك مي كند. انتشار و همخوان كردن اين قبيل اطلاعات به بازتوليد خشونت كمك مي كند و باعث گسترش ترس در ميان افراد مي شود. اين گسترش ترس باعث تضعيف روحيه افراد شده و در نتيجه تمايل براي مقاومت در مقابل تروريسم را كاهش مي دهد. به تبع اين اتفاق، گروه تروريستي در مناسبات، دست بالاو مسير ساده تري براي رسيدن به اهداف خود پيش رويش خواهد داشت. بازنشر تصاوير مربوط به داعش، در زمره توصيفات بالاقرار مي گيرد و به نظر مي رسد نتيجه يي جز تبليغ براي آنها نداشته است.

داعش و گروه هاي مشابه همچون القاعده و طالبان نشان داده اند كه ابايي از نمايان شدن توحش و جنايات خود ندارند و چه بسا از آن استقبال مي كنند. اما وضعيت براي اسراييل تا حدي متفاوت است. اگرچه اسراييل از طريق راهبرد «فرار به جلو»، با متهم كردن طرف مقابل و اين ادعا كه حملات و تهاجمات اين دولت از جنس «دفاع مشروع» يا «پيشگيرانه» است، سعي در تبرئه خود و در اكثر اوقات وارونه جلوه دادن حقيقت دارد اما به هرحال لزوما تصويري كه از اين اتفاقات منتشر مي شود مقصود آنها را برآورده نمي كند. در جريان تهاجمات اخير رژيم صهيونيستي به نوار غزه، انتشار تصاوير متعدد و دلخراش از وضعيت مردم و آمار بالاي تلفات غيرنظاميان در اين منطقه، باعث تهييج احساسات عمومي شد و افكار عمومي جهاني را نسبت به فجايع در حال وقوع در غزه آگاه ساخت. اين آگاهي منجر به تولد يك جريان فراگير ضد اسراييلي در سراسر جهان شد. مخالفت و ضديت با اين اقدامات اسراييل باعث شد تا بسياري از شهروندان كشور هاي مختلف جهان، سياستمداران و نمايندگان خود را تحت فشار قرار دهند و از آنها توقع عكس العمل داشته باشند. نمونه به نتيجه رسيده اين فشار ها را مي توان در پارلمان بريتانيا و ايرلند ديد: چندتن از نمايندگان مجلس عوام بريتانيا طي جلسه يي، اسراييل را به «جنايت جنگي» متهم كرده و خواستار برخورد جدي تر با اين دولت شده اند. در پارلمان ايرلند نيز بحث محدوديت و ممنوعيت تجارت با اسراييل مطرح شد. همچنين دولت اسپانيا صادرات تسليحات به اسراييل را به دليل اتفاقات اخير غزه متوقف كرد. در كنار اين اقدامات رسمي كه از سوي دولت ها صورت پذيرفته است، مي توان به پويش هاي مردمي براي تحريم كالاهايي كه به هر طريقي به اسراييل كمك مي كنند، نيز اشاره كرد. به اين ترتيب به نظر مي رسد كه بازنشر و انتشار اخبار، اطلاعات و تصاوير جنايات گروه هاي تروريستي هرچند براي تروريسم از پايين، نوعي تبليغ به شمار مي رود و در واقع در راستاي اهداف آنهاست اما براي تروريسم دولتي به عنوان اهرمي بازدارنده عمل مي كند.

□ روزنامه اعتماد

گزارش خطا