«نه» گفتن را بیاموزیم

بی اطلاعی در خصوص شیوه های صحیح زندگی و فقر مهارت های اجتماعی، زمینه را برای بروز انواع بیماری های روانی و معضلات اجتماعی فراهم می کند.

به همان نسبت که سلامت جسم برای ما اهمیت دارد و بروز انواع بیماری ها را سبب می شود تا به دنبال درمان آن باشیم، باید روح و روان نیز مورد توجه قرار گیرد زیرا بسیاری از مشکلات روحی عامل ابتلا به بیماری های جسمی است از این رو این مساله نشان می دهد، توجه به عواملی که تعادل روح و روان انسان را بر هم می زند، ضروری است.

یکی از عواملی که می تواند مانع از ابتلا به انواع بیماری های جسمی و روحی شود، اطلاع و آگاهی درباره شیوه های صحیح زندگی و مهارت های موثر و مورد نیاز کاربردی در آن است بنابراین آموزش و فراگیری مهارت ها یک نیاز است.

** پرورش مهارت های زندگی با تمرین

یک استاد دانشگاه مهارت های زندگی را توانایی هایی می داند که با تمرین مکرر پرورش می یابند و فرد را برای مواجه با مسایل روزمره زندگی، افزایش توانایی های روانی، اجتماعی و بهداشتی آماده می کند.

ˈمرجان حسین زاده تقوایی ˈ به خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: همه ما گاهی در زندگی با چالش ها و مشکلاتی روبرو می شویم، در صورت برخورداری از مهارت های زندگی می توان به بهترین شکل ممکن آنها را رفع کرد هر چند این مساله خود باعث آرامش انسان می شود.

وی با بیان اینکه «آگاهی به اثرات فشار گروه» یکی از این مهارت هاست، ادامه می دهد: فشار گروه مهم ترین مفهومی است که در آن دیگران و خصوصا گروه های هم سن و سال به وسیله آن بر یکدیگر تاثیر می گذارند.

این کارشناس مشاوره خانواده اضافه می کند: فشار گروه فشاری روان شناختی است که خواسته یا ناخواسته از طریق گروه بر اعضا وارد می شود تا هنجارها، نگرش ها و رفتارهای گروه را پذیرفته و به آن پایبند شوند.

به گفته وی، فشار گروه می تواند مثبت یا منفی باشد، منظور از فشار گروهی مثبت این است که فرد تحت تاثیر ویژگی های مثبت گروه قرار گیرد و در فشار گروهی منفی، ویژگی های منفی گروه، بر فرد اثر می گذارد.

** علاقه به حضور در گروه های هم سن

عضو هیات علمی دانشگاه کرج هم می گوید: یکی از ویژگی های دوران نوجوانی و جوانی، علاقه به حضور در گروه های هم سن و سال است، پس احتمال دارد فرد ویژگی ها و رفتارهایی داشته باشد که ناشی از رفتار دوستان او باشد.

به گفته حسین زاده تقوایی، اندیشیدن عمیق تر به خود، این امکان را برای وی مهیا می کند که جنبه های مثبت و منفی ارتباط با دیگران و خصوصا دوستان را دقیق تر شناخته و مانع از آن شود که ناخواسته حامل ویژگی های آنها شود.

این استاد دانشگاه می گوید: مهارت های ارتباطی، تفکر نقادانه، حل مساله، تصمیم گیری و قاطعیت، ابزارهایی هستند که به ما کمک می کنند، ضمن عضویت در گروه دوستان، ماهیت منحصر به فرد بودن را که یکی از پیامدهای خودآگاهی است، حفظ کنیم.

**« قاطعیت» یک توانایی مهم و موثر

حسین زاده تقوایی می افزاید: «قاطعیت» از جمله توانایی های مهمی است که می تواند ما را از خطر فشار گروهی محفوظ نگه دارد هر چند چند روش برای برخورد قاطعانه در این گونه موقعیت ها وجود دارد.

برای این که پاسخ شما غیر منتظره یا عجولانه تلقی نشود، پیش از آن، مکث یا تاخیر کوتاهی را ارایه کنید، مثلا بگویید: خوب، من نمی توانم همراه تو بیایم.

به گفته حسین زاده تقوایی، در مواجهه با پیشنهاد فرد مقابل از مهربانی یا توجه او قدردانی کنید و بگویید: از توجهی که به من دارید، ممنونم ولی .... به عبارتی استفاده از قدردانی و تحسین پیش از امتناع از خواسته یا پیشنهاد طرف مقابل، رنجش خفیف تری را بوجود آورده و احتمالا منجر به پذیرش فرد مقابل خواهد شد.

کارشناس خانواده توصیه می کند: همواره علت نپذیرفتن خواسته طرف مقابل را توضیح دهید. مثلا بگویید نه، ممنونم، می توانم بدون سیگار هم این مشکل را تحمل کنم یا صراحتا جواب نه بدهید و بگویید: نه من هیچ علاقه ای به این گونه روابط ندارم.

** یافتن راه حل دو طرفه

حسین زاده تقوایی ادامه می دهد: باید سعی کرد، راه حلی را یافت که دو طرفه باشد یعنی هم شما مایل به انجام آن باشید و هم طرف مقابل . مثلا بگویید، امروز صبح کلاس دارم ولی اگر شما وقت داشته باشید، بعدازظهر می توانم.

وی هدفمند بودن را یکی از ویژگی های افراد خودآگاه عنوان کرده و می افزاید: این افراد دارای مجموعه روشنی از اهداف از پیش تعیین شده هستند و برای تعیین اهداف فردی به توانایی ها، ناتوانایی ها و شرایط موجود توجه کافی دارند.

نامبرده ادامه می دهد: نکته مهمی که این افراد به آن آگاهی دارند، این است که دستیابی به هر هدفی مستلزم صرف وقت ،تلاش و سخت کوشی است، بدین معنی که بعد از اینکه اهداف خود را انتخاب کردند، سعی می کنند، با برنامه ریزی به آن دست یابند.

حسین زاده تقوایی معتقد است: با وجود تمام محدودیت ها می توان با هدفمندی و یافتن راه های صحیح دستیابی به اهداف، طی یک، پنج و ده سال آینده به توانایی ها و مهارت های متعددی دست یافت از این رو در صورتی که بخواهیم در سال های آینده به موفقیت های علمی، هنری ، ورزشی نایل آییم، لازم است از فرایند هدف گذاری آگاهی داشته باشیم.

توانایی تفکر نقادانه، برقرای رابطه مؤثر با دیگران، برقراری روابط بین فردی سازگارانه، آگاهی از خود و همدلی با دیگران از جمله مهارت هایی است که حسین زاده تقوایی به آنها اشاره کرد.

وی تصریح می کند: نباید فراموش کرد، هر نوع تغییر در انسان در صورت نیاز به تغییر به وجود خواهد آمد و بهترین روش هم برای قوی کردن خود آگاهی این است که یاد بگیریم از نقاط قوت و توانایی های خود استفاده کرده و نقاط ضعفمان را بهبود بخشیم.

عضو هیات علمی کرج ادامه می دهد: هر گونه نگرش، فکر یا انتظاری که موجب تشدید احساسات و رفتارهای منفی شود، «افکار ناکارآمد» نامیده می شود و توانایی تشخیص افکار ناکارآمد و خنثی کردن آنها مهارتی است که پیامدهای مثبت آن، کنترل کردن احساسات و رفتار است.

به باور وی، آگاهی نسبت به تاثیر افکار منفی و ناکارآمد و فعال کردن افکار مثبت ، نقش بسیار مهمی در بهداشت روانی ما ایفا می کند.

*ایرنا

برچسب ها: بیماری های روانی

گزارش خطا