نورپردازی اتاق کار راهی برای کارآمدی و زیبایی محیط کاری

محل کار جایی است که اکثر افراد بخش عمده‌ای از روز خود را در آن می‌گذرانند، بنابراین شرایط کاری مطلوب برای کارمندان بسیار مهم است تا بهترین کار خود را ارائه دهند و احساس راحتی کنند. نورپردازی محیط کار یکی از این شرایط است که اغلب به اندازه کافی به آن توجه نمی‌شود. تأثیر نور بر فعالیت کاری یک موضوع اثبات شده است و در این مقاله قرار است بیشتر راجع به این موضوع و نحوه نورپردازی مناسب در محیط کاری و اداری صحبت کنیم.

تاثیر نورپردازی اتاق کار بر بهبود عملکرد و رفاه کارکنان

روشنایی محل کار به طور مستقیم بر سلامت و ایمنی کارکنان تأثیر می‌گذارد. نور ضعیف یا ناکافی نه تنها روی مسائل مختلف مرتبط با سلامتی موثر است، بلکه در محیط‌های سنعتی و خطر پذیر احتمال حوادث محل کار را نیز افزایش می‌دهد. البته تاثیر نورپردازی بر تمرکز کارکنان نیز قابل انکار نیست. نورپردازی محیط کار می‌توانید به طور خاص روی موارد زیر موثر باشد:

جلوگیری از خستگی، سردرد و چشم درد 

نور ضعیف در اتاق کار می‌تواند منجر به چندین مشکل سلامتی شود. یکی از مشکلات رایج، ناراحتی بینایی و خستگی چشم است. اندازه و رنگ نور ناکافی، تمرکز چشم را دشوار می‌کند، که ماهیچه های چشم را تحت فشار قرار می‌دهد و منجر به ناراحتی، تاری دید، خشکی چشم و سردرد می‌شود. با گذشت زمان، خستگی مداوم چشم می تواند منجر به مشکلات جدی تری مانند اختلال بینایی شود. همه این عوامل تاثیر نورپردازی بر تمرکز را نشان می‌دهد. علاوه بر این، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور مصنوعی ضعیف یا بیش از حد خشن می‌تواند به ایجاد استرس، اضطراب و اختلالات خلقی کمک کند.

افزایش سطح خلاقیت و یادگیری 

همانطور که گفتیم ایجاد نور خوب در اتاق کار سبب می‌شود کارمندان کمتر با مشکلاتی مانند خستگی چشم یا سردرد دست و پنجه نرم کنند و هیمن هم سبب می‌شود راحت‌تر روی کار خود تمرکز کنند. از طرف دیگر دفاتر با نور خوب محیط کاری دلپذیرتری ایجاد می‌کنند که می‌تواند روحیه و انگیزه کارکنان را افزایش دهد. در نهایت، نورپردازی خوب دفتر همچنین به کاهش سطح استرس کمک می‌کند، و سبب می‌‌شود کارمندان احساس آرامش بیشتری داشته باشند و بتوانند به طور موثر کار کنند. وقتی عوامل حواس پرتی کمتر باشد، تاثیر نورپردازی بر تمرکز نیز بیشتر خود را نشان می‌دهد و خلاقیت و بهره‌وری کارمندان نیز به همان نسبت افزایش می‌یابد. البته این نکته تنها تجربی نیست و از طریق مطالعات علمی نیز تایید شده است.

تنظیم ریتم شبانه و خواب 

شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که نورپردازی محیط کار حتی روی ریتم خواب و هشیاری کارمندان نیز تاثیر می‌گذارد. شرایط نوری نامناسب می‌تواند باعث خستگی شود و بر سلامت روان تأثیر منفی بگذارد. رنگ نور خیلی گرم و زرد، میزان نور کم یا وجود سایه و کمبود نور طبیعی روز می‌تواند تولید ملاتونین را افزایش‌دهد، هورمونی که خواب را تنظیم می‌کند و باعث می شود کارمندان یا کارگران احساس خستگی بیشتر و هوشیاری کمتری کنند.

اصول و نکات مهم در نورپردازی اتاق کار

حالا که با اهمیت و تأثیر نور بر فعالیت کاری آشنا شدیم، وقت آن است که بیشتر به نورپردازی محیط کار توجه کنیم. چه نوع نوری برای محل کار مناسب‌تر است و چگونه باید تجهیزات نورپردازی لازم را استفاده کنیم؟

استفاده از نور طبیعی و مصنوعی

وجود نور طبیعی اهمیت زیادی در محل کار دارد، زیرا به تنظیم ساعت بیولوژیکی داخلی بدن می‌کند و احتمال کسلی را در کارمندان کم‌تر می‌کند. در عین حال استفاده از این نور در مصرف انرژی نیز موثر است. با این وجود قاعدتا نمی‌توان کل نورپردازی مناسب برای کار را از نور طبیعی تامین کرد و نیاز به استفاده از نورهای مصنوعی وجود دارد. دستیابی به تعادل بین نور طبیعی و مصنوعی برای روشنایی مطلوب در محیط کار بسیار مهم است. استراتژی‌های مختلفی برای رسیدن به این تعادل وجود دارد:

• میزهای کاری را طوری قرار دهید که از نور طبیعی استفاده کنید و در عین حال از تابش مستقیم و بیش از حد نور که چشم را می‌زند جلوگیری کنید.
• از کاور پنجره یا پرده‌های قابل تنظیم (یا پرده کرکره‌ای) برای تنظیم میزان نور طبیعی وارد شده به محیط کار استفاده کنید.
• از نور مصنوعی قابل تنظیم در کل محیط به صورتی استفاده کنید که تکمیل کننده نور طبیعی باشد و ارائه روشنایی به صورت مداوم و یکپارچه در محصیط صورت بگیرد.
• در صورت امکان از سنسورهای ن.ری استفاده کنید که به طور خودکار سطوح نور مصنوعی را بر اساس در دسترس بودن نور طبیعی تنظیم می‌کنند.
• تجهیزات نوری را به شکلی قرار دهید که از ایجاد سایه یا ایجاد تضادهای شدید در هنگام وجود نور طبیعی جلوگیری کنند.

دمای رنگ و شدت نور 

شکی نیست که نور طبیعی روز بهترین نوع نوری است که می‌توان برای بیشترین بازدهی در محیط کار استفاده کرد. بنابراین در انتخاب میزان و رنگ نور نیز باید به سمتی رفت که بیشترین تطبیق این چنین نوری وجود داشته باشد. هنگام بررسی تأثیر نور بر فعالیت کاری، دمای رنگ نیز مسئله مهمی است که باید به آن توجه شود. نور ملایم‌تر و زردتر (با دمای رنگی پایین‌تر) احساس آرامش بیشتری ایجاد می‌کند و سبب می‌شود کارمندان حس بهتری داشته باشند. در عین حال در بحث تاثیر نورپردازی بر تمرکز، نور سفید‌تر روشنایی بیشتری ایجاد می‌کند و میزان تمرکز را نیز افزایش می‌دهد. بنابراین می‌توان گفت نورهای زردتر برای محیط‌های عمومی محل کار بهتر است، در حالی که نور سفیدتر برای میزهای کاری کاربرد بیشتری دارد.

 اگر با توجه به اعداد صحبت کنیم،‌ می‌توان گفت دمای رنگ نور مورد استفاده در دفاتر کاری، به ویژه فضاهای اداری بزرگ‌تر و وسیع‌تر باید بین ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کلوین باشد. این در حالی است که که در فضاهای اشتراکی مانند اتاق انتظار، اتاق استراحت و ... دمای رنگی حدود ۲۷۰۰ کلوین مناسب و به اندازه کافی گرم است. شاخصی وجود دارد به نام شاخص رندر رنگ (CRI)‌. این شاخص در محدوده‌ای بین صفر تا صد قرار می‌گیرد و عدد بالاتر نشان دهنده تطبیق بیشتر منبع نور مصنوعی با نور طبیعی است. در این میان بسیاری از محصولات نورپردازی LED عدد ۹۵ یا بالاتر را به خود اختصاص می‌دهند و همین هم نشان دهنده مناسب بودن این نوع لامپ برای نورپردازی محیط کار است که می‌تواند در محیط‌های تاریک‌تر هم که نور طبیعی کمتر وجود دارد، استفاده شود.

تجهیزات و لامپ های مناسب 

در زمینه انتخاب تجهیزات نوری و نوع آن‌ها، تنوع بسیار بالایی وجود دارد. انتخاب از بین این گزینه‌ها باید با توجه به عوامل مختلفی همچون نوع معماری محیط و میزان بودجه انجام شود. البته یک عامل بسیار تعیین کننده هم نوع کاری است که انجام می‌شود. برای مثال کارهای دستی و فیزیکی مانند اتاق‌های کارگاه‌ها یا کارهایی که نیاز به نوشتن دستی دارند نیاز به نورپردازی موضعی و متمرکز دارند در حالی که برای کارهای کامپیوتری و دیجیتالی نور عمومی نیز کفایت می‌کند. در مورد این نکات در بخش‌های بعدی بیشتر صحبت می‌کنیم.

فعالیت‌های عمومی و گروهی 

به دلیل تأثیر نور بر فعالیت کاری، قسمت‌های مختلف دفتر کار نیاز به انواع روشنایی جداگانه دارند. در عین این که اتاق کار نیاز به نور زیاد و روشنایی مناسب دارد، فضاهای اشتراکی مانند اتاق‌‌های گفتگو و کنفرانس می‌توانند نور طبیعی‌تر و معمولی‌تری داشته باشند. البته این به معنی کم‌نور بودن آن‌ها نیست، بلکه کافیست نور کافی برای انجام کارهای معمول داشته باشند. بهترین انتخاب در این شرایط چند لامپ معمولی یا چراغ‌های ایستاده است که ظاهر و نور کافی را برای محیط تامین کند. استفاده از ریسه ال ای دی و نورهای رنگی نیز در چنین محیط‌هایی خوب به نظر می‌رسد.

طرح های زیبا و جذاب برای نورپردازی اتاق کار

مرحله آخر در طراحی نورپردازی مناسب برای کار، استفاده از موارد مناسب برای استفاده در محیط کار است. گزینه‌های مختلف لامپ و روشنایی برای محیط کار وجود دارد که کافیست موارد استفاده آن‌ها را تشخیص دهید. 

با استفاده از چراغ های آویز و رومیزی

نورپردازی سقف یکی از مسائل هنگام تصمیم‌ گیری برای نورپردازی دفاتر است، زیرا این چراغ ها در حداکثر مقدار در سراسر فضای اداری ایجاد می‌شوند. قرار گرفتن چراغ سقفی نباید مستقیماً روی میز کارمند باشد. از طرفی نوع نور نباید بیش از حد خیره کننده باشد. اگر مدل دفتر کار به شکلی است که تا دیروقت نیز ممکن است فعال باشند یا کارمندانی هستند که تا دیروقت سرکار می‌مانند، احتمالا وجود چراغ رومیزی یا همان چراغ مطالعه روی میز آن‌ها گزینه خوبی خواهد بود. در این صورت می‌تواند لامپ‌های سقفی (یا تعدادی از آن‌ها) را خاموش کرد و تنها تعدادی چراغ رومیزی را روشن گذاشت.

به علاوه کارمندان می‌توانند میزان روشنایی را بنا به دلخواه خودشان کم و زیاد کنند و بیشترین میزان بهره وری را داشته باشند. البته این موضوع به نوع کار هم بستگی دارد. مثلا چراغ رومیزی برای مواردی که نیاز به یادداشت برداری و کار فیزیکی باشد لازم است، اما در صورتی که کل کار با کامپیوتر باشد، چراغ سقفی هم می‌تواند انتظارات را برآورده کند. در این شرایط چراغ رومیزی و بیش از حد روشن حتی می‌تواند آسیب زننده هم باشد.

با استفاده از چراغ های نهفته و ریلی

اگر فضای اداری وسیع و گسترده باشد، می‌توانید از چراغ‌های ریلی و ریسه‌ای مخصوصا در محیط‌های عمومی یا مکان‌های انتظار بهره ببرید. چنین مدل نورپردازی همچنین یک سبک خاص، ظرافت و کلاس خاصی را به فضای اداری اضافه می‌کند که هم روشنایی کافی را ایجاد می‌کند و هم کم مصرف و شیک است. چراغ ریلی نیز از جدید‌ترین روش‌های نورپردازی مناسب برای کار است. این مدل البته بیشتر در گالری‌ها و موزه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما در محیط‌های کار بزرگ و جایی که نمایش محصول وجود داشته باشد نیز می‌توان ز این نوع سیستم بهره برد. چراغ ریلی توانایی چرخش در جهت‌های مختلف را هم دارد و می‌تواند نور متمرکز ایجاد کند.

با استفاده از چراغ های رنگی و ال ای دی

 ال ای دی‌ها در مصرف انرژی کارآمد هستند و می توانند هزینه‌های تامین انرژی را در مقایسه با لامپ‌های رشته‌ای یا فلورسنت سنتی کاهش دهند. آن‌ها طول عمر بیشتری دارند و در نتیجه هزینه‌های نگهداری و جایگزینی را نیز تا حد خوبی کاهش می‌دهند. علاوه بر این،LED ها طیف وسیعی از دمای رنگی را ارائه می‌دهند و همین ویژگی به کسب و کارها اجازه می‌دهد نوری را انتخاب کنند که دقیقاً از نور طبیعی روز تقلید کند. این کار می‌تواند خلق و خوی کارکنان، رفاه و بهره وری را بهبود بخشد. به علاوه بسیاری از مدل‌های LED دارای دیمر بوده و قابل تنظیم هستند و به کسب و کارها این امکان را می‌دهند تا سطوح روشنایی را با توجه به وظایف یا اولویت‌های خاص تنظیم کنند. لامپ رنگی نیز برای محیط‌های خوش آمد گویی یا محل برگزاری ایونت‌ها انتخاب مناسبی است. رنگ نور حتی می‌تواند نشان دهنده برند شما نیز باشد.

نور پردازی صحیح محیط کار، افزایش بهره وری و راندمان کاری

نورپردازی مناسب یکی از بسیاری از عوامل تعیین کننده برای بهبود محل کار برای کارمندان است و می‌تواند روی عملکرد کارکنان و همچنین جذابیت زیبایی شناسی دفتر تاثیر بسیار زیادی داشته باشد. اگرچه مدل دقیق نورپردازی محیط کار از اداره‌ای به اداره دیگر متفاوت است و بستگی به شرایط مختلفی دارد، قوانین استانداردی وجود دارد که در این مقاله سعی کردیم به آن‌ها اشاره کنیم. با توجه به کاربرد خود می‌توانید بهترین نوع لامپ و لوازم روشنایی را از الفبای برق خریداری کرده و تاثیر آن را روی بهبود محل کار ببینید.